سپیده پیری- سرویس موسیقی هنرآنلاین: برخلاف نسل‌های قبلی که موسیقی را از طریق آلبوم یا رادیو تجربه می‌کردند، نسل Z اغلب موسیقی را می‌بیند قبل از آن‌که بشنود. آنچه در تیک‌تاک ترند(محبوب) می‌شود، اغلب در اسپاتیفای به صدر جدول می‌رسد؛ و این چرخه نشان می‌دهد که الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی امروز، طراحان اصلی سلیقه‌ی موسیقایی‌اند.
الگوریتم به‌جای سلیقه؟
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ توسط IFPI (فدراسیون بین‌المللی صنعت موسیقی) انجام شد، نشان می‌دهد که ۸۰٪ نوجوانان بین ۱۶ تا ۲۴ سال از ویدیوهای کوتاه (تیک‌تاک، اینستاگرام، یوتیوب شورتز) برای کشف موسیقی جدید استفاده می‌کنند. این یعنی کشف موسیقی دیگر با جست‌وجو و کنجکاوی شخصی آغاز نمی‌شود، بلکه الگوریتم‌ها پیش‌فرضی از «آنچه باید گوش بدهی» در اختیار مخاطب قرار می‌دهند.طبق گزارش The New York Times (2021)، هنرمندان مستقل امروزه در مرحله تولید به این فکر می‌کنند که «کدام بخش از قطعه موسیقی تولید شده، ممکن است در تیک‌تاک وایرال (دیده)شود؟» این نگاه باعث تولید قطعاتی با کات‌های سریع، ضرباهنگ بالا و مؤلفه‌های عاطفی شدید شده است؛ همان چیزی که در قالب‌های ۱۵ تا ۳۰ ثانیه‌ای کارآمد است.
از تجربه عمیق تا مصرف لحظه‌ای
یکی از ویژگی‌های موسیقی نسل Z، تکه‌تکه شدن تجربه شنیداری است. دیگر کمتر کسی منتظر انتشار آلبوم کامل می‌ماند یا به کل یک قطعه گوش می‌دهد. داده‌های Spotify Wrapped سال ۲۰۲۳ نشان داد که میانگین مدت‌زمان گوش دادن به یک قطعه توسط کاربران زیر ۲۵ سال، کمتر از ۹۰ ثانیه است.به تعبیر منتقدان فرهنگی، نسل Z با موسیقی همچون GIF رفتار می‌کند: فشرده، فوری، و اغلب مصرفی.» با این حال، این به‌معنای سطحی شدن سلیقه نیست، بلکه نشانه‌ای از تغییر فرم توجه در نسلی است که با تعدد محتوا و سرعت بالا بزرگ شده‌اند.
ایران و انعکاس جهانی یک روند
در ایران نیز همین روند در حال گسترش است. موج جدیدی از خوانندگان مستقل در اینستاگرام و یوتیوب با قطعات کوتاه و فضای دیجیتال‌محور رشد کرده‌اند. حتی در موسیقی سنتی، تلاش‌هایی برای تنظیم دوباره قطعات در قالب‌هایی متناسب با ذائقه نسل Z دیده می‌شود.از سوی دیگر، صدا و تصویر دیگر در هم تنیده‌اند. کاربران نسل Z به‌ندرت قطعه‌ای را بدون تصویر می‌شنوند. حتی کلیپ‌های قدیمی، مثل قطعاتی از فرهاد، وقتی دوباره در تیک‌تاک با تصویری نو بازنشر می‌شوند، مورد توجه نسل جدید قرار می‌گیرند.
موسیقی به‌مثابه زبان بومی نسل Z
در نهایت می‌توان گفت موسیقی برای نسل Z نه فقط سرگرمی بلکه ابزار بیان شخصی است. با اشتراک‌گذاری قطعه‌ای خاص، آن‌ها درباره حال خود صحبت می‌کنند؛ با ساختن پلی‌لیست، جهان‌بینی‌شان را می‌سازند و با انتخاب ریتم و ترانه، خودشان را در جهانی پرتراکم از محتوا، به گوش دیگران می‌رسانند.جهانی که در آن هر صدای ۱۵ ثانیه‌ای می‌تواند روایت‌گر یک زندگی کامل باشد.