"گروه سینما و تئاتر هنرآنلاین": «شاید بعضی بگویند با توجه به اینکه من فیلم بلند ساخته ام؛ دیگر دلیلی برای ساخت فیلم کوتاه ندارم، حتی بسیاری از همکاران خودم؛ فیلمسازی کوتاه بعد از ساخت فیلم بلند را بی کلاسی می دانند! اما من برایم اصل فیلمسازی مهم است. اینکه با زبان تصویر برای مخاطبم قصه بگویم. فیلم کوتاه؛ خود هویت مستقل دارد.» این بخشی از صحبت های محمد علیزاده فرد، نویسنده و کارگردان جوان ایرانی است. او کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی در گرایش فیلمنامه نویسی از دانشگاه صداوسیما را دارد که در اختتامیه چهلمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران که چند شب گذشته در برج میلاد تهران برگزار شد، اثر "شریف" محصول مشترک موسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی و انجمن سینمای جوان به دو جایزه مهم بهترین فیلم از نگاه ملی و جایزه ویژه سازمان تبلیغات اسلامی دست یافت.
محمدعلیزاده فرد کارگردان این اثر بعد از دریافت جایزه اش در مراسم اختتامیه گفت: «همه مردم دنیا دنبال شرافت هستند و هیچ انسان باشرفی نمی‌تواند نسبت به کشته شدن بچه‌های غزه بی تفاوت باشد.»
این فیلم که از دیدگاه مخاطبان جشنواره فیم کوتاه تهران دربخش آرای مردمی طبق آخرین نظرسنجی ها جز 3 فیلم برتر این جشنواره قرار گرفت در خلاصه اش «شریف» آمده است: «شریف» گورکن روستا است اما هر زمان قبری در قبرستان حفر می کند در روستا اتفاقاتی رقم می خورد همچنین عوامل این فیلم عبارتند از تهیه کننده: محسن مجیدپور، نویسنده: محسن مجیدپور، محمد علیزاده فرد، مدیر فیلمبرداری: هاشم مرادی، طراح صحنه: رسول علیزاده، مدیر صدابرداری: وحید رضویان، تدوین: سیاوش کردجان، صداگذاری: رامین ابوالصدق، بازیگران: مجید پتکی، مریم ماهانی، یاسین طلوعی، فرحناز فزون خواه، مهتاب شهریاری، اکبر مددی مهر.
حال بعد از این ماجرا، او مهمان ما در خبرگزاری هنرآنلاین شد و در این رابطه به گفت و گو تفصیلی پرداخت که در ادامه از نگاهتان می گذرد:
هنرآنلاین: ابتدا درباره روند آغاز سناریو (شریف) می گویید،اینکه همکاری ها چگونه شکل گرفت تا به این خروجی برسد؟
علیزاده فرد: ما چندین سال به صورت هفتگی با برخی دوستان جلسات فیلم بینی داشتیم. در آن جلسات ابتدا یک فیلم نمایش داده می شد و بعد درباره کارگردانی،فیلمنامه و ... با دوستان گپ و گفت داشتیم. منشاء اصلی آن جلسات از موسسه شهید آوینی شکل گرفته بود. این جلسات حدودا 6 سال به صورت هفتگی برگزار می شد. در یکی از ان جلسات،آقای مجید پور ایده ای را با بنده مطرح کردند و من هم نکاتی به ایشان گفتم؛ بالاخره در گپ و گفت ها و رفت و برگشت ها یک نسخه اولیه ای نوشته شد.
همه عوامل «شریف» از انسان های حرفه ایی سینمایی هستند
هنرآنلاین: چگونه با آقای مجید پور(نویسنده و تهیه کننده) آشنا شدید؟ یا بهتر است بگوییم؛ایشان از شما شناختی داشتند؟
علیزاده فرد: اصل آشنایی ما به موسسه شهید آوینی بر می گردد. البته من در سال 99 در دوران کرونا و سال ۱۴۰۰، 2 فیلم بلند به نامهای «تروا» و «راحیل» ساخته بودم، «تروا» راجع به اتفاقات و ترورهای دهه 60 است. آن سال تنها ۱۵ فیلم در جشنواره فجر به نمایش درآمد و در نهایت امسال حق پخش تروا به تلویزیون واگذار شد. «تروا» یک درام دهه شصتی است و به یکی از شخصیت های سازمان منافقین می پردازد که شاید کمتر در مورد او صحبت شده است. تروا محصول خانه تولیدات جوان شبکه ۳ بود. لیندا کیانی،افسانه چهره آزاد،توماج دانش بهزادی،علیرضا استادی از جمله بازیگران «تروا» هستند. «راحیل» دومین کار بلند من بود که محصول سیما فیلم بود.
آقای مجید پور باتوجه به تجربه و کارنامه کاری که از من دیده بودند؛ پیشنهاد کارگردانی «شریف» را به بنده دادند. من هم که از ابتدای مطرح شدن ایده از آن خوشم آمده بود، پیشنهاد ایشان را پذیرفتم. بعد از آن با دوستان انجمن سینمایی جوانان طرح بحث کردیم و هم زمان فیلمنامه را یک بار خودم بازنویسی کردم.
ما برای پیدا کردن لوکیشن مطلوب فیلم «شریف» با ماشین تهیه کننده مناطق مختلفی را در استانهای مختلف جست و جو کردیم. ما به دنبال مکانی بودیم که مظاهر مدرنیته در آن وجود نداشته باشد. یکی از دوستان؛ مکانی را نزدیک خرم آباد می شناخت، ما برای بازدید آن لوکیشن به آنجا رفتیم، ولی با شرایط و ایده های ما سازگار نبود. در همان جا یک جستجویی در اینترنت داشتیم و با یک روستایی در فاصله ۲ ساعتی از خرم آباد به نام،کولوی مواجه شدیم. آن روستا متروکه بود و کسی در آنجا زندگی نمی کرد. در واقع روستایی که در فیلم «شریف» می بینید،خالی از سکنه است و هر آنچه از مظاهر زندگی مانند آکساسسوار و اهالی روستا و ... در فیلم می بیند، ما آماده سازی کردیم. هم من و هم آقای مجیدپور دوست داشتیم سقف تلاش مان را انجام دهیم که به یک خروجی مناسب برسیم.همه عوامل «شریف» از انسان های حرفه ایی سینمایی به شمار می روند. ما هفت روز لرستان بودیم و زمان فیلمبرداری حدود 4 روز و نیم بود.
باید گفت که کار کردن در بیرون از تهران، آن هم یک منطقه متروکه، سختی های خاص خود را دارد. نگاه ما در تمام پلانها و سکانسهای «شریف» نگاه حرفه ای بود. قهوه خانه ای که در یک سکانس از فیلم می بینید به صورت کامل توسط طراح صحنه ما آقای رسول علیزاده ساخته شد و آن روستا اصلا قهوه خانه نداشت.بعد از فیلمبرداری به دلیل مشکلات مالی بنده به همراه تهیه کننده نزدیک 9 ماه درگیر کارهای پس تولید بودیم.
در «شریف» به دنبال بازی و ادا نبودیم و اصلا بهتر بگویم این کار سفارشی نبوده است
هنرآنلاین:چقدر موافقید که اعتقاد آن هم در کار هنر در هم تنیده است؟
علیزاده فرد: اگر اشتباه نکنم؛ شهید آوینی یک جمله ای دارند که فرم از درون فیلمساز باید بجوشد، شاید تکنیک قابل یادگیری باشد ولی اینکه بتوان از این تکنیک به درستی استفاده کرد و آن موضوعی که مدنظر است را به مخاطب منتقل کرد کار بسیار دشواری است. این اتفاق در صورتی رقم می خورد که کارگردان معتقد به آن موضوع باشد. پرده سینما بسیار بزرگ است و درونیات کارگردان را افشا می کند. ما در «شریف» به دنبال بازی و ادا نبودیم و اصلا بهتر بگویم این کار سفارشی نبوده است.ما خودمان به دنبال ساخت «شریف» بودیم؛ قبل از اینکه مجموعه هایی ما را حمایت کنند، خودمان از جیب خیلی از هزینه ها را پرداخت کردیم. یک نکته ای که شاید برای برخی ها قابل باور نباشد، این است که ما مجبور شدیم به دلیل تامین مخارج تولید «شریف» طلا بفروشیم!
البته خوشبختانه بخش عمده ای از هزینه هایی که شده، برگشت و خوشحالیم که عوامل «شریف» اعتقادات و باورهای خود را توانستند به تصویر تبدیل کنند. ایده اولیه «شریف»، برای آقای مجید پور تهیه کننده کار است، ایشان هر هفته یا نهایتا یک هفته در میان در قطعات گلزار شهدا هستند و ارادت جدی نسبت به این عزیزان دارند.وقتی چیزی از دل برآید، لاجرم بر دل نشیند.
از مدیران می خواهم که با بروکراسی های زائد مانع کار کردن ما نشوند
هنر آنلاین: در جریان هستند که بدنه اصلی رسانه ملی با طرح تحول همراه است، به نظر شما فضای فعلی تلویزیون برای حضور افرادی مثل خودتان چقدر مهیا است؟
علیزده فرد: ما چند سال پیش فیلم «تروا» را با هزینه یک تله فیلم در خانه تولیدات جوان صدا و سیما ساختیم. بعد از تماشای «تروا» توسط آقای فروغی مدیر شبکه سوم سیما، ایشان پیشنهاد کرد که فیلم به دبیرخانه فجر ارسال شود. طبق گفته دوستان ارشاد، «تروا» در این فستیوال می توانست حرفی برای گفتن داشته باشد ولی خوب با توجه به بضاعت کار، اتفاقی که انتظار داشتیم برای فیلم نیفتاد. البته این را هم باید گفت که امکانات ما در تولید «تروا» نسبت به آثار سینمایی موجود دیگر در جشنواره فجر آن سال، واقعا قابل مقایسه نبود، اما خروجی مناسبی به همراه داشت و توسط مدیران سابق و فعلی دیده شد و در جشنواره های دیگری مثل مقاومت هم برگزیده شد. تاکنون خودم شخصا روی چندین طرح فیلمنامه کار کردم و در برهه های زمانی مختلف به تلویزیون ارایه کردم ولی نتیجه ای حاصل نشد و من به این نتیجه رسیدم که ظاهرا تلویزیون تمایل به همکاری با بنده را ندارد یا اینکه شاید نباید با تلویزیون همکاری کرد! نوشتن فیلمنامه و کار کردن بر روی یک طرح خیلی جان فرساست!
خانواده بنده بارها این نکته را گفته اند که وقتی وارد یک پروژه می شوم، (حالا نوشتن فیلمنامه باشد یا کارگردانی فرقی ندارد) تا اتمام آن پروژه میزان سفیدی موهایم به مراتب بیشتر می شود. شما تصور کنید چندین طرح را بنویسید کلی جلسه بروید و بعد هیچ اتفاقی نیفتد و بعد از مدتی طرح کنار گذاشته شود، این مساله اصلا اتفاق ساده ای نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت.پیشنهادی در حال حاضر از سوی مسئولان فعلی رسانه ملی نداشتم، اگر هم پیشنهادی داشته باشم با توجه به اتفاقاتی که در پروژه های قبلی برایم افتاده نمی دانم انگیزه ای برای کار جدید با سازمان صدا و سیما وجود خواهد داشت یا خیر. از طرف دیگر 2 سال از عمرم هم پشت درهای بنیاد سینمایی فارابی برای ساخت فیلم سینمایی گذشت.
یک بار یکی از مسئولان بلند پایه فرهنگ را دیدم و به او گفتم؛ خواهشا در حال حاضر که ما کوه انگیزه ایم و به جهت توان جسمی و فکری توانایی داریم با بروکراسی های زائد مانع کار کردن ما نشوید، حالا این جمله چقدر تاثیر گذاشته خدا می داند!
برخی از مدیران به فکر پُر کردن ویترین های اتاق هایشان از سیمرغ هستند!
هنرآنلاین: به هدف تان در عرصه فیلمسازی رسیدید؟ یا برای رسیدن به فتح قله ها در عرصه کارگردانی چه مدیوم فیلم کوتاه و فیلم بلند راه هنوز وجود دارد؟
علیزاده فرد: شاید بعضی بگویند با توجه به اینکه من فیلم بلند ساخته ام؛ دیگر دلیلی برای ساخت فیلم کوتاه ندارم، حتی بسیاری از همکاران خودم؛ فیلمسازی کوتاه بعد از ساخت فیلم بلند را بی کلاسی می دانند! اما من برایم اصل فیلمسازی مهم است. اینکه با زبان تصویر برای مخاطبم قصه بگویم. فیلم کوتاه؛ خود هویت مستقل دارد. در حال حاضر برای برخی ها ساختن فیلم کوتاه نردبانی برای رسیدن به فیلم بلند شده است اما برای من فیلم کوتاه به همان میزان اهمیت دارد که یک فیلم بلند سینمایی مهم است.
در پایان باید بگویم که در حال حاضر وقتم بیشتر با تدریس و نگارش فیلمنامه می گذرد. متاسفانه مدیران ما جسارت ندارند و ریسک پذیر نیستند و صرفا شعار جوان گرایی می دهند. برخی از مدیران هم به فکر پُر کردن ویترین های اتاق هایشان از سیمرغ هستند! نه حمایت از جوانهای با انگیزه و تازه نفس در مسیر فیلمسازی!زمانی که فارغ التحصیل رشته ادبیات نمایشی دانشگاه صداوسیما شدم، می توانستم به عنوان کارمند، محل خدمتم در سازمان صداوسیما را مشخص کنم ولی من بیشتر به دنبال خلق اثر تاثیر گذار بودم. من نمی توانم این گونه زندگی کنم که هشت صبح انگشت ورود بزنم و چهار بعدازظهر انگشت خروج! البته امیدوارم در دوران پیری از این انتخابم پشیمان نشوم.
از یک جایی با خودم عهد کردم، در آمد زندگی ام را از علاقه هایم در بیاورم و در حال حاضر هم تمام درآمدم از سینما است؛ حالا بعضی وقتها به عنوان مشاور پروژه های مختلف یا نویسندگی و کارگردانی یا تدریس.
محمدعلی میرزایی