گروه فرهنگ و ادبیات خبرگزاری هنرآنلاین: آیین اختتامیه سومین دوره جایزه ادبی شهید‌سید‌علی اندرزگو با رویکرد مقابله با «تحریف تاریخ و تطهیر پهلوی‌ها» روز دوشنبه 2 آبان 1402 در تالار وحدت برگزار شد و برگزیدگان سومین دوره این جایزه ادبی معرفی شدند. در آیین اختتامیه سومین دوره جایزه ادبی شهید اندرزگو در اقدامی قابل ستایش، جایزه‌ای برای «بهترین ویرایش کتاب» در نظر گرفته شده‌‌بود که این جایزه به خانم فهیمه پوریا ویراستار کتاب «گلوله‌فیروزه‌ای» نوشته خانم فهیمه شهابیان مقدم، تعلق گرفت. خانم پوریا علاوه بر فعالیت در حوزه ویراستاری، جزو خانواده نویسندگان کشورمان نیز هستند که برخی آثارشان عبارتند از: «ایلگار دخترم»، «قلعه دل» و «نجوای شبانه». گفتگوی هنرآنلاین با خانم پوریا پیرامون موضوع مشکلات نگارشی کتابها و نیاز آنها به ویرایش به این شرح است:
خانم پوریا در ابتدای گفتگو عمده کتابهای چاپ شده را نیازمند ویرایش جدی دانستند و در همین راستا عنوان کردند: کتابهایی که اکنون به دست مخاطب می‌رسد از لحاظ غلطهای املایی، مشکلات انشایی، رعایت علائم‌سجاوندی و رساندن مفهوم درست به شدت نیاز به ویراستاری دارند؛ کتابها باید ویراستاری شده و جملات به شکلی تغییر داده شوند که مفهوم مورد نظر نویسنده به مخاطب منتقل شود. معمولا این گونه است که تغییراتی که ویراستار در متن انجام می‌دهد به چشم نویسنده نمی‌آید ولی اگر بنا باشد به واسطه ویرایش، تغییرات قابل ملاحظه‌ای در متن نویسنده ایجاد شود، هماهنگی لازم با نویسنده انجام می‌شود و نظر وی درباره تغییرات پرسیده می‌شود. در واقع تعامل و تقابلی بین نویسنده و ویراستار اتفاق می‌افتاد تا درنتیجه کتابی به دست مخاطب برسد که از لحاظ رساندن مفاهیم، املا و انشا دارای استانداردهای لازم باشد.
فهیمه پوریا مشکلات نگارشی محتواها چاپی کنونی را بسیاری جدی دانست و عنوان کرد که بایستی ویرایش کتب به شکل ریشه‌ای و از کتب درسی آغاز شود و در ادامه اضافه کرد: بنده در زمانی که فرزندانم دانش‌آموز بودند، غلطهای نگارشی بسیاری در کتب درسی می‌دیدم. از طرفی باید در نظر گرفت که کتابهای درسی برای بچه‌ها منبع و مرجع هستند؛ نمی‌توان به کودک و نوجوان محصل، توضیح داد که این مطلب در کتاب درسی به شکل اشتباه نگارش شده است. چراکه کتاب درسی برای دانش‌آموز اهمیت بسیاری دارد و همان کتابها در آینده مبنای نوشتن و خواندن وی هستند. به نظر بنده اولین ویرایش باید از کتابهای درسی شروع شود و با دقت بسیار نیز صورت پذیرد. بنده خودم در این راه هر کاری از دستم برآمده انجام دادم. توصیه بنده این است که هر کسی در حد توانش به استفاده درست از زبان فارسی کمک کند. متاسفانه زبان فارسی در معرض خطرات بسیاری است.
خانم پوریا در این گفتگو به برخی مشکلات ریشه‌ای آموزش زبان و ادبیات فارسی در مدارس نیز اشاره کرد و در همین باره افزود: معلمان ادبیات از ابتدایی تا متوسطه دوم در همه پایه‌ها باید آموزشهای لازم و مقتضی را بگذرانند. البته که این آموزشها باید دقیق و درست باشد تا نتیجه مورد نظر حاصل شده و وضعیت آموزش ادبیات در مدارس به نقطه مطلوب برسد. شایان ذکر است حتی برخی مدرسان دانشگاه، در خواندن و نوشتن قواعد زبان‌فارسی را به خوبی رعایت نمی‌کنند و یا حتی اشتباهات محرزی را انجام می‌دهند. سال 1374 که نظام آموزشی جدید شروع شد و دانش‌آموزان به شکل جدیدی یادگیری ادبیات فارسی را آغاز نمودند. متاسفانه دانش‌آموزان طی این نظام آموزشی جدید، سواد لازم را جهت استفاده از زبان فارسی کسب نمی‌کنند. علاوه بر این، دانش‌آموزان متون قدیمی را طی آموزش نمی‌خوانند و با این سرمایه‌های کهن زبان‌فارسی آشنا نمی‌شوند. متون قدیمی، حاوی برخی کلمات سنگین و دیرفهم هستند، اما همین کلمات سنگین بخشی از ادبیات ماست.
در پایان این گفتگو فهیمه پوریا به معضل غلط‌نویسی‌های مشهور در کتابها نیز اشاره کرد و درباره این پدیده هشدار داد و عنوان کرد: یکی از مشکلات حوزه کتاب این است که یک رسم‌الخط جدیدی وارد حوزه نویسندگی شده‌است و هر نویسنده برای خود شیوه نگارش مخصوص خود را دارد. مثلا ما دیگر کلمه زندگی را به زنده‌گی نمی نویسیم، اما برخی نویسندگان خود این شکل نوشتن را ترجیح می‌دهند و نمی پذیرند که این شکل نوشتن درست نیست. باید یک قانونِ جامع، کامل و قطعی برای کل نشرها مبنا و معیار قرار گیرد که بعد از این قانون، بعضی رسم‌الخطهای غیر معمول اجازه نشر نگیرند. البته برخی اختلاف‌نظرها در نوشتن بعضی عبارات وجود دارد که می‌توان با آنها کنار آمد؛ اما غلط‌نویسی برخی کلمات و اصرار بر آن، موجب ضربه زدن به زبان‌فارسی می‌شود. برخی نشرها هم خودشان این اشکالات را دارند و با همان رسم‌الخط غلط کتاب چاپ می‌کنند. قبل از هر نوشتاری باید در نظر داشت که نسل‌های آینده از کتابهای چاپ شده در زمان حاضر الگو می‌گیرند. متاسفانه برخی نشرها برای خود شیوه‌نامه نگارشی متفاوتی دارند و بر اساس همان عمل می‌کنند و این غلط‌نویسی را تسری می دهند.