به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط‌عمومی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، نشست نقد کتاب "از فیضیه تا الرشید؛ خاطرات آزاده محمدحسن جمشیدی" به مناسبت چهلمین سالگرد هفته دفاع مقدس، سه شنبه هشتم مهرماه با حضور نویسنده اثر سیدحسین ولی‌پورزرومی و جواد کاموربخشایش از سوی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در نمایشگاه ملی دستاوردهای دفاع مقدس و مقاومت برگزار شد.
بهترین مولفه‌های انقلاب اسلامی در دفاع مقدس بروز داشت
در ابتدای این برنامه نویسنده کتاب "از فیضیه تا الرشید" درباره انگیزه خود از نگارش آن گفت: با توجه به سبقه تحقیقاتی و علاقه‌مندی خود، دفاع مقدس همواره یکی از جذاب‌ترین محورهایی بود که به لطف خداوند توانستم تحقیقاتی در این زمینه داشته باشم. در دفاع مقدس بهترین مولفه‌ها و متغیرهای انقلاب اسلامی بروز و ظهور داشته است. تمام تارپودی که در انقلاب اسلامی شاهد بودیم به نوعی در دفاع مقدس نیز ظهور داشته و تا حدودی این تارپود در دوران دفاع مقدس بافته شد. طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب، وظیفه همگانی است که این دوران را به خوبی تکریم کنیم و شاید سهم ما نوشتن باشد. از تابستان سال ۹۷ پیشنهاد نگارش کتاب به من داده شد و پس از یک سال و نیم پژوهش و نگارش به پایان رسید.
ولی‌پور زرومی ضمن تعریف برهه‌هایی از زندگی آزاده محمدحسن جمشیدی اظهار کرد: با شروع جنگ او به عنوان مسئول بسیج سپاه نکا به همراه بسیجیان به جبهه اعزام شده و در همان اولین عملیات خود به اسارت دشمن درمی‌آید. این آزاده در دوران اسارت خود در اردوگاه‌های مختلف حضور داشت؛ مدیریت در زمان اسارت و چگونگی ارتباط با اسرا و سربازان عراقی را از حاج آقا ابوترابی آموخت و سبک و سیاق مدیریتی او را در اردوگاه‌های مختلف عملی کرد.
او درباره اقدامات صورت گرفته درباره نگارش این کتاب بیان کرد: حدود ۲۷ ساعت مصاحبه حضوری با آزاده محمدحسن جمشیدی صورت گرفته است؛ همچنین حدود ۱۲ ساعت مصاحبه با برخی از دوستان او انجام شد از این جهت که امکان فراموشی یا جابه‌جایی برخی مطالب وجود داشت، خود او نیز این امر را لازم دانست. البته مطالب اصلی کتاب از مصاحبه‌های خود اوست و برای رفع ابهام در برخی مسائل از مصاحبه دوستان استفاده شده است؛ در نهایت همه مطالب این کتاب به تایید این آزاده رسیده است.
این نویسنده با اشاره به این که کتاب "از فیضیه تا الرشید" گفتمان شفاهی محمدحسن جمشیدی است گفت: تا جایی که مقدور بود سعی کردم حافظ سخنان او باشم، حتی در چینش جملات و انتخاب کلمات از گفتمان جمشیدی استفاده کردم.
رسالت ما جلوگیری از تحریف تاریخ انقلاب و دفاع مقدس
جواد کاموربخشایش در ادامه این نشست درباره هدف نگارش از چنین آثاری بیان کرد: تلاش ما بر این است که بتوانیم روایت دقیق و درستی از رخدادهای تاریخی، چه انقلاب و چه دفاع مقدس داشته باشیم. حضرت آقا در سخنرانی آخر خود به یک نکته اساسی اشاره کردند و آن بحث تحریف است. این امر رسالت ما در حوزه‌های مختلف را سنگین‌تر می‌کند که ما چه وظایفی را در جلوگیری از تحریف تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس داریم.
او در ادامه گفت: به نظر من تحریف را در دو بخش می‌توان دسته بندی کرد؛ یکی تحریف کاملا عامدانه است که توسط دشمن انجام می‌شود. یعنی معاندان نظام در هر شرایطی در تلاش‌اند حقایق دفاع مقدس را وارونه جلوه دهند. نکته دیگر تحریف غیرعامدانه بوده که ممکن است از طرف من و امثال من اتفاق بیفتد؛ بدین صورت که گاهی ما تحت تاثیر شخصیت قرار گرفته و او را فراتر از حد و حدود تاریخی و کنش‌ها و واکنش‌های واقعی‌اش نشان دهیم که معمولا این هم یک تحریف است؛ باید تمام تلاش خود را به کار بگیریم تا کتابی که تولید می‌کنیم عاری از تحریف و مشکلات تاریخی باشد.
او با اشاره به این که کتاب "از فیضیه تا الرشید" اثری علمی و تاریخی است، اظهار کرد: این کتاب صرفا خاطرات جمشیدی نیست و از نوع سوالات مولف مشخص است که تلاش می‌کند پا در حیطه تاریخ شفاهی نیز بگذارد. درواقع تمام تلاش کتاب این است که یک شخصیت وارسته‌ای را معرفی کند که حدود ۸ سال از زندگی خود را در اسارت گذرانده است.
کاموربخشایش همچنین بیان کرد: هدف از انتشار این کتاب معرفی انسان تراز با معیار انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است. انسانی که در شرایط سخت از خود واکنش‌های لازم را نشان می‌دهد. با مطالعه این کتاب درمی‌یابیم که بسیاری از ویژگی‌های جمشیدی می‌تواند جزو آن معیارها و ارزش‌های انسان همتراز دفاع مقدس قرار بگیرد. و من این آزاده را تالی ابوترابی می‌بینم؛ جمشیدی رهبری برخی از این اردوگاه‌ها را در کنار و بعد از ابوترابی برعهده داشت.
رعایت انصاف در روایت
نویسنده "جای امن گلوله‌ها" با اشاره به این که قدرت جاذبه این آزاده بسیار زیاد بوده و بر اساس روایت‌ها دافعه‌ای نمی‌بینیم، اظهار کرد: صبر، بصیرت، مقاومت و پایداری را در تمام زندگی به ویژه دوران اسارت محمدحسن جمشیدی می‌توان حس کرد که یکی ازویژگی‌های انسان همتراز با انقلاب و دفاع مقدس است.
او در ادامه بیان کرد: از نظر من کتاب "از فیضیه تا الرشید" عالمانه است و تلاش می‌کند که به سمت تاریخ شفاهی نیز حرکت کند. در این زمینه به سه عنصر مکان، زمان و شخص توجه دارد. سعی ولی‌پور در این بوده که در روایت هر بخش این سه عنصر را از دست ندهد. همچنین کتاب از مهندسی دقیق و درستی برخوردار بوده، یعنی فصل‌بندی‌ها و سوتیترها منطقی و درست است. گویاسازی‌ها منطقی و لازم است؛ یعنی گویاسازی‌های زائد را در این کتاب به نسبت آثار دیگر کمتر می‌بینیم. ولی بهتر بود برای همه گویاسازی‌ها ارجاع داشته باشیم.
او با بیان این که توجه به جزئیات یکی از ویژگی‌های دیگر این کتاب است و در برخی موارد به صورت گزارشی ارائه می‌شود اظهار کرد: شخصیت‌شناسی در کتاب "از فیضیه تا الرشید" بسیار خوب انجام شده و راوی به خوبی از آزاده‌ها، نگهبان‌ها و فرماندهان سخن گفته است؛ درواقع جمشیدی دایره انصاف را رعایت کرده است؛ یعنی اگر فردی، انسان خوبی بوده اما بنا بر وظیفه‌ای که بر عهده داشت کارهایی را انجام داده آن را فرد خوب معرفی می‌کند.
کاموربخشایش در ادامه بیان کرد: حادثه‌محوری این کتاب نیز از ویژگی‌های دیگر آن است. راوی به خوبی حوادث مهم مربوط به اردوگاه‌های عراق را تبیین و تدوین کرد. ما در این کتاب به خوبی اردوگاه‌هایی که راوی حضور داشته را می‌شناسیم و اگر نکته‌ای مغفول مانده باشد نویسنده در بخش پانوشت آن را کامل کرد.
این نویسنده با بیان این که مدیریت اسرا نیز در این کتاب مشهود است، اظهار کرد: درواقع نحوه و چگونگی مدیریت فرهنگی، فکری، روانی و معنوی اسرا در "از فیضیه تا الرشید" روایت می‌شود. محمدحسن جمشیدی در این اثر شخصیت باورپذیری دارد و صادقانه دوران اسارت را توضیح می‌دهد. اما در این کتاب ناهمگونی در استناد به پا نوشت‌ها قدری آزاردهنده است.
جواد کامور بخشایش در پایان سخنان خود با اشاره به این که "از فیضیه تا الرشید" کتابی تاریخی و علمی است و حتما مستند خواهد بود، گفت: ای کاش بخش کتاب‌نامه این کتاب را تکمیل کنند تا زحمات نویسنده مشخص شود. من با دید تاریخ شفاهی به این اثر نگاه کردم، در برخی موارد با سر فصل‌هایی رو‌به‌رو هستیم که عمدتا احساسی است و بهتر بود از این امر جلوگیری می‌شد.