سرویس موسیقی هنرآنلاین: فرهنگسرای ارسباران شنبه 24 تیر میزبان نهمین جلسه از سلسله نشست‌های "گفتمان ضرب اصول" بود که با موضوع "بررسی مطالبات اهالی موسیقی از دولت یازدهم" برگزار شد.
رضا مهدوی مجری برنامه در ابتدای نشست ضمن خوش آمد گویی به حاضران از مسیری که نشست ضرب اصول از ابتدا تا الان طی کرده است گفت و ابراز خرسندی کرد این سلسله نشست‌ها به صورت خصوصی برگزار می‌شود و توانسته تا این نقطه حرکت کند.
در این نشست از ضرب اصول قرار بود حجت‌الله ایوبی رئیس ستاد هنرمندان حسن روحانی در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی، خشایار اعتمادی خواننده موسیقی پاپ و نگار خارکن نوازنده کمانچه و آهنگساز حضور داشته باشند که از این جمع تنها خارکن در نشست حضور داشت.
سیاسی شدن موسیقی هیچ‌گاه به نفع موسیقی نبوده است
نگار خارکن در ادامه نشست روی صحنه رفت تا در رابطه با مطالبات و انتظارات جامعه بانوان موزیسین از دولت آینده صحبت کند. او گفت: در ادامه صحبت‌های آقای مهدوی باید بگویم که این جلسات خصوصی هستند و به سختی برگزار شده‌اند، اما راه خود را پیدا کرده است. این بسیار ارزشمند است. صحبت‌هایی را برای مطرح کردن خدمت مسئولان آماده کرده بودم، اما الان این عزیزان حضور ندارند. امیدوارم از طریق رسانه‌ها حرف‌هایمان به گوششان برسد. جناب آقای ایوبی از تمامی هنرمندان در جهت رأی آوردن آقای دکتر روحانی استفاده کردند و این اصلاً سوءاستفاده نیست. در تمام دنیا این اتفاق می‌افتد، اما سیاسی شدن موسیقی هیچ‌گاه به نفع موسیقی نبوده است. فضای موسیقی پیش از دوره یازدهم به بستگی حالا نبود. دعوایی که بین جناح‌ها وجود دارد باعث ایجاد این بستگی شده است. لغو شدن کنسرت‌ها نیز همین‌گونه بوده است. من نیامده بودم که حرف بزنم، آمده بودم که سؤال بپرسم. ما به عنوان موزیسین از حدود دقیق خط قرمزها خبر نداریم. خط قرمزها را به طور حدودی می‌دانیم، اما از چگونگی دقیق آن‌ها بی‌اطلاع هستیم. تقاضا داشتم دراین‌باره کامل توضیح بدهند، تا ما دقیق بدانیم چه خط قرمزهایی داریم و چه خط قرمزهایی نداریم. ما هنوز نمی‌دانیم در چند شهرستان اجازه اجرا داریم و در چه شهرستان‌هایی اجازه نداریم اجرا داشته باشیم. من به عنوان موزیسین نمی‌دانم زیرمجموعه کجا هستم. ما نمی‌دانیم برای کسی که از سن یازده سالگی در موسیقی برنامه‌ریزی می‌کند و قصد ندارد از ایران برود، کاری در آینده وجود دارد؟ آیا ما باید از کسانی که می‌خواهند این راه را طی کنند حمایت کنیم؟ یا بگوییم که کاری برایشان وجود ندارد؟
این نوازنده کمانچه و آهنگساز در رابطه با انتظارات جامعه بانوان موزیسین گفت: نام جامعه بانوان به تنهایی وخامت اوضاع را نشان می‌دهد. نشان‌دهنده تفکیک جنسیتی در موضوعی است که اصلاً جنسیتی نیست. از نظر من تفکیک جنسیتی هنر یک توهین است. این موضوع درباره هنر بی‌معناست. در گروه‌های مختلف موسیقی هم بانوان و آقایان حضور دارند و نوازندگان خانم مانند آقایان کار می‌کنند. جایی زشت می‌شود که قرار است کنسرت شهرستان برگزار شود و می‌گویند باید نوازندگان خانم حذف شوند. بحث خانم‌ها و آقایان نیست، هر عضو از گروه بخشی از موسیقی را اجرا می‌کند. یک گروه تا یکجا می‌تواند در شهرهای دیگر کنسرت نگذارد، اما آن‌ها هم خانواده دارند و از این طریق امرار معاش می‌کنند. از جایی به بعد مجبور هستند ادامه بدهند. هنرمندان خواهرانه و برادرانه حمایتشان را از دکتر روحانی در زمان انتخابات اعلام کردند، صنف موسیقی انتظار دارد ایشان نیز به مطالباتشان توجه کند.
نهاد صنفی باید منسجم باشد
در ادامه کیوان فرزین تهیه‌کننده و نویسنده روی صحنه رفت و گفت: حضور پیدا نکردن در چنین جلساتی ایراد دولت نیست، بلکه ایراد فرهنگی است. دولت نیز گزیده‌ای از فرهنگ ماست. ما باید در هر مرتبه‌ای توان پاسخگویی داشته باشیم. در دوره گذشته پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات، با مشورت با هنرمندانی نظیر علیزاده، لطفی، جمعی از ناشران، ... نامه‌ای تهیه و تنظیم کردیم و پیش از انتخاب وزیر فرستادیم، اما خب نمی‌دانیم سرنوشت آنچه شد.
فرزین در ادامه نگار خارکن را مخاطب قرار داد و گفت: پاسخ سؤال‌های شما را سیستم‌های قانون‌گذار هم نمی‌دانند. چرا در اپرای مولانا تک‌خوانی زن در سی دی وجود دارد ولی در اپرای دیگری به علت تک‌خوانی زنان کار متوقف می‌شود. قانون‌گذار هم نمی‌داند خط قرمز کجاست. در عین این که ما باید به قوانین احترام بگذاریم اما نباید خودمان را محدود کنیم. جامعه موسیقی باید درخواستش را برای برداشتن چنین محدودیت‌های غلطی بدهد. ما قانون نوشته شده‌ای مبنی بر این که تک‌خوانی زنان ممنوع است نداریم. می‌شود یک نفر را در بین اهالی موسیقی پیدا کرد که معتقد باشد صدای زن نباید در موسیقی باشد؟ جامعه و صنف موسیقی این موضوع را قبول ندارد. اما هیچ‌یک از افراد چه در صنف موسیقی چه از مدیران دولتی فرهنگ به طور جدی این مسئله را دنبال نمی‌کنند. ما یک سری از مسائل را به مرور زمان پذیرفته‌ایم.
فرزین وجود ممیزی در هنر را غلط دانست و ادامه داد: اگر یک نفر قطعه‌ای می‌نویسد که با اصول دستگاهی سازگار نیست، به علت این امر باید به این موسیقی مجوز ندهیم؟ یا بگوییم بد است یا خوب است؟ مخاطب است که تصمیم می‌گیرد. موسیقی که جایگاه پیدا نکند خودبه‌خود حذف می‌شود. نهاد صنفی باید منسجم باشد. نهادی باشد که به واسطه حمایت‌های دولتی از مطالباتش دست نکشد و از انتقادات نگذرد. اگر ما نهاد صنفی قوی داشته باشیم می‌توانیم مطالباتمان را هم بیان کنیم. نهاد صنفی باید در چنین جلساتی حضور داشته باشد. چرا نباید بخواهند مطالبات را بشنوند. مگر مطالبات ما چه چیز عجیبی می‌تواند باشد؟
سیدمهدی قادری تهیه‌کننده در بخش دیگر نشست درباره علت اصلی مشکل موسیقی کشورمان صحبت کرد: علت اصلی مشکل موسیقی ما این است که موسیقی را وسیله‌ای برای پر کردن اوقات فراغت می‌دانند و موسیقی را به چند وجه تقلیل داده‌اند. موافقان موسیقی بدترین دفاع را از موسیقی داشته‌اند، زیرا آن را فقط ابزاری برای نشاط مردم می‌دانند. این نگاه باعث شده موسیقی به پدیده‌ای تبدیل شود که بشود راحت آن را لغو و محدود کرد. نباید موسیقی را یک موضوع جنبی و جزء فرعیات زندگی مردم بدانیم. نکته مهمی که دولت باید توجه داشته باشد این است که موسیقی یک هنر بسیار والا است و شأنی بالاتر از این دارد که بخواهیم به آن به عنوان یک پدیده که به طور صرف اوقات فراغت را پر می‌کند، نگاه کنیم.
سپس رضا مهدوی نوازنده سنتور و پژوهشگر به بخشی از سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان در رابطه با این که دانشجویان باید مطالبه گر باشند اشاره کرد و در ادامه از منوچهر صهبایی رهبر ارکستر و موسیقی‌شناس خواست روی صحنه برود.
دخالت دولت در موسیقی باید در حد حمایت باشد
صهبایی گفت: من بعد از این که پس از چندین سال به ایران برگشتم، مشکلاتی را در حوزه موسیقی دیدم که در هیچ کجای دنیا نیست. در همه جا هنرمندان هنر و محصولاتشان را عرضه می‌کنند و روی صحنه می‌روند و دولت فقط تا این حد دخالت می‌کند که اگر گروهی استحقاق دارد از آن حمایت کند. حمایت‌ها بیشتر جنبه مالی دارد و بقیه مسائل را بر عهده مخاطبان می‌گذارند. مخاطبان هستند که می‌گویند این بخش را لازم دارند یا ندارند. ما مشکلات زیادی داریم. تمام کسانی که اداره یک امر را بر عهده می‌گیرند باید مسئول باشند. اگر کسی مسئولیتی را می‌پذیرد باید مشکلات آن را هم پذیرا باشد. این‌گونه است که جامعه پیشرفت خواهد کرد. موسیقی در جامعه ما مشکلات خودش را دارد. موسیقی هنری زیباست که اگر کسی به آن توجه نکند بخشی از زندگی را از دست می‌دهد.
مهدوی در میانه برنامه فایل صوتی از فؤاد حیدری، پژوهشگر حوزه موسیقی، پخش کرد. حیدری در این فایل صوتی درباره تبیین نقش هنر در بخش‌های مختلف، مشکلات مالی هنرمندان، نبود اسپانسر و عدم توجه به هنر بومی و شفاهی صحبت کرد.
در ادامه برنامه علی جعفری پویان نوازنده روی صحنه حاضر شد و درباره مشکلات موجود صحبت کرد. جعفری ضمن اشاره به پیشرفت رویه فکری جامعه به سمت موسیقی تفننی گفت: خوانندگانی داریم که یک شبه وارد می‌شوند و درآمدزایی می‌کنند. نمی‌خواهم بگویم این بد است، ما به همه نوع موسیقی نیاز داریم. اما در این میان موزیسین‌هایی هستند که نمی‌توانند کار جدی بکنند. کسانی که به طور جدی کار می‌کنند ضربه می‌خورند و سرخورده می‌شوند. کاش خانه موسیقی صندوقی را در نظر می‌گرفت برای هنرمندانی که شخصیت‌های موجه و شناخته‌شده‌ای دارند و از نظر مالی به مشکل برمی‌خورند. کاش خوانندگانی که یک باره به شهرتی می‌رسند، بخشی از درآمد کنسرت‌هایشان را به دیگر عوامل موسیقی اختصاص دهند.
رضا فرهادی صدابردار در ابتدا گفت که باید مشکلات بیان شوند و به دنبال راه حلی برای آن بود اما به نظر من تعدادی از افراد در جامعه موسیقی مانند بیمارانی هستند که به دکتر نمی‌روند و تعدادی از مسئولان هم مانند پزشکانی هستند که می‌دانند کار بیمار تمام است و به آن توجه نمی‌کنند. جامعه حال حاضر موسیقی ما به نظر من چنین شده است. موسیقی بسیار گسترده و مهم است. می‌تواند ذائقه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد، ایجاد امید کند، به زندگی ریتم بدهد و ... موسیقی تنها وسیله‌ای برای نشاط نیست. موسیقی موجب اتفاقی را در وجود انسان می‌شود که ترقی فرد را در پی دارد. اتفاقات زیرساختی بسیاری در این حوزه می‌افتد، قوانین متفاوتی ناگهانی گذاشته می‌شود که ما از آن‌ها بی‌خبریم. فرهادی سپس به قانونی که اجازه نمی‌دهد ملک مسکونی را برای استودیو موسیقی اختصاص داد اشاره کرد و گفت اجراه یک مکان اداری بسیار بالاتر از یک ملک مسکونی است.
کیوان فرزین در پایان این نشست عناوینی را به صورت تیتروار بیان کرد. نبود اساس‌نامه و شیوه‌نامه، تعیین مدیران صحیح و کارآمد، بهره‌گیری از مشاوران صاحب آگاهی، توجه به اقتصاد هنر، عدم رقابت بخش خصوصی و دولتی، حمایت بخش دولتی از بخش خصوصی، توجه به کیفیت به جای کمیت و ارقام، رفع تبعیض بودجه، به حداقل رساندن ممیزی‌ها، تقویت نهاد صنفی، افزایش کیفیت آموزش عالی، استفاده از افراد متخصص،... مواردی بود که در انتها به آن‌ها اشاره شد.
پیش از این، هشت جلسه از"گفتمان ضرب اصول" با موضوع "بررسی وضعیت موسیقی صداوسیما"، "بررسی وضعیت ارکسترهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی"، "بررسی عملکرد 15 ساله خانه موسیقی"، "بررسی مشکلات کنسرت‌ها (اجراهای زنده)"، "بررسی نحوه برگزاری سی و یکمین جشنواره موسیقی فجر" و "نقد و بررسی عملکرد دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی" و "نقد و بررسی عملکرد دولت یازدهم در زمینه موسیقی" برگزار شده است.
هدف اصلی برگزارکنندگان سلسله نشست‌های "گفتمان ضرب اصول" ایجاد فضایی مناسب برای بیان مشکلات موجود جامعه موسیقی است تا ضمن آگاهی از این مشکلات، فعالان و دست‌اندرکاران این جامعه شریف در جهت اصلاح و بهتر شدن شرایط صنفی‌شان حرکت کنند.
عکس ها : سارا ساسانی