گروه فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: به‌منظور گسترش فرهنگ «پژوهش» در جامعه و ارج نهادن به مقام پژوهشگران، ۲۵ آذرماه از سوی شورای فرهنگ عمومی به‌نام «روز پژوهش» نام‌گذاری شده است. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز چهارمین هفته آذرماه را از سال ۱۳۷۹ به عنوان «هفته پژوهش» نامیده است.
برای «پژوهش»، تعاریف متعددی بیان شده است. برخی آن را مطالعه آگاهانه، برنامه‌ریزی شده و روشمند به هنگام مواجهه با مساله‌ای پیچیده و مبهم به قصد ایجاد وضوح و رفع پیچیدگی و ابهام از آن مساله، عنوان کرده‌‌اند. پژوهش یا تحقیق یک روند هوشمندانه، هوشیارانه، خلاقانه و سامان‌مند برای بازگویی و بازنگری پدیده‌ها، رخدادها، رفتارها و انگاشته‌ها دانسته می‌شود. همچنین برای استفاده از پدیده‌های موجود در جهت دست یافتن به راهکارهای عملی و فناوری‌ها به‌کار می‌رود.
یک پژوهشگر موفق نگاهی کنجکاو و موشکافانه به پدیده‌های اطراف خود دارد. او نسبت به آنچه در اطرافش می‌گذرد حساس است و ذهنی پویا و پرسش‌گر دارد. ذهن پرسش‌گر همواره در جهت یافتن پاسخ‌های تازه برای پرسش‌های موجود است. همچنین، او برای انجام موفقیت‌آمیز پژوهش، از روش‌های علمی و پذیرفته شده استفاده می‌کند. علاوه‌بر آن، یک پژوهشگر موفق از مهارت لازم برای یافتن منابع اطلاعاتی مورد نیاز برخوردار است.
محمد بقایی ماکان نویسنده، پژوهشگر و مترجم حوزه ادبیات، فلسفه و اقبال‌شناسی، معتقد است اگرچه از دوران پیش از اسلام سند معتبری در دست نیست ولی اشاراتی که در تحقیقات بعد از ورود تازیان به ایران در پژوهش‌های مختلف شده نشان از این دارد که در گذشته‌های بسیار دور هم ایرانیان با تحقیق و پژوهش مانوس بودند. بعد از ورود اعراب هم کار تحقیق و پژوهش بی‌درنگ ادامه یافته و در همان نخستین سده‌های دوره حاکمیت خلفای عباسی آثاری در حوزه پژوهش وجود دارد از جمله در میان معتزله که حتی تحقیقات و آثاری که به زبان پهلوی در بین مردم به‌ویژه در بین موبدان وجود داشته جمع‌آوری می‌کردند و آن‌ها را به ترجمه در می‌آوردند.
محمدعلی رجبی نویسنده، نقاش و استاد دانشگاه، نیز می‌گوید: در فرهنگ قدیم ایران و در دوران اسلامی به مسئله پژوهش اهمیت زیادی می‌دادند. این اهمیت باعث شد علوم مختلفی در این زمینه به وجود آید. علومی که بتواند پایه‌های معرفت را محکم کند و آن معرفت دارای اصول و پایه‌های محکمی باشد.
به‌اعتقاد احمد تمیم‌داری ادیب، زبان‌شناس و فارسی‌پژوه و استاد تمام گروه ادبیات فارسی دانشگاه علامه‌طباطبایی، باید بتوانیم از روش‌های تحقیق پیشرفته استفاده کنیم برای کشف مجهولات، و نواقص را برطرف کنیم. در امر پژوهش کار اصلی این است که مجهولات به‌لحاظ سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی، علمی و از همه جهات برطرف شود و به معلومات برسیم. اگر فقط در پی معلومات باشیم فایده‌ای ندارد.
مهدی مکی‌نژاد پژوهشگر هنرهای سنتی و عضو هیات علمی فرهنگستان هنر، پژوهش را امر بسیار مفید و مهمی می‌داند که به‌شدت به آسیب‌شناسی، بازنگری و نقد اساسی نیاز دارد و می‌گوید: پژوهش کاری دراز مدت است و اگر پژوهشگر تامین نباشد و حمایت نشود اثر به سرانجام خوبی نمی‌رسد.
صادق رشیدی نویسنده، مترجم و پژوهشگر مطالعات نظری هنر و ادبیات، هدف از پژوهش را تولید علم می‌داند یعنی پژوهش صورت می‌گیرد برای این‌که علم تولید شود؛ دانش‌های نظری یک حوزه مشخص را توسعه بدهیم و آن را بارور کنیم. اما در کنار پژوهش یک مقوله‌ای به نام آموزش داریم که هدف آموزش این است که دانش‌های بارور شده را توزیع کند و به دیگران انتقال بدهد.