گروه سینما «هنرآنلاین» : مهدیه‌سادات محور تهیه‌کننده مستند «کر کوهستان» به کارگردانی امیرحسین اسیوند از آثار کوتاه راه یافته به هفدهمین جشنواره بین‌المللی «سینما حقیقت» که روایتی از تولد فرزند در یک خانواده عشایری است، درباره فرآیند جلب رضایت این خانواده برای ورود دوربین به حریم خصوصی‌شان توضیح داد: در برخی قومیت‌ها و فرهنگ‌ها، ملاحظات جدی نسبت به حریم خصوصی وجود دارد و به‌شدت نزدیک شدن به حریم یک خانواده در آنها دشوار است. حتی من به‌عنوان یک مستندساز خانم، در مواردی باید برای تعاملات اولیه و آشنایی با حفظ فاصله با زنان این خانواده‌ها ارتباط داشته باشم چه برسد به اینکه بخواهیم چند روز در خانه آنها رفت و امد کنیم و قصه هایشان را روایت کنیم.
وی افزود: در عین حال برمبنای تجربه‌ای که تا به امروز در فرآیند ساخت مجموعه مستند «پا به ماه» به‌دست آورده‌ایم، راهکارهایی را برای این موضوع پیدا کرده‌ایم. به هرحال ما از سال ۹۷ مشغول ساخت قسمت‌های مختلف مجموعه «پا به ماه» هستیم و حتی کلید خوردن این پروژه مربوط به پیش از زمانی است که پیگیری سیاست‌های جمعیتی در کشور جدی گرفته شد. به همین دلیل از آنجایی که در کشور کمتر به این موضوعات پرداخته شده بود، برای آدم‌ها هم قرار گرفتن در برابر دوربین یک مستند با این موضوع سخت بود.
این مستندساز در تشریح راه‌کارهای مربوط به جلب رضایت خانواده‌ها گفت: یکی از راهکارها حضور یک خانم در تیم تولید است. نکته مهمتر و کارآمدتر هم این است که کارگردان مستند، هم‌زبان یا هم‌اقلیم این خانواده‌ها باشد. این مورد دوم تأثیر بسیار زیادی برای فرآیند اعتمادسازی دارد چرا که خانواده‌ها کارگردان مستند را از خودشان می‌بینند و این کمک‌کننده است. همزمان طبعا کارگردان هم شناخت کاملی از اقتضائات آن قوم می‌داند و نسبت به فرهنگ و حساسیت‌های آنها اشراف دارد.
تهیه‌کننده مستند «کر کوهستان» درباره برقراری ارتباط با سوژه‌های اصلی این مستند هم گفت: تقریبا مواجهه با همه سوژه‌های مستندهای ما در گام اول بسیار سخت است و این اتفاق را هم کاملا طبیعی می‌دانیم. این گونه نیست که به محض طرح پیشنهاد اولیه آنها با ما همراه شوند. به خصوص که سوژه این مجموعه هم مربوط به فرزندآوری به‌عنوان یکی از خصوصی‌ترین تصمیمات یک خانواده است. در روزهای منتهی به زایمان یک زن در یک خانواده هم شرایط پراز استرس و فشار می‌شود و این مسئله هم کار ما را دشوارتر می‌کند.
وی افزود: در قالب رفت‌وآمدهایی که داشتیم و نشان دادن کارهای قبلی به این خانواده‌ها تلاش می‌کنیم تا پیش از تولید اعتمادسازی لازم اتفاق بیفتد. حتی گاهی در فرآیند تولید یک مستند به‌واسطه یک خطای کوچک از سوی یکی از اعضا، این امکان وجود دارد که همه چیز به هم بریزد.
این تهیه‌کننده مستند گفت: خاطرم هست برای یکی از قسمت‌ها تیم تولید قرار بود به شهر داراب بروند که مسیری بسیار طولانی داشت و فقط هم از طریق زمینی می‌توانستیم به آنجا برسیم. همه چیز را از قبل هماهنگ کرده بودیم اما به محض اینکه خواستیم کار را آغاز کنیم، با دخالت یکی از اهالی آن‌روستا و تماس‌هایی که گرفت، ناگهان نگاه خانواده مدنظرم ما تغییر کرد و حتی اجازه آغاز کار را هم به ما ندادند. یعنی تصور کنید بعد از 17 ساعت راه زمینی و انتقال عوامل و تجهیزات، با یک تماس و دخالت همه چیز کنسل شد! شکر خدا در همان منطقه توانستیم سوژه دیگری پیدا کنیم و روی همان سوژه کار کردیم.
محور گفت: ما برای هر قسمت از مجموعه «پا به ماه» در سه مقطع سراغ خانواده‌ها می‌رویم؛ یکی روزهای پایانی بارداری، یکی روز تولد نوزاد و دیگری روزهای ابتدایی ورود بچه به زندگی آنها در همان ماه اول. از این منظر می‌توان گفت یکی از مشکلات و مصائب ساخت این مجموعه، این است که تقریبا هیچ چیز در برنامه‌ریزی تولید آن قطعی نیست و به ناگهان با فرارسیدن درد زایمان مادر، همه چیز تغییر می‌کند. به‌نوعی گروه مستندسازی ما در یک بازه زمانی مشخص باید استندبای باشد. به‌خصوص که اگر شرایط روز تولد را از دست بدهیم، روایت‌مان تمام نمی‌شود و مجبور می‌شویم کل قسمت مربوطه را کنار بگذاریم.
تهیه‌کننده مستند «کر کوهستان» درباره ویژه‌ترین اتفاقی که در فرآیند تولید این مستند با آن مواجه شده است هم توضیح داد: درباره این مستند با دو اتفاق ویژه مواجه شدیم. یکی مربوط به روز دوم آغاز فیلمبرداری بود. برادر خانم باردارکه کاراکتر اصلی روایت ما بود، از راه رسید و گفت به‌هیچ عنوان اجازه ساخت این مستند را نمی‌دهد، در شرایطی که مادر باردار و همسرش، هر دو راضی بودند. حضور آن برادر و خواسته‌هایی که داشت خیلی کار را برای ما دشوار کرد، به‌خصوص که اصلا نمی‌خواستیم به آن خانم باردار، در شرایطی که داشت، استرسی وارد شود.
وی افزود: بعد از دخالت آن برادر ما کار را تعطیل‌شده در نظر گرفتیم اما با کمک دهدار آن منطقه و چند خانواده روستاهای اطراف که آشنایی قبلی با ما داشتند، این مشکل حل شد. در ادامه داشتیم تولید را پیش می‌بردیم که ناگهان قایقران محلی آن منطقه، تصمیم گرفت دیگر به گروه تولید مستند، سرویس ندهد و با کلک(قایق بادی) خود، آنها را جابجا نکند. سرگردانی آن شب، یکی از شب‌های سخت و‌کوهنوردی از مسیر صعب العبور را برای گروه ما رقم زد و شکر خدا همه اعضای گروه، هم با صبوری تحمل کردند تا کار به سرانجام برسد.
این تهیه‌کننده در ادامه گفت: یکی دیگر از چالش‌های ما در فرآیند ساخت این مستند، جدای از حمل و نقل عوامل، تأمین تجهیزات آنها بود. در روستایی بودیم که برق نداشت و این یعنی باطری‌هایی که نیاز به شارژ داشتند قابل استفاده نبود. از طرفی امکان نورپردازی مناسب هم در آن لوکیشن وجود نداشت و همه این موارد، سختی کار را دوچندان می‌کرد.
وی افزود: هر چقدر هم که برای چنین کاری خود را مجهز کنی، از آنجایی که عادت به آن شرایط نداری، جایی کم می‌آوری! ما اما تلاش‌مان را کردیم که نهایت تجهیزات ممکن را تأمین کنیم. ما پذیرفته‌ایم که مستندسازی کار دشواری است و در مجموعه «پا به ماه» هم گام‌به‌گام این سختی‌ها و دشواری‌ها بیشتر می‌شود. تنها تجربه‌هایی که کسب کرده‌ایم کمک می‌کند تا با سختی‌ها راحت‌تر کنار بیاییم. اساسا پشت هر سختی، یک شیرینی و زیبایی وجود دارد و آنچه در این مستندها شاهد ثبت آنها هستیم و در خروجی به چشم‌مان می‌آید، از جنس همین شیرینی‌ها و حس خوب است.