سوم خرداد روز آزادسازی خرمشهر، روز مقاومت، ایثار و پیروزی فرصتی است تا به سینمای دفاع مقدس و قاب‌های ساخته شده در این دوران و خلاءهای موجود در این حوزه پرداخته شود.
گروه سینما هنرآنلاین: فیلم‌های دفاع مقدسی همواره در گروه آثار برجسته و مهم سینمایی کشور شناخته می‌شوند که مورد توجه کارگردانان بزرگی از جمله رسول ملاقلی‌پور، ابراهیم حاتمی‌کیا، ساموئل خاچیکیان و احمد رضا درویش قرار گرفته است. اما این حوزه از نظر کمیت همواره مظلوم واقع شده است.
تاکنون فیلم‌های بسیار پرمخاطبی با محوریت دفاع مقدس ساخته شده که تلخی و شیرینی‌های آن روزها را به تصویر کشده است. آثار تماشایی مانند «کانی‌مانگا»،«عروس حلبچه»، «آژانس شیشه‌ای»، «قارچ سمی»، «پرواز از اردوگاه»، «پناهنده»، «حماسه مجنون»، «بوی پیراهن یوسف»، «نجات‌یافتگان»، «باشگاه سری»، «لیلی با من است»، «سجاده آتش»، «از کرخه تا راین»، «برج مینو»، «روبان قرمز»، «هیوا»، «روز سوم»، «شیار 143»، «سرو زیر آب»، «تنگه ابوقریب»، «ایستاده در غبار»، «ویلایی‌ها» و «موقعیت مهدی» پرچم سینمای دفاع مقدس را بالا نگه داشته و مردم را به سالن‌های سینما کشانده است.
اما جنگ تحمیلی هشت سال طول کشید و در این سال‌ها مردم و مدافعین با روحیه شجاعت و مقاومت خود علاوه بر دفاع از خاک این مرز و بوم، در خط مقدم و حتی در شهرها هم افتخارات بسیاری را آفریدند و در این راستا می‌توان گفت عملیات آزاد سازی خرمشهر با عنوان بیت‌المقدس جزو گسترده‌ترین و مهم‌ترین عملیات ایران بود که 19 هزار کیلیومتر از خاک کشور آزاد شد و 15 هزار نفر از ارتش عراق هم به اسارت گرفته شد. بنابراین ضرورت ساختن فیلم و سریال‌های بیشتر در این حوزه مخصوصا درباره حماسه های برجسته‌ای چون آزاد سازی خرمشهر به شدت احساس می‌شود.
روایات دیدنی بسیاری در هشت ساله دفاع مقدس رقم خورده که جای خالی آنها در سینمای این روزهای کشور دیده می شود. ماجراهای اعجاب آور بسیاری از شجاعت، مقاومت، ایثار و در نهایت پیروزی کودکان و نوجوانان و زنان و مردان این سرزمین در دوران دفاع مقدس می تواند به ناب‌ترین سوژه‌های آثار سینما و سریال‌های تلویزیون تبدیل شود که هم مروری بر خاطرات مردمی باشد که در آن دوران زندگی کرده اند و هم به صورت الگویی مناسب برای نسل آینده مورد توجه قرار گیرد؛ مسئله‌ای که همواره مورد تاکید رهبر انقلاب هم قرار گرفته و ایشان اخیرا در نمایشگاه کتاب تهران هم به موضوع بازگو کردن خاطرات دفاع مقدس و انتقال آن به نسل‌های جدید اشاره و توصیه کردند.
از سوی دیگر باید به حضور به شدت کمرنگ زنان و نقش آفرینی آنان در جنگ تحمیلی اشاره کرد، با گشت و گذاری هرچند سطحی در تاریخ جنگ، متوجه حضور و کمک‌های مفید زنان شانه به شانه مردان می‌شویم اما این موضوع در سینمای ما کمتر دیده شده است.
در واقع سینما و تلویزیون باید روایتگر دلاوری‌های زنان در دوران جنگ تحمیلی و در مناطق جنگی و پشت صحنه این حوادث باشند، البته نا گفته نماند که فیلم‌هایی مانند «روزهای زندگی»، «شیدا»، «گیلانه»، «مزرعه پدری»، «سفر به چزابه»، «روبان قرمز»، «هیوا»، «کیمیا» و «شیار143» دوربین را روی نقش زنان در این دوران برده است و هر کدام داستان‌هایی دیدنی را به تصویر کشیده‌اند.
اما با وجود این آثار ناب، کارنامه سینمای ایران نیازمند توجه بیشتر فیلم نامه نویسان و کارگردانان و ثبت فیلم‌های تاثیرگذار بسیاری در این حوزه است تا خلاءهای موجود در این عرصه پر شود.
استعدادهای بسیاری در دل سینمای دفاع مقدس شناسایی شدند
در راستای ضرورت توجه به فیلم‌های دوران دفاع مقدس، آرش فهمیم کارشناس حوزه سینما در گفت و گو با خبرنگار هنرآنلاین درباره سینمای دفاع مقدس و خلاءهای موجود در این حوزه اظهار کرد: سینمای دفاع مقدس برای فرهنگ و سینمای ما حیاتی و زندگی‌بخش است. هیچ کس نمی تواند انکار کند که پویایی و شکوفایی سینمای ایران در سال های بعد از انقلاب اسلامی بیش از هر موضوع و اتفاق دیگری مدیون این نوع سینماست.
وی افزود: اگر به فهرست پرتماشاگر‌ترین آثار سینمایی در چهار دهه اخیر دقت کنید، اغلب نام فیلم‌های دفاع مقدسی می درخشد، از جمله این موارد «عقاب‌ها»، «کانی مانگا»، «اخراجی ها»، «آژانس شیشه ای» و ... است که تعداد قابل توجهی از فیلمسازان و بازیگران و نیروهای فنی سینمای ما در دل این نوع سینما شناسایی و استعدادشان بارور شدند؛ از حاتمی کیا و ملاقلی‌پور گرفته تا مهدویان و حجازی‌فر و دیگر کارگردانانی که در این حوزه اثر تولید کردند.
این کارشناس ادامه داد: علاوه بر این، سینمای دفاع مقدس بخش مهمی از تاریخ کشورمان را ترسیم و بازنمایی می‌کند. به هر حال جنگ تحمیلی هشت ساله و زمینه‌ها و پیامدها و دستاوردهای آن، فصل مهمی از کتاب تاریخ ما را تشکیل می‌دهد، بطور مثال حماسه فتح خرمشهر که تا ابد و برای همه نسل‌ها الهام بخش خواهد بود و باعث غرور و افتخار می‌شود
فهیم عنوان کرد: اما متأسفانه سینمای دفاع مقدس، سال‌هاست که مورد بی مهری و کم توجهی قرار گرفته است. با وجود اینکه این نوع فیلم ها نیاز ضروری جامعه امروز ما و به ویژه نسل جدید است، آنچنان که شایسته و بایسته است مورد توجه نیست. وقتی جدول اکران سالانه سینمای ایران را مرور می کنیم، هر سال کمتر از 10 درصد آثار را این نوع فیلم ها در بر می‌گیرد.
وی یادآورشد: مقصر اصلی این وضعیت، در وهله اول مسئولانی هستند که در 25 سال گذشته، تعمدا یا با سیاستگذاری و عدم مدیریت صحیح موجب تضعیف سینمای دفاع مقدس شدند. در وهله دوم هم جامعه هنری و سینماگرانی تقصیر کار هستند که با وجود مسئولیت ترسیم و تثبیت حماسه‌های ملی اما کمتر سراغ این فصل از کتاب تاریخ کشور رفته‌اند.
این کارشناس اظهار کرد: باز هم اگر بخواهیم مثال بزنیم، آزادسازی خرمشهر به طور کامل در سینمای ما نادیده گرفته شده است و به عبارتی این حماسه بزرگ ملی که مایه افتخار همه ایرانیان است، در سینمای ما سانسور شده است.
فهیم ادامه داد: اگر کشورهای صاحب صنعت سینما مانند آمریکا، فرانسه، هند، کره جنوبی و ... چنین فتح بزرگی را رقم می زدند راجع به آن ده‌ها فیلم می‌ساختند، اما مایه تأسف است که سینمای ما حتی یک فیلم شاخص درباره آزادی خرمشهر ندارد؛ فیلم‌هایی هم که درباره خرمشهر ساخته شده‌اند، اکثرا به سقوط خرمشهر اختصاص دارند!
وی افزود: یکی از دلایل این مسئله البته به آموزش سینما در دانشگاه‌ها بر می‌گردد؛ از آنجاکه در دانشکده‌های هنری این موضوع به دانشجویان سینما و به طور کلی به دانشجویان هنر القا می‌شود که هنرمند هر چقدر به یأس و تراژدی و شکست بپردازد، بزرگ‌تر و روشنفکرتر است، بنابراین خیلی از سینماگران نیز ناخودآگاه وقتی به موضوع خرمشهر نگاه می کنند، به اشغال خرمشهر که یک تراژدی است بیشتر تمایل می یابند تا به آزادی آن!حضور کمرنگ زنان در سینمای دفاع مقدس
این کارشناس همچنین درباره پرداختن به نقش زنان در سینمای دفاع مقدس گفت: یکی دیگر از موضوعات حسرت آمیز در سینمای ما بی‌توجهی به نقش و حضور بانوان در دفاع مقدس است. این هم از شاخصه های منحصر به فرد جنگ هشت ساله ماست که زنانی اسطوره را پرورش داد.
فهیم افزود: وقتی تاریخ ایستادگی مردم ایران در 45 سال اخیر را مرور کنیم، با تعداد قابل توجهی از زنان قهرمان بر می خوریم که در میدان‌های نبرد، شجاعت و دلاوری جانانه ای از خود نشان دادند.
وی خاطرنشان کرد: بانوی شهید صدیقه رودباری، خودش به تنهایی ارتش یک نفره بود و کلی حماسه بی بدیل آفرید یا خانم مرضیه حدیدچی که به مقام فرماندهی هم رسید. در سال‌های اخیر کتاب‌هایی هم شامل خاطرات زنان در جبهه یا پشت جبهه مانند کتاب «دا» هم منتشر شده که در دوره ای با استقبال کم نظیری همراه شد و می توان با اقتباس از آنها فیلم‌هایی تماشایی ساخت.