گروه تجسمی هنرآنلاین: کتاب «دِرنگی بر کارنامه خوشنویسی ایرانی» به سفارش کمیسیون ملی یونسکو در ایران توسط نشر سبزه منتشر شد. حسین رضوی‌فرد، مؤلف این کتاب در گفت و گو با هنرآنلاین درباره مراحل شکل‌گیری آن گفت: از یک دهه پیش ایده‌ای در ذهنم بود؛ اینکه ما در حوزه‌ی خوشنویسی نیاز به تألیف کتابی علمی- پژوهشی و مصور داریم که عموم خوشنویسان فارغ از اینکه در چه سطحی هستند بتوانند از آن استفاده کنند و به یک بینش کلی درباره خوشنویسی ایرانی دست یابند؛ تا اینکه در تابستان سال ۱۳۹۹ کمیسیون ملی یونسکو در ایران به من پیشنهاد تدوین تاریخچه خوشنویسی ایرانی را داد؛ اثری که قرار بود به صورت یک کتابچه در حاشیه‌ی کنفرانس بین‌المللی راه ابریشم همان سال منتشر شود. این تاریخچه پس از پنج ماه تدوین شد اما چون از حد معمول یک کتابچه اندکی فراتر رفت با دوستان یونسکو به این نتیجه رسیدیم که این اثر، پس از کنفرانس راه ابریشم در هیئت یک کتاب چاپ و منتشر شود.
رضوی‌فرد ادامه داد: پس از آن احساس کردم که اکنون زمان عملی کردن همان ایده‌ی قدیمی است؛ با این توصیف کار را به مدت دو سال ادامه دادم. هم‌زمان نیز متوجه این موضوع بودم که من در واقع تصمیم دارم یک کتاب بالینی برای خوشنویسان تألیف کنم؛ از همین‌رو اگر بخواهم شاخ و برگ زیادی به کتاب بدهم مطالب از حد یک جلد فراتر می‌رود، و هزینه‌ی آن هم برای ناشر بالا می‌رود و هم از عهده‌ی مخاطبان خارج می‌شود. این را هم باید اضافه کنم که در پنج دهه‌ی اخیر پژوهش‌های علمی ارزشمندی در زمینه‌ی خوشنویسی شکل گرفته است و من خود را سایه‌نشین پژوهشگران این عرصه می‌دانم؛ در عین حال برای شناخت ابعاد گسترده‌ی خوشنویسی ایرانی هنوز ابتدای راهیم و به پژوهش‌های بیشتری نیاز داریم.
او با اشاره به اینکه خط خوب، خط‌نگاری و خوشنویسی ایرانی از سده‌های پیش از اسلام تا دوره‌ی معاصر در این کتاب تبیین شده است، گفت: به شکل موجز به تمام دوره‌ها پرداخته‌ام و با نظر به خطوط میخی فارسی باستان و پهلوی و مانوی و اوستایی و اولین آثاری که قبل از اسلام به نوعی زیبایی را در خط نمایش داده‌اند، قصد داشتم نشان دهم که ما چه جایگاهی در زیبایی‌شناسی خط از آن زمان تا دوره معاصر داشته‌ایم. ویژگی‌هایی همچون خوانا‌نویسی، دقیق‌نویسی و سریع‌نویسی، میراث ما از ایران پیش از اسلام است. این نکات برای دبیران مهم بوده و شاخص‌های خط خوب و خط‌نگاری در آن دوره محسوب می‌شده است.
این پژوهشگر ادامه داد: تمام آنچه در دیوان رسائل و دیوان خراج ساسانیان مکتوب بود در سده اول و دوم ق. توسط ایرانی‌ها به عربی ترجمه شد و از این طریق فرهنگ خط خوب و زیبانویسی ایرانیان به اعراب منتقل شد؛ با توجه به اینکه هنوز مفهوم خوشنویسی در معنای تاریخی و فنی آن، شکل نگرفته بود تعبیر خوب‌نویسی در آن دوره مطرح بوده است. از اینجا آرام آرام به نقطه‌ای رسیدیم که در پایان قرن سوم و ابتدای قرن چهارم ق. ، خط خوب و خط‌نگاری با تغییر شیوه‌ی تراش و قط قلم و رعایت اصل هندسی نسبت و پیدایش خطّ‌المنسوب به خوشنویسی تغییر ماهیت داد. قصد من این بود که این سیر تطور را برجسته کنم تا نقش ایرانی‌ها در پیدایش خوشنویسی ایرانی و اسلامی آشکار شود؛ برای رسیدن به این هدف، این کتاب به صورت سلسله‌وار در یازده فصل با ۳۳۲ صفحه گلاسه رنگی و ۲۵۶ تصویر تدوین شد.
رضوی‌فرد با بیان اینکه از منابع متعدد دست اول فارسی، عربی و لاتین استفاده کرده تا شکوه خوشنویسی ایرانی را که پیش از این کمتر با این حجم و تنوع و ایجاز به آن پرداخته شده است نشان دهد، گفت: پس از فصل اول که «خط خوب و خط‌نگاری ایرانی پیش از اسلام» نام دارد در فصل دوم به «قلم کوفی» پرداخته و سعی کردم پیدایش خط عربی را تبیین کنم و ضمن بیان ارتباط آن با خط فارسی، نقش ایرانیان در ابداع قلم پیرآموز یا به تعبیری کوفی ایرانی را توضیح دهم. «قلم‌های شش‌گانه» و نحوه‌ی شکل‌گیری و ارائه نمونه‌هایی از آن‌ها در فصل بعدی آمده است و یک فصل به «قلم تعلیق» اختصاص دارد که به عنوان اولین خط ایرانی شناخته می‌شود. قبلاً پژوهش‌های معدود و محدودی درباره‌ی خط تعلیق وجود داشت ولی من سعی کردم گسترده و عمیق‌تر به آن بپردازم و مسائلی مانند جایگاه واژه تعلیق در شعر و ادبیات و رساله‌های خوشنویسی و آیین‌های ترسل، اینکه تعلیق از کدام خطوط منشعب شده است، تحلیل فرمی خط و قدیمی‌ترین اسنادی که از تعلیق ساده و شکسته‌تعلیق وجود دارد را بررسی کنم. در فصل‌های بعدیِ کتاب، به «قلم نستعلیق» و «قلم شکسته» و پس از آن به «خطوط تزیینی و تفننی» و در فصلی جداگانه و مبسوط به «نقاشیخط» پرداختم. همچنین فصلی به «قلم‌های جدید معاصر» اختصاص پیدا کرد و یک فصل نیز به «انجمن خوشنویسان ایران» و بیان پیشینه و ارزیابی وضعیت امروز آن پرداخته شد. در فصل آخر نیز «زنان خوشنویس» را معرفی کردم و بر اهمیت جایگاه این گروه از خوشنویسان انگشت تأکید گذاشتم.
این خوشنویس افزود: یکی از ویژگی‌های بدیع «درنگی بر کارنامه خوشنویسی ایرانی» آن است که هر فصل، از شناخت آبشخور یک خط شروع می‌شود تا به دوران معاصر می‌رسد. به عبارتی من تلاش کردم در اولین سال قرن جدید (قرن پانزدهم)، هنرمندان تأثیرگذار صد سال گذشته از ۱۳۰۱ تا ۱۴۰۰ شمسی و آثارشان را در عرصه‌ی خوشنویسی ایرانی معرفی، تبیین و نسل‌بندی کنم و از بعضی از آن‌ها آثاری بیاورم و تا حد امکان مبتنی بر سبک تحلیل نمایم.
رضوی‌فرد ادامه داد: اعتقاد دارم انجام کار فرهنگی آن هم کاری که برای ایران و نشان دادن ارزش والای هنر ایرانیان تألیف و تدوین می‌شود را نباید معطل گذاشت و هنرمند باید کار خود را ادامه دهد؛ در عین حال باید عرض کنم این کتاب در تاریخ بیستم شهریورماه امسال به مرحله‌ی چاپ رسید و در نیمه‌ی اول مهرماه آماده انتشار بود، اما با توجه به شرایط ملتهب جامعه و به‌احترام خانواده‌های داغ‌دیده پخش آن را حدود یک ماه و نیم متوقف کردیم. البته شرایط خاص اقتصادی امروز هم باعث شده که انتشار کتاب و خرید آن بسیار مشکل شود و حتی معرفی کتاب نیز بسیار دشوار شده است چرا که فضای مجازی به شدت گرفتار محدودیت است و دسترسی راحت و معمول به آن دچار اختلال شده است. بنابراین انتشار این کتاب در روز‌های اخیر یک ضرر بزرگ برای مؤلف و ناشر است، اما امیدوارم با توجه به تلاش طاقت‌فرسایی که صرف تدوین این کتاب شده است، در آینده‌ای نزدیک، این حرکت فرهنگی و هنری که با نیتی ملی شکل گرفته است مورد توجه جامعه‌ی هنرشناس و هنرپرور ایران قرار بگیرد.
او درباره مخاطبان این کتاب گفت: فکر می‌کنم این کتاب تنها مختص خوشنویسان و هنرمندان خطوط تزیینی و نقاشیخط نیست بلکه با توجه به اینکه خط خوش برای همه ایرانیان اهمیت دارد و عموم مردم از خط زیبا و خوشنویسی لذت می‌برند، می‌تواند مورد استفاده‌ی اقشار مختلف مردم هنردوست قرار بگیرد. از قدیم، داشتن خط زیبا برای ایرانی‌ها باعث افتخار بوده و هنوز هم با وجود اینکه بیشتر مکتوبات با کامپیوتر انجام می‌شود، افراد زیادی پیگیر این هستند که خط تحریری زیبا یا مشق با قلم‌نی را تجربه کنند. خوانش این کتاب کمک می‌کند که ایرانیان و علاقه‌مندان به هنر ایرانی به صورت مستند ببینند که ما در کجای رسانه‌ی خط و خوشنویسی در جهان ایستاده‌ایم و چرا باید به آن افتخار کنیم.
رضوی‌فرد درباره‌ی سوابق هنری خود گفت: من خوشنویسی را از ابتدای دهه ۷۰ شروع کردم و ضمن مشق نظری و عملی نستعلیق و شکسته، گاهی به خط‌نقاشی و نقاشیخط هم می‌پردازم. رشته پژوهش هنر را در دوره کارشناسی ارشد و دکتری گذراندم و پایان‌نامه دکتری من در دانشگاه تربیت مدرس با عنوان «روش‌شناسی نقد در خوشنویسی»، سال ۱۳۹۸ در نشر پژوهشکده هنر در قالب کتاب منتشر شده است. هم اکنون با توجه به اینکه چاپ نخست این کتاب تمام شده، در حال ویرایش آن برای چاپ دوم در سال آینده هستم.