به گزارش هنر آنلاین محمود سالاری معاون امور هنری در جریان بازدید از دبیرخانه شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و تبریک سالروز میلاد نورانی حضرت فاطمه زهرا (س) گفت: باید از سیدعباس میرهاشمی یاد کنم که در ۲ سال گذشته به عنوان دبیرکل جشنواره هنرهای تجسمی فجر تلاش زیادی کرد و زحمات بسیاری را متحمل شد. همچنین باید از محمد خراسانی‌زاده مدیر کل مرکز هنرهای تجسمی هم تشکر ویژه‌ای داشته باشم که برای برگزاری این جشنواره اهتمام کرد. به عقیده من انتخاب امیر عبدالحسینی برای جشنواره شانزدهم انتخاب شایسته‌ای بود و مایه خرسندی است.
هنرهای تجسمی باید به محتوامحوری بازگردد
وی بیان کرد: متاسفانه برخی پنجه به حوزه فرهنگ و هنر می‌کشند و چنگ و دندان نشان می‌دهند اما کسانی که به میدان می‌آیند، واقعاً ایثار می‌کنند. از تمام استادانی که پذیرفتند تا در کنار ما باشند و این جشنواره برگزار شود، بسیار ممنون و سپاسگزارم. در این میان، حضور برخی داوران مایه مباهات است و عنوانشان تاریخ زنده هنر است. جشنواره هر دوره برگزار می‌شود، اما اینکه با چه متر و معیاری برپا شده و چه داورانی در آن حضور دارند مهم و مایه افتخار است. امیدوارم خداوند به کار ما برکت بدهد؛ چراکه دویدن بیهوده زیاد است اما باید اخلاص و اخلاق پشت کار باشد تا خروجی مناسبی حاصل شود.
معاون امور هنری وزارت فرهنگ با اشاره با اهمیت محتوا در هنرهای تجسمی گفت: هنرهای تجسمی ما باید به حال و هوای محتوامحوری بازگردد که در گذشته از آن برخوردار بود. زمانی هنرهای ما کاربردی بود، مردم در زندگی روزمره خود جلوه‌های آن را می‌دیدند و دایم با مفاهیم آن سروکار داشتند، اما این دوره گذشته و امروز هنرهای تزیینی وارد عرصه شده است. به نظرم باید هنرهای تجسمی به زندگی ما بازگردد. شاید لازم باشد که انقلابی در این زمینه انجام شود. چه بهتر که پیوندها دوباره برقرار شود و این مرزبندی‌ها میان بخش‌های گوناگون هنر از بین بروند. به نظر می‌رسد که ایجاد چنین بافتی میان هنرها می‌تواند در جشنواره تجسمی فجر اتفاق بیفتد.
وی عنوان کرد: ما در سال‌های آینده می‌توانیم مرزهای موجود در برخی از بخش‌ها را از میان برداریم و بخشی را ایجاد کنیم که در قالب آن، گرافیک، طراحی حروف و حتی خوشنویسی در یک اثر هنری دیده شود. همچنان که در دوره‌ای، نگارگری و نقاشی ما از چنین رویکردی وجود بهره‌مند بودند. معتقدم که این قسم تفکیک‌های هنری به تقلید از فضای هنر غربی صورت پذیرفته است.
سال رویش استعدادها و کمترین انتقادات
در بخش دیگری از این نشست، محمد خراسانی‌زاده مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ، با ارایه گزارشی از روند پیشرفت امور مربوط به این رویداد هنری گفت: امسال رویش‌هایی داشتیم که در نوع خود کم‌نظیر بودند. از جمله این رویش‌ها می‌توان به حضور چهره‌های هنری شاخص و همچنین هنرمندانی که تاکنون به عنوان دبیر، داور یا عضو شورای سیاستگذاری در جشنواره هنرهای تجسمی فجر حضور نیافته بودند، اشاره کرد. اینکه این تعداد چهره جدید در یک جشنواره هنری حضور یابند، اتفاقی مهم و به گواه دوست و دشمن، گام ارزشمندی است. خوشبختانه کمترین انتقادات را نسبت به ترکیب دبیران و داوران فجر شانزدهم شاهد بودیم.
رییس شورای سیاستگذاری شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر ادامه داد: از حیث کم و کیف آثار ارسالی به دبیرخانه جشنواره شاهد وضعیت خوبی بودیم. در میان هنرمندانی که به فجر شانزدهم اثر فرستاده بودند، بعضاً افراد سرشناسی حضور داشتند که مایه مباهات است.
جشنواره‌ای برای حرفه‌ای‌ها
در ادامه این نشست، امیرعبدالحسینی دبیرکل جشنواره شانزدهم در سخنانی بیان کرد: یکی از چالش‌های مهم ما این بود که فجر از فضای حرفه‌ای خود فاصله گرفته و رویکردی کمیت‌گرا یافته بود، از این‌رو سعی کردیم در مسیر کیفیت‌گرایی گام برداریم و از نگاه دوقطبی فاصله بگیریم.
وی توضیح داد: امسال حضور استادان هنرمندی چون یداله کابلی خوانساری، اردشیر مجرد تاکستانی، کاظم چلیپا، مصطفی گودرزی، بهمن عبدی و بسیاری از بزرگان هنر تجسمی را شاهد هستیم که در نوع خود، قابل توجه است. حضور چهره‌های دانشگاهی و اعضای هیأت علمی از جمله محمد خزایی، زهرا رهبرنیا، محمدرضا شریف‌زاده، مهران هوشیار، اسماعیل بنی‌اردلان و دیگر استادان نیز به پیوند جامعه دانشگاهی و جامعه حرفه‌ای هنر کمک می‌کند. همچنین، حضور مدیران سرآمد هنر در ترکیب شورای دبیران و داوران فجر شانزدهم پررنگ است که ازجمله آنها می‌توان به مجید شاه‌حسینی رییس فرهنگستان هنر، مسعود حسنلو دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، محمد زرویی نصرآباد مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری، شهاب شکیبا مدیر اداره نقاشی دیواری سازمان زیباسازی و … اشاره کرد.
عبدالحسینی ادامه داد: در برخی رشته‌ها هم دبیر و داور اولی داریم که با رویکرد کادرسازی و بهره‌مندی از حضور هنرمندان جوان انتخاب شده‌اند؛ همچنین در ترکیب هیات داوران چند رشته، از برگزیدگان دوره گذشته جشنواره بهره‌مند شده‌ایم. از سوی دیگر، امسال حضور بانوان نسبت به دوره‌های گذشته به مراتب پررنگ‌تر است. برای مثال، سه داور بخش مجسمه‌سازی همگی از میان بانوان هنرمند انتخاب شده‌اند. به گمانم حضور بانوان هنرمند در ترکیب شورای دبیران و داوران، شایسته و قابل توجه است.
رفع چالش فضای نمایشگاهی «تجسمی فجر»!
وی یادآور شد: تلاش‌مان بر این بود که هنرمندان حرفه‌ای در نمایشگاه حضور داشته باشند. امسال به لحاظ آماری نیز وضعیت خوبی داریم و سطح کیفی آثار رسیده به گواه داوران نسبت به دوره‌های قبلی بالاتر است. تاکنون ۱۰۰۰ اثر انتخاب‌شده داریم، به این معنا که ۱۰ درصد مجموع آثار رسیده به دبیرخانه فجر شانزدهم به نمایشگاه راه یافته‌اند.
دبیرکل شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر بیان کرد: مهم‌ترین نگرانی و چالش کنونی‌مان مربوط به فضای نمایشگاهی است. مجموعه صبا در حال حاضر فاقد استانداردهای لازم برای میزبانی از فجر شانزدهم است و به نظر می‌رسد اگر نمایشگاه را در چند نقطه مختلف از سطح شهر برگزار کنیم، باعث دیده شدن بهتر فجر می‌شود. امیدوارم در نهایت بتوانیم چالش فضای نمایشگاهی را به بهترین شکل سازماندهی کنیم. در این دوره از جشنواره، افزوده شدن بخش‌های جدید که با حمایت اعضای محترم شورای سیاستگذاری رخ داد، بازخورد شایسته‌ای داشت و باعث شد که رسانه‌ها به شکل جدی‌تری به فجر تجسمی بپردازند.
نمایش بهترین دیوارنگاره ۳ سال اخیر در «فجر»
وی درباره نمایش آثار هنرمندان در سطح شهر تهران به منظور دیده شدن مضاعف فجر تجسمی بیان کرد: امسال بنا داریم بهترین نقاشی‌های دیواری سه سال اخیر را به نمایش بگذاریم تا این آثار نیز در کنار فجر دیده شوند. در ارتباط با تبلیغات فرهنگی و هنری هم در تلاش هستیم تا با حمایت شهرداری تهران برنامه‌هایی ساماندهی شود.
تاکید دبیر هنری برای رفع مشکل فضای نمایشگاه «تجسمی فجر»
در بخش دیگری از این نشست، مسعود زنده‌روح کرمانی دبیر هنری شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی درباره انتخاب محل برگزاری جشنواره بیان کرد: امسال، استقبال از جشنواره بسیار زیاد بود و ما انتظار دریافت این حجم از آثار را نداشتیم. بنابراین باید کاری کنیم تا این آثار به درستی به نمایش درآیند. پس از بازدید از مجموعه صبا به دلیل شرایط فیزیکی و استاندارهای دیوار و نور و فضای آن شوکه شدیم. در نتیجه به پخش جشنواره در چند مکان مختلف فکر کردیم اما درنهایت، به این نتیجه رسیدیم که اگر چنین اتفاقی رخ دهد، انسجام جشنواره از بین می‌رود. جشنواره هنرهای تجسمی فجر زمانی ارزشمند است که مخاطب همه چیز را با هم و در کنار هم ببیند.
وی بیان کرد: درست است که با جدا کردن آثار از یکدیگر نمایشگاه را در سطح شهر می‌گسترانیم اما دیگر همه بازدیدکنندگان را نداریم؛ چراکه مخاطبان‌مان تخصصی می‌شوند. ویژگی مجموعه فرهنگی هنری صبا به رغم تمام چالش‌هایی که دارد این است که ارتباط بین رشته‌ای میان همه بخش‌های جشنواره را حفظ می‌کند. باید مکان مناسبی برای برگزاری جشنواره داشته باشیم تا در خوش‌بینانه‌ترین حالت، ۷۵۰ اثر از تمامی بخش‌ها در آن به نمایش درآید. از سوی دیگر، امسال به شهرستانی‌ها قول دادیم که آثار خوب آنها را هم در تهران به نمایش بگذاریم.
دبیر هنری شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر همچنین گفت: اکنون فضایی که به عنوان دبیرخانه جشنواره در اختیار داریم، به ما اجازه فعالیت چندانی نمی‌دهد؛ چراکه با حضور ما ساختار موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر به هم می‌ریزد و تداخل ایجاد می‌شود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم داوری‌ها را در موزه هنرهای معاصر انجام دهیم که تجربه بسیار خوبی بود و فضای مناسب موزه باعث شد تا همه با روحیه خوب آنجا را ترک کنند. فجر نیازمند فضاست تا همگان بتوانند با آرامش فکری کار کنند.
ایجاد شورای برگزاری «جشنواره‌های فجر» برای رسیدن به هویت واحد
زنده روح کرمانی یادآور شد: گر بتوانیم پس از پایان جشنواره امسال، شورای برگزاری جشنواره‌های فجر را ایجاد کنیم، به یک هویت واحد می‌رسیم. تداخل زمانی برگزاری جشنواره‌های فجر، همه چیز را با مشکل مواجه می‌کند اما اگر شورای برگزاری فجر شکل بگیرد، می‌توانیم از امکانات بهتری برخوردار باشیم. حتی می‌توانیم بینارشته‌ای کار کنیم. تاکنون دیالوگی میان جشنواره‌های فجر وجود نداشته است و شورا می‌تواند این دیالوگ را شکل دهد تا همبستگی لازم میان تئاتر، موسیقی و تجسمی رقم بخورد. جشنواره‌های تئاتر و موسیقی به شدت به هنرهای تجسمی نیاز دارند و بسیاری از کارهای ما شبیه به همدیگر است.
استقبال از بخش ویژه غزه و تعامل با ۵۵ کشور
در بخش دیگری از این نشست، سید مسعود شجاعی طباطبایی داور بخش کارتون و کاریکاتور فجر شانزدهم در سخنانی اظهار کرد: امسال بحث مظلومیت مردم غزه، مهم و پررنگ است. پس از برپایی نمایشگاه کارتون و کاریکاتور آمریکای لاتین در موزه هنرهای معاصر تهران، به این نتیجه رسیدیم که در حوزه بین‌الملل، کارهای فاخری متناسب با مظلومیت ملت فلسطین صورت گرفته و چه خوب است که در جشنواره هنرهای تجسمی فجر علاوه بر اینکه توانایی هنرمندان‌مان را به رخ می‌کشیم، بحث غزه را هم به شکل جدی پیگیری کنیم. در نتیجه این موضوع را پیگیری کردیم و خوشبختانه تا به امروز با ۵۵ کشور دنیا تعامل داشته و آثار هنرمندان‌شان را دریافت کرده‌ایم. سال گذشته کشورهایی چون برزیل، ترکیه و ایران بالاترین آثار را در جشنواره فجر داشتند و امسال تنوع کشورها بیشتر و تعداد هنرمندان افزایش یافته است.
وی بیان کرد: سال گذشته دست هنرمندان را باز گذاشتیم تا بهترین اثری که در طول سال‌ها فعالیت هنری‌شان خلق کرده‌اند را برای شرکت در فجر ارسال کنند اما امسال تنها آثاری را که در سال ۲۰۲۳ خلق شده است، پذیرفتیم وامیدوارم در نهایت، بتوانیم نمایشگاه خوبی را مهیا کنیم.
در پایان این نشست، مسعود نجابتی عضو شورای سیاستگذاری و داور بخش طراحی فرهنگ‌محور فجر شانزدهم پیشنهاد داد تا تدبیر مناسبی برای نمایش هرچه بیشتر و بهتر آثار هنرمندان حاضر در این رویداد هنری در سطح شهر تهران اندیشیده شود.
همچنین جعفر واحدی دبیر اجرایی فجر شانزدهم نیز ملاحظات اجرایی خود را در راستای برگزاری هرچه شایسته‌تر شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با محمود سالاری، معاون امور هنری وزارت فرهنگ در میان گذاشت.