به گزارش هنرآنلاین، در سال‌های گذشته، سینمای ایران بیشتر به داستان‌های اجتماعی و درام‌های خانوادگی پرداخته است. این نوع آثار معمولاً بر پایه قصه‌هایی نوشته شده که به مسائل روز جامعه یا روابط انسانی پرداخته‌اند. اما در میان این روند، اقتباس از آثار ادبی می‌تواند به سینماگران این امکان را بدهد که به موضوعات متنوع‌تری بپردازند و در عین حال تجربه‌های نوینی را برای تماشاگران فراهم آورند.
یکی از مهم‌ترین مشکلات در مسیر اقتباس در سینمای ایران، محدودیت‌های مالی است. به ویژه در ژانرهایی همچون فانتزی و علمی-تخیلی که نیاز به جلوه‌های ویژه و طراحی‌های خاص دارند، تأمین این بودجه‌ها برای تهیه‌کنندگان دشوار است. این موضوع باعث شده است که بسیاری از سینماگران به سراغ ژانرهایی بروند که هزینه‌های کمتری برای تولید دارند، مانند درام‌های اجتماعی یا کمدی‌های ساده.
علاوه بر مسائل مالی، موانع فرهنگی و اجتماعی نیز یکی دیگر از مشکلات پیش روی اقتباس‌های سینمایی است.
با وجود چالش‌های موجود، ادبیات ایران از ظرفیت‌های بالایی برای اقتباس‌های سینمایی برخوردار است. نویسندگان بزرگ ایرانی همچون صادق هدایت، جلال آل‌احمد، محمود دولت‌آبادی و بزرگ علوی در آثار خود به موضوعات پیچیده و عمیقی پرداخته‌اند که می‌تواند در قالب فیلم‌های سینمایی با محتوای جذاب و مفهومی به نمایش درآید. داستان‌های هدایت مانند «بوف کور» یا آثار اجتماعی آل‌احمد و دولت‌آبادی می‌توانند به بهترین شکل در قالب فیلم‌های سینمایی به تصویر کشیده شوند.
به دنبال جای خالی اقتباس و اهمیت اقتباس در سینمای ایران با فریدون فرهودی، فیلمنامه‌نویس به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
فریدون فرهودی با اشاره به جای خالی اقتباس در سینمای ایران می‌گوید: «در گام اول باید به ریشه‌ها نگاه کرد، در ایران، تعداد رمان‌های منتشرشده نسبت به کشورهای دیگر کمتر است. البته این موضوع به آن معنا نیست که رمان‌های موفق وجود ندارد؛ اما تیراژ چاپ این کتاب‌ها عموماً پایین است. بسیاری از رمان‌ها آن‌قدر معروف نمی‌شوند که به چاپ‌های متعدد برسند و این مسئله برای سینماگران مشکل‌ساز می‌شود. وقتی نمی‌توانند رمان‌هایی با تیراژ بالا پیدا کنند، طبیعی است که دست به اقتباس از چنین آثاری نزنند.»
این نویسنده ادامه می‌دهد: «موضوع بعدی مشکلات تولید است. وقتی صحبت از آثار ادبی می‌شود، اغلب در سینما به دلیل پیچیدگی‌های تولید و هزینه‌های بالای این نوع پروژه‌ها، به سراغ آن نمی‌روند. برای مثال، آثاری مانند «تخت ابونصر» یا دیگر آثار هدایت و احمد محمود، به شدت قابلیت اقتباس برای سینما را دارند و قصه‌های جذابی هستند. اما مشکل اصلی این است که آیا اصلاً مجوزهایی برای اقتباس از این آثار صادر می‌شود؟ آیا سینماگران ایرانی باور دارند که اقتباس از چنین آثاری می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد؟ به طور کلی، شرایط سینمای ایران و مشکلات مالی و تولید باعث شده‌اند که اقتباس‌های ادبی به شکل مطلوبی در سینما اتفاق رخ ندهد.»
او در پاسخ به این سوال که تا چه اندازه میان نویسندگان و سینماگران ارتباط وجود دارد توضیح می‌دهد: «به طور کلی، سینماگران اعتماد چندانی به نویسندگان ادبی ندارند و معمولاً علاقه‌ای به اقتباس از آثار ادبی ندارند. از طرف دیگر، نویسندگان نیز اعتقادی به ورژن سینمایی آثارشان ندارند. این مشکل از نداشتن تعامل و ارتباط مؤثر میان دو حوزه نشأت می‌گیرد برخی از رمان‌ها به دلیل ساختار پیچیده‌تری که دارند، ممکن است در فرآیند اقتباس سینمایی با چالش‌های زیادی مواجه شوند. این کار می‌تواند پرهزینه و پر دردسر باشد. در حقیقت، گاهی اوقات سینماگران نمی‌توانند در داستان‌های رمان‌ها آن مواد یا عناصر مورد نظر خود را پیدا کنند.»
این نویسنده با اشاره به کمبودهای موجود در حوزه سینما و ادبیات می‌گوید: «در سینمای ایران، به ویژه در حوزه داستان‌های تخیلی یا فانتزی، کمبود زیادی وجود دارد. این نوع آثار معمولاً به دلیل پیچیدگی‌های تولید و هزینه‌های بالا کمتر در سینما وارد می‌شوند. مثلاً در سینمای جهانی، شاهد اقتباس‌های موفقی از داستان‌های علمی تخیلی یا فانتزی مانند «هری پاتر» و «ارباب حلقه‌ها» هستیم. این آثار به دلیل جذابیت جهانی و پتانسیل بالای تصویری خود، مخاطبان زیادی جذب می‌کنند. اما در سینمای ایران، این نوع داستان‌ها کم داریم، چرا که هم از نظر محتوا و هم از نظر ابزارهای تولید، به این گونه آثار نزدیک نمی‌شویم.»
فرهودی در پاسخ به این پرسش که چه راهکارهایی برای تقویت اقتباس‌های ادبی در سینمای ایران وجود دارد توضیح می‌دهد: «اولین قدم این است که سینماگران ایرانی بیشتر به ادبیات توجه کنند و با آن آشنا شوند. باید نوعی تعامل و هم‌افزایی میان نویسندگان و سینماگران ایجاد شود. از سوی دیگر، توسعه ادبیات و خلق داستان‌های متنوع و جذاب برای تمامی گروه‌های اجتماعی، می‌تواند فرصت‌های بیشتری برای اقتباس‌های سینمایی فراهم کند. با توجه به شرایط موجود، به نظر می‌رسد که سینماگران ایرانی در آینده می‌توانند به سمت اقتباس‌های موفق‌تر از آثار ادبی حرکت کنند، به شرطی که بر روی تنوع تولیدات سینمایی و تعامل بیشتر با دنیای ادبیات تمرکز کنند. اگر این روند ادامه یابد، شاید شاهد آثار بیشتری باشیم که هم از نظر محتوایی غنی و هم از نظر فنی در سطح بالاتری قرار دارند.»
انتهای پیام