سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: "زندگی عطار، در میان بزرگان فرهنگ ایران، ناشناخته‌ترین زندگی است؛ زیرا از جزییات زندگی شخصی او تقریبا هیچ اطلاعی در دست نیست. وقتی افسانه‌ها را که حاصل تخیل مردمان قرن‌ها بعد از وفات اوست به یک سو نهیم، جز نام خودش و نام پدرش و نام زادگاهش و طبعاً محل دفن او چیز دیگری باقی نمی‌ماند؛ در صورتی که از سنایی که یک قرن پیش‌تر از او می‌زیسته نکته‌های بسیاری می‌دانیم که درباره عطار عشری از آن را هم نمی‌دانیم."
این سطرها به قلم محمدرضا شفیعی‌کدکنی در جلد نخست مجموعه دو جلدی "تذکره‌الاولیا" آمده است.
یکی از اتفاقات سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال 1398 عرضه این مجموعه توسط انتشارات سخن بود.
کتابی که شفیعی‌کدکنی درباره آن گفته است: "نمی‌خواهم بگویم در مورد تذکره‌الاولیا شق‌القمر کرده‌ام، ولی حدود پنجاه سال، یکی از دغدغه‌های عمرم گردآوری نسخه‌های کهن و اصیل تذکره، حدود چهل نسخه، بوده است و سال‌ها و سال‌ها آن را در دانشگاه تهران تدریس کرده‌ام و حدود سی سال سرگرم تصحیح و آماده‌سازی آن بوده‌ام و کوشیده‌ام تمام منابع موجود و محتمل فارسی و عربی خطی و چاپی را درباره این اثر، از سراسر جهان، به دست آورم و در تمام "مولکول‌های معنی‌دار" آن تامل کنم و هرگاه اندک تردیدی روی نمود تمام منابع گفتار عطار و سرچشمه‌های آن را در آثار بی‌شمار پیشینیان او مورد جست‌وجو قرار دهم."
امروز دوشنبه 25 فروردین ماه، مصادف با روز بزرگداشت عطار نیشابوری است. در سال‌های گذشته به مناسبت این روز برنامه‌های متعددی تدارک دیده می‌شد ولی این روزها به دلیل شیوع ویروس کرونا اجازه برگزاری هیچ طرحی داده نمی‌شود.
نام او محمد، لقبش فریدالدین و کنیه‌اش ابوحامد است. در شعرهایش بیشتر عطار و گاهی نیز فرید تخلص کرده است. نام پدر عطار ابراهیم کدکنی (با کنیه ابوبکر) و نام مادرش رابعه بود.
فریدالدین محمد بن ابوبکر، معروف به عطار نیشابوری شاعر و عارف معروف ایرانی قرن ششم و هفتم هجری قمری است که در حوالی نیشابور متولد شد. او شغل پدر خود، عطاری (داروفروشی) را ادامه داد تا این‌که بنا بر حادثه‌ای به عرفان جذب شد. او پس از سفر به مناطق مختلف، در نهایت به نیشابور بازگشت و در همان‌جا از دنیا رفت.
در کتابی که به تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی‌کدکنی نشر یافته است عطار را مرید شیخ جمال‌الدین محمد بن نغندری طوسی معروف به امام الربانی دانسته است.
همچنین در این مجموعه درباره آثار عطار آمده است:
1- منطق‌الطیر یا مقامات طیور که گزارشی است در حدود چهارهزار و هفتصد بیت از سفر رمزی و روحانی پرندگان به سوی سیمرغ، یکی از مشهورترین آثار عرفانی جهان اسلام است و در میان منظومه‌های ادب عرفانی فارسی در کنار مثنوی معنوی حضرت مولانا جلال‌الدین بلخی قرار می‌گیرد. این اثر به بیشتر زبان‌های شرقی و غربی ترجمه شده و در بعضی از زبان‌ها چندین ترجمه از آن فراهم آمده است.
2- الهی‌نامه (نام اصلی آن خسرونامه بوده است): الهی‌نامه نیز، هم‌چون منطق‌الطیر، داستانی است رمزی از تصویر جهان مطلوب و آرزوهای بزرگ شش شاهزاده که هر کدام با پدر خویش سخن می‌گوید و مطلوب آرزوخواه خویش را بیان می‌دارد. یکی خواستار "دختر شاه پریان" است و دیگری دوستدار آموختن "جادوگری" است و سومین برادر در جستجوی "جام جم" است و چهارمین در پی به دست آوردن "آب زندگی" و جاودانگی یافتن. شاهزاده پنجم خواهان "انگشتری حضرت سلیمان" است و ششمین برادر در آرزوی دست یافتن به "کیمیا". سراسر این منظومه که مشتمل بر حدود شش هزار و پانصد بیت است، بیان داستان این شاهزادگان است و نقدی است که پدر بر هر یک ازین آرزوها دارد.
3- اسرارنامه که منظومه‌ای است دارای حدود سه هزار بیت. عطار در این منظومه کوشیده است طرحی فراگیر از جهان‌بینی عرفانی خویش ارائه کند و با بیان رمزی خود را زبان قهرمانان داستان‌های خویش- که در میدان پهناوری از حیات انسانی و جانوری جریان دارد- مسائلی را که همیشه مبتلا به انسان بوده و هست و خواهد بود، ارائه کند؛ از الهیات به معنی اخص تا مسائل معرفت‌شناسی و عقل و عشق تا حقیقت بهشت و دوزخ و حقیقت مرگ و زندگی.
4- مصیبت‌نامه که در حدود هفت هزار و پانصد بیت است، گزارش رمزی عطار است از سفر "سالک فکرت" و رفتن او به نزد همه اجزای کائنات از جماد و نبات و حیوان تا عناصر اربعه تا بهشت و دوزخ و فرشتگان و عرشی و کرسی تا انبیای اولوالعزم و پرسیدن از یک یک اینان درباره مشکل خویش و سرانجام نومید بازگشتن و دریافتن این‌که همه هستی از پاسخ دادن به پرسش او عاجزند و در پایان کار دریافتن این‌که آنچه او در سراسر کاینات به جستجوی آن بوده، جز در درون خودش، در هیچ جای دیگر پیدا نخواهد شد.
5- دیوان قصاید و غزلیات: عطار یکی از سعادتمندترین مردان عرصه ادب و هنر ایرانی است که با عمری از نوع عمر همگان توانسته است در کنار منظومه‌های بلندی از نوع منطق‌الطیر و الهی‌نامه و مصیبت‌نامه و اسرارنامه، دیوان قصاید و غزلیاتی در حدود هشت هزار بیت از خود به یادگار بگذارد. این قصیده‌ها و غزل‌ها، اوج تاریخ تکامل شعر عرفانی فارسی تا عصر عطار است. قبل از او سنایی را داریم و بعد از او هم جلال‌الدین مولوی را و عطار یکی از سه ضلع مثلث شعر عرفانی فارسی است.
6- مختارنامه: عطار مجموعه رباعیات خود را در کتابی جداگانه و بیرون از دیوان قصاید و غزلیات خویش تدوین کرده است و بر آن مقدمه‌ای، به نثر، نیز نگاشته و تصریح کرده است که این کار به دلیلی حجم افزون رباعی‌های اوست که در دیوان نمی‌گنجیده است و حدود دوهزار و سیصد رباعی است یعنی حدود چهارهزار و ششصد بیت. در مختارنامه عطار حجم قابل ملاحظه‌ای از رباعیات عرفانی به دست می‌آید که کمتر دیوانی مشابه آن را توان یافت.
هفتمین کتاب به "تذکره‌الاولیا" اختصاص دارد که شفیعی‌کدکنی از صفحه 31 تا 176 جلد نخست این مجموعه دو جلدی به معرفی آن پرداخته است. به اعتتقاد او، این کتاب را به دو گونه می‌توان خواند، هم مثل کتاب حسین کرد قابل خواندن است هم به مانند تراکتاتوس ویتگن اشتاین.
این نویسنده و پژوهشگر، تذکره‌الاولیا را نمایشگاه دائمی نگاه‌های هنری و جمال‌شناسانه نسبت به الاهیات اسلامی دانسته است که در این نمایشگاه، حاصل بینش هنری حدود یک صد تن از آفریدگاران این نگاه هنری به نمایش گذاشته شده است.