گروه ادبیات خبرگزاری هنرآنلاین - شعر یکی از پرکاربردترین ابزارهای فرهنگ اسلامی ایرانی، جهت انتقال ارزش‌های این فرهنگ به نسل‌های آینده است. همچنین شعر ابزار موثری در جهت تثبیت این ارزشها بوده و نقش بسزایی در جلوگیری از انحراف اعتقادات اسلامی داشته است. بی‌شک اعتقاد به ظهور منجی یکی از مهمترین ارزش‌هایی است که بایستی مورد توجه شعرا قرار بگیرد.
شعری که درباره امام زمان (عج)، دوران غیبت و جلوات ظهور ایشان سروده می‌شود، در اصطلاح شعر مهدوی نام دارد. شعر مهدوی در کنار شعر عاشورایی همواره بر سر زبان شعرایی بوده که دلداده آستان اهل بیت (علیهم‌السلام) هستند. احمد علوی شاعری است که سالها در حوزه شعر ولایی فعالیت داشته و آثار بسیاری خلق کرده است. با ایشان درباره شعر مهدوی و ظرائف آن گفتگوی کوتاهی داشتیم.
از احمد علوی درباره زوایا و مجاری ورود به شعر مهدوی پرسیدیم که وی در پاسخ گفت: اجازه بدهید سوال شما را به گونه دیگری پاسخ دهم و به این مسئله وارد شوم که از چه زوایایی نباید به شعر مهدوی ورود کرد. گاهی اگر کاری را انجام ندهیم بهتر از این است که کاری را به شکل بی‌کیفیت و نامناسبی انجام دهیم. امام زمان (عج) عصاره تمام اهل بیت (علیهم‌السلام) و امید تمام بشریت است؛ وقتی می‌خواهیم در هر قالبی درباره ایشان صحبت کنیم، نباید حضرت را فردی تنها و مظلوم جلوه دهیم و یا اینکه تنها این دو صفت را در اثر خود بیاوریم. ما امسال در اشعار درباره غزه از تعبیر مقتدر مظلوم استفاده کردیم و می‌خواهم از این تعبیر وام بگیرم و بگویم که امام زمان (عج) مقتدرترین مظلوم عالم است و شاعران باید در اشعار خود به واقعه ظهور حضرت به چشم حماسه و بصیرت نگاه کنند. بنده طی دو روز گذشته به اتفاق برخی از دوستانم مشغول داوری بیش از 1000 شعر درباره حضرت صاحب‌الزمان (عج) بودیم که به دبیرخانه کنگره بین‌المللی شعر مهدوی ارسال شده بود. متاسفانه زبان تمام این اشعار به هم نزدیک بودو این مسئله می‌تواند نشات گرفته از فضای مجازی باشد. حدود 20 سال پیش که فضای مجازی نبود، اگر صد اثر به دست یک کارشناس شعر می‌رسید، می‌توانست تشخیص دهد که زبان، رویکرد و اندیشه آن شعر متعلق به کدام شاعر است. اما در زمان حاضر همه زبان‌های شعر به هم نزدیک شده‌اند.
علوی در ادامه به عنصر آگاهی و اندیشه اشاره کرد و افزود: البته در ارادت خالصانه شعرایی که این آثار را خلق می‌کنند به امام زمان (عج) هیچ تردیدی وجود ندارد. زیرا اگر عشق به اهل بیت وجود نداشته باشد، حتی یک بیت هم متولد نمی‌شود. اما باید این ارادت و عشق با آگاهی همراه باشد. گاهی ناآگاهانه در برخی از اشعار برای امام عصر (عج) تعیین تکلیف می‌کنیم؛ با این بیان اگر حضرت زودتر آمده بود فلان اتفاق می‌افتاد. این تعیین تکلیف کردن برای ولی خدا در ساحت قلم امثال من نیست. طبق آنچه به دست ما رسیده، تکلیف ما در زمان غیبت روشن است و تنها از یک نوع سلاح می‌توانیم در این ایام استفاده کنیم و آن سلاح، ندبه، اشک و دعاست. همین سلاح باید در اشعار ما متجلی باشد. باید با اشک و دعای فرج ظهور حضرت از خداوند بخواهیم.
احمد علوی درباره رویکردهای صحیح به شعر مهدوی عنوان کرد: در شعر مهدوی بایستی به دنبال حماسه باشیم و امام زمانی را وصف کنیم که تنها شمشیر به دست نخواهد بود و سلاح وی لبخند، جاذبه و بصیرت علوی و فاطمی است. اگر شعر با این ویژگی ها خلق شود تاثیر شایانی خواهد گذاشت. دقت کنید که شعر با مقاله و دیگر شقوق خلق اثر تفاوت بسیاری دارد و تاثیر و درصد ماندگاری شعر از دیگر گونه‌های خلق اثر بیشتر است. ممکن است یک مقاله و یا دلنوشته با فاصله زمانی کمی از یادها برود، اما این شعر ماندگار است و شاید صدها سال بعد بر زبان ها جاری باشد. به طور خلاصه باید عرض کنم که شعر جریان یک اندیشه است و اگر آن اندیشه درست نباشد، باید شاعر در مقابل خدا و اهل بیت جوابگو باشد. دغدغه اصلی من این است که شعرا از منابع معتبری مثل مکیال المکارم برای مطالعه خود استفاده کنند و با اندیشه درست برای امام عصر خودشان شعر بگویند. ایشان به بصیرت ما بیشتر از دلتنگی ما برای ایشان نیاز دارند.
گفتگو: محمد حسین خدایی