سرویس سینمایی هنرآنلاین: فیلم مستند "خلاف عقربه‌های ساعت" به کارگردانی جلال وفایی به‌تازگی به بخش اصلی مسابقه جشنواره بین‌المللی مستند زاگرب راه یافت.
این مستند پیش‌تر در جشنواره بین‌المللی فیلم مستند آمستردام (ایدفا) که معتبرین رویداد مستند در سراسر جهان محسوب می‌شود، موفق به دریافت تندیس بهترین مستند نیمه بلند جشنواره شد، مستندی که ساخت آن هشت سال به طول انجامید و روایتگر زندگی یک خانواده ایرانی است که همواره تحت تأثیر رویدادهای سیاسی داخل کشور قرار گرفته‌اند.
وفایی در گفت‌وگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره چرایی پرداختن به این موضوع توضیح داد: "خلاف عقربه‌های ساعت" مستندی است درباره خودم و خانواده‌ام که با محوریت مادرم ساخته شد. مادرم زنی است خانه‌دار که در روستاهای همدان به دلیل عشق و علاقه به افراد مختلف آموزش قرآن می‌دهد، از سوی دیگر در خانه انسانی بسیار شاد و متفاوت است، درواقع این دو کاراکترِ جدا از هم او برای من همواره جذاب بود. ضمن این که مادرم نمادی است از زنی ایرانی که اگرچه خانه‌دار است، اما نقش مؤثری در خانواده دارد و محور اصلی خانواده، رشد بچه‌ها و حتی مدیریت اقتصادی خانواده را بر عهده دارد، درحالی‌که در بیرون هرگز این وجه زن ایرانی دیده نمی‌شود و خانه‌دار بودن او چندان کار بااهمیتی دیده نمی‌شود.
او در ادامه در پاسخ به این سؤال که چرا نزدیک به یک دهه زمان صرف ساخت این فیلم کرد، گفت: گذر زمان در فیلم مستند بسیار اهمیت دارد. مستند موضوع محورمانند کارتن‌خواب‌ها شاید خیلی به زمان وابسته نباشد، اما وقتی درباره خانواده و روند رشد یا سقوط آن کار می‌کنید اهمیت می‌یابد. من در این هشت سال برهه برهه پیش رفتم و روند رشد بچه‌ها، نوه‌ها و اعضای خانواده را در معرض دید مخاطب قرار دادم. این طولانی بودن و گذر زمان باعث می‌شود، مخاطب احساس آشنایی بیشتری با کاراکترها داشته باشد. کما این که اکثر مخاطبان پس از دیدن فیلم درباره خانواده خود با یکدیگر به صحبت پرداختند و به‌نوعی انگار فیلم آدم‌ها را به زندگی خود برمی‌گرداند تا اتفاقات زندگی خود را مرور کنند.
این مستندساز درباره دلیل انتخاب عنوان "خلاف عقربه‌های ساعت" بیان کرد: پدرم ساعت‌ساز است و یک مغازه کوچک در همدان دارد، دو برادرم نیز به این حرفه مشغول هستند، درواقع می‌توان گفت ساعت نقش محوری در خانواده ما دارد. ازآنجایی‌که پدرم همواره آرمان‌گرا بود و به آرمان‌هایش نرسید، حس می‌کند ساعت زندگی‌اش خلاف عقربه‌های ساعت چرخیده و این حس در او ایجاد شده است. بر همین اساس عنوان فیلم را "خلاف عقربه‌های ساعت" انتخاب کردم.
وفایی در پاسخ به این سؤال که آیا فکر می‌کرد فیلم در بخش جهانی بتواند مورد توجه و وثوق قرار گیرد، اظهار کرد: اکثر مستندسازان باتجربه وقتی فیلم را برای اولین بار دیدند گفتند فیلم اقبال جهانی نخواهد داشت، چون بسیار ایرانی است و من هم انتظار این اتفاق را نداشتم، چون با بودجه شخصی ساخته شده بود، اما زمانی که فیلم در خارج از کشور دیده شد و جایزه دریافت کرد، این انگیزه برای ساخت آثار بعدی در من شکل جدی‌تری به خود گرفت. مخاطبان خارجی وقتی فیلم را دیدند همزادپنداری کرده و با کاراکتر مادر ارتباط برقرار کردند. من فکر می‌کنم بنیان خانواده در همه جای دنیا یکی است و کارکردش نیز یکی است. درواقع خانواده پازل اصلی و بخش مهمی از جامعه را شکل می‌دهد. آنچه دیدم عناصر اصلی خانواده در همه جای دنیا بسیار شبیه به هم است و به همین دلیل مخاطب داخلی و خارجی با فیلم ارتباط برقرار کرد.
او درباره سایر فعالیت‌های خود نیز گفت: بسیار پیگیر هستم تا ایده‌ای که آمیختگی با خودم داشته باشد بیابم. دوست دارم در مورد شهر و بخصوص شهر تهران فیلمی بسازم که حال و هوایش به دلیل شیوع کرونا تغییر کرده است.
وفایی در خاتمه تأکید کرد: تا چند روز آینده فیلم در جشنواره زاگرب به نمایش درمی‌آید و نکته جالب این است که نمایش برای مردم حضوری است، امیدوارم در این جشنواره نیز برای فیلم اتفاقات خوبی رخ دهد. به‌هرحال سینما تحت تأثیر ویروس کرونا قرار گرفته است، اما خوشبختانه فیلمسازان بخش مستقل سینمای ایران فعال هستند و در اکثر جشنواره‌های درجه الف حضور داشتند و این نشان می‌دهد که سینمای ما در این شرایط نیز به حیات خود ادامه می‌دهد.
---
حسن مهدوی (طراحی و ترکیب صدا)، نسیم مایلی (مدیر تولید و دستیار کارگردان)، فؤاد قهرمانی (آهنگساز)، مهدی وفایی (ترانه‌سرا و خواننده تیتراژ)، منصوره بسمل (مشاور رسانه‌ای) و نگین جواهری فر (طراح پوستر) در مستند "خلاف عقربه‌های ساعت" در کنار جمال وفایی حضور داشتند.