گروه فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: مراسم پایانی سی‌ونهمین دوره جایزه کتاب سال و بیست‌ونهمین دوره جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با حضور ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزیر ارشاد، علیرضا مختارپو رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، علی رمضانی مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، غلامرضا قاسمیان رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، بیست‌وچهارم اسفندماه در تالار وحدت برگزار شد.
کتاب جایگاه خودش را حفظ کرده است
حجت‌الاسلام و المسلمین سید‌ابراهیم رئیسی در این مراسم، گفت: رویداد کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به‌جز ایجاد ارتباطات علمی، فرهنگی و اجتماعی می‌تواند محملی برای کشف استعدادهای برتر و در نتیجه میدان دادن به آن‌ها نیز باشد، تا هرچه بیشتر شاهد رشد فرهیختگان در کشور باشیم. علی‌رغم پیشرفت‌هایی که در فضای سایبر و دیجیتال صورت گرفته، کتاب همچنان جایگاه خودش را حفظ کرده است و این فضا در اصل بدل به محلی شده برای انتقال مضمون کتاب‌ها تا مخاطبان بیشتر با منابع آشنایی پیدا کنند. بنابراین کتاب به عنوان پل ارتباطی بین تمدن‌ها و فرهنگ‌هاست و بهترین راه برای شناخت شخصیت‌ها. شناخت حافظ، سعدی، آخوند خراسانی و… با کتاب آن‌ها ممکن است.
او با بیان این که کتاب و کتابخوانی نقش مهمی در تحلیل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دارد، ادامه‌داد: نقش کتاب در شناخت نظریات علمی مهم است. هم امام راحل (ره) و هم مقام معظم رهبری با تشویق محققان و حضور در نمایشگاه‌های کتاب و سیره عملی‌شان در کتابخوانی باعث دلگرمی اهالی قلم شده‌اند.
رئیس دولت سیزدهم با اشاره به ایجاد و ابداع مفهوم «جهاد تبیین» توسط مقام معظم رهبری، گفت: یکی از جلوه‌های موضوع مهم جهاد تبیین کتاب است. کتاب نقش مهمی در روشنگری برای نسل‌ها نسبت به رویدادها دارد. آزادی بیان همواره در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران مورد تاکید بوده است، اما در کنار آن عدالت در بیان نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. در آیه شریفه «ن وَالْقَلَمِ وَ مَا یَسْطُرُونَ» باید دقت کرد که هر مستوری مورد قسم خداوند متعال نیست. آن مستوری مورد قسم است که بیان نجات انسان و بیان معارف الهی باشد. هر بیانی قطعا مورد قسم حضرت حق تبارک و تعالی نیست. بیانی که عدالت، معنویت و اخلاق را را در جامعه احیا کند مهم است و باید به آن پرداخته شود. اگر بیانی زمینه‌های بی‌اخلاقی را در جامعه فراهم کرد، مورد قسم نیست. بیان باید از دریچه دانش باشد. در روزگار مدرن حق مالکیت فکری موضوع مهمی در علم حقوق است. حق‌التالیف و حق‌الترجمه باید محفوظ باشد، اما فراموش نکنیم که کسی که کتاب را می‌خواند، نیز حقی دارد که متاسفانه کمتر از این حق صحبت می‌شود. نباید حق کودکان، نوجوانان و همه جامعه کتابخوان کشور را زیرپا گذاشت و این حق با سخن محققانه اعمال می‌شود.
او همچنین با بیان این که در هر جایی نمی‌شود قلم فرسایی کرد، اظهارداشت: سخن باید محققانه و بر اساس مبنا باشد. آنچه رهبر معظم انقلاب درباره کرسی‌های نظریه‌پردازی و آزاداندیشی فرمودند باعث افتخار ما در دانشگاه‌هاست. مباحث علمی در دانشگاه‌ها باید روز به روز توسعه پیدا کند، اما اگر قصد تسری دادن این مباحث به جامعه وجود دارد، باید محققانه صورت گیرد. در میان مردم باید با زبانی مردمی صحبت کرد. پیامبران نیز با زبان مردم صحبت می‌کردند. شیوه امام و رهبری هم همین گونه بوده است. رهبر معظم انقلاب که از جمله شخصیت‌های علمی مطرح هستند، مسائل پیچیده را به زبانی ساده بیان می‌کنند.
حجت‌الاسلام رئیسی با این توضیح که مسئله عدالت در بیان همواره مورد تاکید اندیشمندان و همچنین نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بوده و هست، افزود: امیدوارم این مسئله در چنین آیین‌ها و نشست‌هایی مورد توجه و ترویج قرار بگیرد. همچنین امیدوارم کتاب‌ها و آثاری که در این محفل‌ها معرفی می‌شود، باعث رونق کتابخوانی در کشور شود. یکی از راه‌های پاس داشتن کتاب و فرهیختگان، برگزاری آیین‌هایی مثل کتاب سال است. در امتداد مسئله عدالت در بیان، باید به سراغ نگارشی رفت که دشمنان اسلام و ایران آن را نمی‌پسندند. نگارشی که در بیان حقیقت چهره دشمن باشد، همان چیزی است که دشمن به آن حساسیت نشان می‌دهد. همین نگارش در حوزه جهاد تبیین قرار می‌گیرد. همه ما در جریان هستیم که امروزه عده‌ای می‌خواهند پلشتی‌های دوره قاجار و پهلوی را تطهیر کنند و بر بسیاری از حقایقی که توسط نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و مجاهدان ایران ایجاد شده سرپوش بگذارند. اینجا وظیفه محققان بسیار سنگین است و باید مدام بنویسند تا حقایق هم به آحاد جامعه و هم جهانیان منتقل شود.
حجت‌الاسلام رئیسی با بیان این که هر نگارشی جهاد تلقی نمی‌شود، اظهارداشت: آن نگارشی جهاد است که دشمن را جلوی خود ببیند. نگارشی جهاد است که مقابل آن جریانی باشد که می‌خواهد عمل مجاهدان دفاع مقدس، مجاهدت‌های مدافعان حرم، مجاهدت‌های برادر شهید سردار رشید اسلام حاج قاسم سلیمانی، مکتوم بماند. صاحبان قلم و بیان باید در بیان این مجاهدت‌ها جهاد کنند و پیشتاز این عرصه باشند.
او با این توضیح که روشنفکر حقیقی کسی است که بیش و پیش از همه جامعه را ببیند و احساس خطر کند و به جامعه هشدار دهد، گفت: روشنفکران حقیقی همیشه در حال رصد جامعه هستند و در جایگاه دیده بانی به آحاد جامعه و هم وطنانشان هشدار می‌دهند. دولت‌ها، جمعیت‌های مردمی و سازمان‌های مردم نهاد باید از جوانان فرهیخته و نویسندگانی که مضامین عالی را به جامعه منتقل می‌کنند، حمایت کرده و در جهت ترویج اندیشه‌های نیک بکوشند.
گزارشی از روند برگزاری کتاب سال
در این مراسم حمید پارسانیا دبیر جایزه کتاب سال، با این توضیح که علم، انکشاف حقیقت است و عالم پیوند دارد و حضور علم در عرصه فرهنگ و تمدن و حفظ آن از مسیر کتاب و کتابت است، افزود: تا زمانی که علم کتابت نشود، هویت بین الاذهانی پیدا نمی‌کند و فرهنگ و تمدن شکل نمی‌گیرد. عالمان کانون تمدن هستند اما کتاب نقش مهمی در این زمینه دارد.
او با ارائه گزارشی از رود برگزاری کتاب سال، اظهارداشت: کتاب سال در سه حوزه تالیف، ترجمه و احیای متون کهن برگزار می‌شود. در سال گذشته حدود ۵۲ هزار و ۶۰۰ اثر چاپ اول بودند که توزیع کتاب‌ها در گروه‌های مختلف متفاوت بود؛ بیشترین آن‌ها، ۱۱ هزار کتاب در حوزه ادبیات و کمترین هزار کتاب در حوزه کلیات بود. طبقه‌بندی کتاب‌ها برای داوری براساس طبقه‌بندی دیویی انجام شده است. نیاز داریم تا تلاش‌هایی برای طبقه‌بندی دقیق کتاب‌های علوم داشته باشیم بنابراین نهادها و موسساتی که در تدوین و طبقه‌بندی علوم تاثیرگذار هستند، مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی باید برنامه ویژه‌ای را در این زمینه در نظر داشته باشند.
دبیر جایزه کتاب سال افزود: از حدود ۵۲ هزار کتاب چاپ شده، ۱۲ هزار کتاب وارد مرحله اولیه داوری شده‌اند. ۵۹۲ داور و استاد دانشگاه بیش از ۷۷ هزار نفر ساعت کتاب‌ها را بررسی کردند. در نهایت ۲۵۷ اثر به مرحله دوم راه یافت. ۵۸ اثر شایسته تقدیر و ۱۷ اثر برگزیده شدند، در این دوره از دو شخصیت علمی نیز تجلیل می‌شود. همچنین در بخش جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ۹۷ اثر به دبیرخانه رسید که ۲۲ داور این کتاب‌ها را بررسی کردند و در نهایت ۵ کتاب به عنوان برگزیده اعلام انتخاب شد. چیزی که در این چند وقت متوجه شدم این بود که جایزه‌های کتاب جمهوری اسلامی ایران تکثر دارد و باید درباره این تکثر بازاندیشی شود.
سعی کردیم فعالیت‌ها تعطیل نشود
در ادامه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این که دولت مردمی از ابتدای شکل‌گیری علی‌رغم توجه به مطالبات اقتصادی و معیشتی و حل این مسائل معیشتی مردم در حوزه فرهنگی نیز دغدغه‌مند عمل کرده، گفت: به بخش فرهنگی هم توجه داشته و از ابتدای دولت در بخش‌های فرهنگی شاهد ارتقا هستیم.
اسماعیلی با بیان این که در فاصله کوتاه از زمان شکل‌گیری دولت فعالیت‌های بسیاری در حوزه کتاب داشته‌ایم، تصریح‌کرد: تلاش داریم تا سال آینده به خودکفایی در صنعت نشر برسیم. رئیس‌جمهور در سفرهای استانی خود نیز به این موضوع تاکید داشتند و تلاش داریم در سال ۱۴۰۱ تا ۸۰ درصد در حوزه صنعت نشر به خودکفایی برسیم و این موضوع یکی از شعارهای اعلامی دولت بوده است. علی‌رغم شیوع کرونا و تعطیلی کارهای فرهنگی، سعی کردیم فعالیت‌ها تعطیل نشود. در این مدت دو دوره نمایشگاه مجازی کتاب برگزار کردیم که در دوره اخیر یک میلیون و ۳۰۰ هزار نسخه کتاب به ۱۲۰۰ نقطه شهری و ۲۰۹۰ نقطه روستایی به صورت رایگان ارسال شدند؛ یعنی علاوه‌بر یارانه برای خرید کتاب، در رساندن رایگان کتاب‌ها با سازمان پست همکاری داشتیم. تلاش داریم با تمهیداتی که در ستاد کرونا انجام می‌شود، نمایشگاه بزرگ کتاب تهران را در سال آینده به صورت حضوری برگزار کنیم.
او با اشاره به سه فعالیت مهم فرهنگی دولت سیزدهم، گفت: در این چند ماهه که از فعالیت دولت مردمی می‌گذرد، شاهد برگزاری جایزه ادبی جلال آل‌احمد و جشنواره شعر فجر بودیم و این سومین رویداد مهم فرهنگی بود که با دقت و جدیت فراوان و داوری‌های علمی انجام شد.
سپس با حضور رئیس‌جمهور، وزیر ارشاد، وزیر علوم، دبیر کتاب سال، دبیر جایزه جهانی کتاب سال و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی آثار برگزیده و شایسته تقدیر این دوره از جایزه کتاب سال و جایزه جهانی کتاب سال معرفی شدند.