گروه سینما هنرآنلاین: رفتیم سینما چارسو برای تماشای مجموعه انیمیشن «رویاهای رنگی». نیم ساعتی زودتر از ساعت اکران رسیدیم. تا زمانی که اجازه بدهند برویم سمت سالن به همکارم گفتم «معمولا کسی برای اکران نمیاد.» ولی به محض اینکه پای‌مان را در سالن بگذاریم غافلگیر شدم و یک نفر قبل از ما در سالن بود. خندیدم که «یک نفر دیگه هم اومده.» اما «رویاهای رنگی» همچنان قرار بود غافلگیرمان کند. یکی یکی بر تعداد تماشاگرها اضافه شد و نور امید امکان جذب مخاطب با انیمیشن‌های کوتاه در دلمان روشن شد. مجموعه انیمیشن «رویاهای رنگی» متشکل از 10 انیمیشن کوتاه است که برای اولین بار از ۲۸ اکتبر (۶ آبان) روز جهانی انیمیشن بر پرده سینما رفت. «سیم ششم» از بهرام عظیمی؛ «پسر دریا» به کارگردانی عباس جلالی؛ «گذشته» به کارگردانی حمید محمدی؛ «ملکوت» از فرنوش عابدی؛ «کلاغ» از اهورا شهبازی؛ «بالانس» به کارگردانی برزان رستمی؛ «شهر خاموش» از امیر مهران؛ «دیوار چهارم» به کارگردانی محبوبه کلایی؛ «اکتسابات انتسابی» از سمانه شجاعی و «سوزن‌بان» به کارگردانی مهدی خرمیان مجموعه انیمیشن «رویاهای رنگی» را ساخته‌اند. از لحظه‌ای که پخش انیمیشن‌ها شروع شد، میزان حرفه‌ای بودن آنها شگفت‌زده‌مان کرد. این انیمیشن‌های کوتاه برخلاف تفکر غالب، مخاطب بزرگسال دارند و اگر شما هم «رویاهای رنگی» را دیده باشید، خواهید گفت سینمای ایران در این قالب نه تنها در ایران بلکه در جهان حرفی برای گفتن دارد. «ملکوت» را از این جهت برای گفت‌وگو انتخاب کردیم که به زعم بیننده بین دیگر انیمیشن‌های مجموعه متفاوت‌تر بوده است. گفت‌وگوی انجام شده با آقای فرنوش عابدی نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده «ملکوت» است.
هنرآنلاین: از «ملکوت» بگویید.
عابدی: ایده و فیلم‌نامه ملکوت از خودم است. حدودا دو سال و نیم تولیدش زمان برده. ساختش چالش‌های زیادی داشت. هدفم ساخت فیلمی هارور با فضای قجری و شرقی بود. تجربه اکران عمومی، تجربه لذت‌بخشی بود و امیدوارم اکران انیمیشن‌های کوتاه همچنان ادامه پیدا کند.
هنرآنلاین: فضای حاکم بر «ملکوت» فضای وحشت و توهم با مفاهیم انتزاعی و جزئیات فراوان است. با توجه به زمان کوتاه و ریتم سریع آن، به نظرتان مضمون ملکوت همه‌فهم است و مخاطب عام دارد؟
عابدی: «ملکوت» مخاطب عام ندارد. هدف‌گذاری ملکوت جهت شرکت در فستیوال‌های داخلی و خارجی بود. فستیوال‌هاش را رفته و گشت‌زنی‌هاش را هم داشته. حالا در قالب ده فیلم کوتاه به اکران در آمده. نه تنها «ملکوت» بقیه انیمیشن‌ها هم کم‌وبیش این ویژگی را دارند. البته مخاطب فعلی سینما را نباید دست کم گرفت. با اینکه فیلم متفاوتی است خیلی از مخاطبین عام اطرافم از آن لذت برده‌اند. این به این نکته هم توجه کنید که این مجموعه در قالب سینمای هنروتجربه معرفی شده و این سینما اداعا دارد که سینمای عامه‌پسند نیست. هر چند وقتی باکس‌آفیس را می‌بینیم و آمار اکران سینماها و سانس‌ها را چک می‌کنیم طبق آمار، مجموعه «رویاهای رنگی» از یک‌سوم پایانی و حتی چه بسا از نیمه پایینی باکس‌آفیس، مخاطب بیشتری داشته است و این برای مجموعه‌ای که در تعداد سالن‌های کم و با تعداد سانس کم، اکران شده، نه تنها بد نبوده، که خوب هم است. البته روی ساعت سانس‌ها هم حرف است. ساعتی که به ما دادند ساعت خوبی نبوده. با وجود تمام این چالش‌ها آمار مخاطب برای ما، آن‌هم در «اولین تجربه پخش مجموعه‌ای» خوب بوده! این‌ها همه نشان بر این است که مخاطب خاص «رویاهای رنگی» به سینما آمده.
مخاطب ما مخاطبی نبوده که چیپس به دست آمده باشد تا صرفا بین فیلم‌ها یک فیلمی ببیند. مشکل ما در تعداد سالن‌ها، تعداد سانس‌ها و ساعت اکران‌ها بود. طبق آمار با وجود این مشکلات مجموعه ما نسبت به فیلم‌های موفق دیگر باکس‌آفیس درصد خوبی از جذب مخاطب را داشته. مطمئنم فیلم‌های ما اگر سه ماه اکران می‌داشت، آمار بهتری هم می‌توانست داشته باشد. این برای‌م آرزو نیست و ظرفیتش وجود دارد. با یک محاسبه ساده‌ی دو دوتا چهارتا می‌شود تعداد تقریبی تعداد مخاطبین هر سانس را بررسی کرد. آن‌هم با آن ساعت خاص اکران که مخاطب اقبالی هم به سینما ندارد.
هنرآنلاین: با توجه به صحبت‌های انجام شده تا به اینجا، از صرفه اقتصادی انیمشین‌سازی برای سرمایه‌داران بگویید.
عابدی: برای پاسخ به این سوال از «بچه زرنگ» به عنوان نمونه موفق بازار امروز مثال می‌آورم. «بچه زرنگ» عنوان موفق‌ترین انیمیشن تاریخ سینمای ایران را تا به این لحظه به دست آورده و این یعنی موفقیت. این انیمیشن به لحاظ عدد و رقم عنوان پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران را هم دارد. اگر «بچه زرنگ» مثلا پنجاه میلیارد فروش داشته باشد، یک سوم دست تهیه‌کننده را می‌گیرد، آن‌هم در مورد «بچه زرنگ» که به تهیهکنندگی مشترک تولید شده است، جمعا چیزی حدود شانزده تا هفده میلیارد آورده تهیه کننده خواهد بود. البته از این میزان هم کلی هزینه تولید شده است. این آورده در واقع برای پنج سال کار تولیدی آن است. اینجا با قراردادن عدد و رقم فروش در کنار مدت زمان تولید، فاجعه مشخص می‌شود. این بیشتر به یک شوخی می‌ماند. حالا مخاطب محاسبه کند سود اتفاق افتاده یا... . محاسبه‌اش ساده است. حرف من، صرفا دوتا دوتا چهارتا نیست، این تصور نشود که هنر یعنی چرتکه انداختن. نه! حرفم این نیست. اما کسانی که کار سینمایی می‌کنند، باید نیم‌نگاهی هم به وضعیت باکس‌آفیس اقتصاد سینما داشته باشند. مسایل اقتصادی در تولید آثار بسیار مهم‌ند. تا فیلمی آورده نداشته باشد ،نمی‌شود فیلم خوب بعدی را ساخت، و حتی در صنعت فیلم‌سازی نمی‌توانی ادامه حیات بدهی. می‌توانم از کارنامه انیمیشن‌سازی خودم مثال بیاورم. جوایز ارزی «ملکوت» پله ساخت اثر بعدی من «سم‌پاش» شد و جوایز «سم‌پاش» پله ساخت اثر بعدی خواهد شد.
هنرآنلاین: برگردیم به ژانر «ملکوت» و مخاطب عام سینمایی.
عابدی: مخاطب عام به نظرم مفهوم بدی ندارد. هر چند در سینمای حال حاضر دیگر مخاطب عام، معنا ندارد. فیلم‌های پیچیده زیاد شده‌اند و مردم در سیر روزمرگی‌ها این نوع فیلم را زیاد می‌بینند. این ژانر برایشان عادی شده‌است. دیگر «ملکوت» برای مخاطب پیچیده نیست. حرفم این نیست که این انیمیشن سر راست است. مخاطب رشد کرده و آگاه است.
هنرآنلاین: «ملکوت» پیچیده نیست. اما جزییات زیاد دارد و نیاز است چندین بار دیده شود و این در اکران سینمایی پیچیده‌اش می‌کند.
عابدی: اینکه نیاز است چندین بار دیده شود نقطه قوت «ملکوت» است. البته در صورتی که فیلم مستقل سینمایی بسازم قطعا دوزش «ملکوت» نخواهد بود. از چگونگی ساخت تکنیکال «ملکوت» زیا صحبت کرده‌ام. بهتر است از فرصت پیش آمده بیشتر درباره اکران صحبت کنم. این اولین بار است ۱۰ انیمیشن کوتاه در قالب یک مجموعه، اکران سینمایی می‌شوند و آمار به دست آماده به نسبت تعداد سالن‌ها و تعداد سانس‌ها خوب بوده است. مجموعه «رویاهای رنگی» در کل ایران شصت سانس نمایش داشته است. ما کارگردان‌های این مجموعه از تعداد مخاطب در این تعداد سانس کم، راضی هستیم. فیلم تجاری در سانس ۲۰ یا ۲۲ سالن پر می‌شود. سانس ساعت ۱۶ مخاطب زیادی نخواهد داشت. اگر به جای ساعت ۱۶ به ما سانس ساعت ۱۸ را می‌دادند امکان افزایش مخاطب بیشتر می‌شد.
هنرآنلاین: پس اکران مجموعه «رویاهای رنگی» را می‌توانند ادامه بدهند؟
عابدی: به نظرم اکران مجموعه «رویاهای رنگی» را می‌توانند ادامه بدهند. ادعا نمی‌کنم که اگر فیلم ما ۶ ماه اکران شود، مستمر و مداوم فروش خواهد داشت؛ ولی برای ۶۰ سانس اکران، آمار موجود فروش، در اولین اکران سینمایی انیمیشن های کوتاه، رضایت‌بخش بوده. اطلاع دارم دوستان سینمای هنروتجربه قصد دارند ده انیمیشن دیگر را هم در قالب مجموعه آماده کرده و به پرده سینما ببرند. این امر می‌تواند باعث آشنایی مخاطب با این قالب و استفاده از ظرفیت‌های آن برای جذب مخاطب شود. هر چند تاکید می‌کنم همین مجموعه هم می‌تواند حداقل ۶۰ سانس دیگر نمایش داده شود. البته، علت تخصیص تعداد کم سانس هم تعداد زیاد فیلم‌های در نوبت اکران است. باید نوبت به دیگرفیلم‌های صف اکران هم برسد.
هنرآنلاین: نظرتان درباره تاسیس بنیاد پویانمایی وزارت ارشاد چیست؟
عابدی: این ایده تاسیس بنیاد پویانمایی حرف تازه‌ای نیست. با وجود اینکه حرف تازه‌ای نیست اطلاعاتی از جزئیات هم هنوز وجود ندارد. از صاحب‌نظران نظرات مثبتی نشنیدم. این ممکن است باعث پیش‌دواری‌م شود. هنوز نمی‌دانم این بنیاد قرار است چه ساختار و عملکردی داشته باشد. سوالم این است که آیا بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای کمکی کرده؟
الان انیمیشن از طریق چند موسسه و ارگان مختلف تولید و کار می‌شود. این امر باعث وجود سلیقه‌های متنوع شده است. ولی وقتی در قالب یک بنیاد متمرکز شود، این تنوع را از دست می‌دهیم و ممکن است کسی هم از این دایره بیرون بیفتد. رقابت برای تولید آثار فاخر هم کم می‌شود. مثل این است که در لیگ فوتبال فقط یک باشگاه وجود داشته باشد. به هر حال باید آسیب‌شناسی شود.