سرویس سینما هنرآنلاین: فیلم "متولد 65" اولین ساخته بلند مجید توکلی این روزها بر پرده سینماها در حال اکران است. توکلی در نمایشگاه مطبوعات در گفت و گویی کوتاه از اثر خود سخن گفت.
نام فیلم جدیدتان را بر چه اساس و معیاری انتخاب کرده‌اید؟
قصه "متولد 65" مربوط به واکنش زوج جوان متولد دهه 60 به شرایط اقتصادی جامعه است و ما به خاطر آنکه سال 65 میانه دهه 60 است آن را انتخاب کردیم تا تماشاگر راحت‌تر قضاوت کند. البته متولد 65 به هیچ‌وجه مانیفست دهه شصتی‌ها نیست. نسل دهه 60 نتوانسته است درست و درمان کودکی کند و هنوز یک کودکی‌هایی در آن وجود دارد که شاید در دهه هفتادی‌ها نباشد. دهه هفتادی‌ها سرخوشی و شیطنتی دارند که در وجود نسل دهه 60 نیست.
شما قبل از فیلم "متولد 65"، سه فیلم مستند ساخته بودید. آن فیلم‌های سیاه مشقی بودند که به فیلم داستانی برسید یا ربطی به یکدیگر ندارند و فیلم مستند می‌تواند مقوله خودش را داشته باشد؟
خیر، ربطی ندارد. سینمای مستند پله‌ای نبوده که من به سینمای داستانی برسم، کما این‌که احتمالاً فیلم بعدی من یک مستند اجتماعی خواهد بود.
جمیله دارالشفایی فیلمنامهنویس اجتماعی است و شما خودتان هم در مستند‌های‌تان نگاه اجتماعی داشته‌اید. این دغدغه اجتماعی به خاطر نسلی است که شما و جمیله دارالشفایی متعلق به آنید یا این‌که این شکل بیان سینمایی را دوست دارید؟
به نظرم این دغدغه به سابقه ژورنالیستی ما دو نفر بر می‌گردد. هر دوی ما روزنامه‌نگار بوده‌ایم و قرار گرفتن در این شرایط باعث می‌شود که به مقولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به شکل دیگری نگاه کنیم. نسل دهه 60 امتحان خودش را در شرایط‌های مختلف کشور پس داده است ولی هنوز برای دهه هفتاد و هشتادی‌ها شرایطی فراهم نشده که بتوانند واکنش خودشان را نسبت به شرایط اقتصادی و سیاسی کشور نشان دهند. بنابراین ما به این دلیل که نسل دهه 60 امتحان خود را پس داده و الآن می‌تواند در کشورمان مسند یک حوزه‌ای را در دست بگیرد، در فیلم متولد 65 به این دهه شصتی‌ها پرداخته‌ایم.
قصه فیلم این قابلیت را داشت که رگه‌های هم بگیرد اما گویا شما و فیلمنامهنویس "متولد 65" سعی کرده‌اید که به سمت آن رگه‌های سیاسی نروید. چقدر با تحلیل من موافقید؟
خانم دارالشفایی علاقه داشت که نقدی بر سیاست هم بزنیم اما من موافق نبودم چون این فیلم اقتضای ورود به مسائل سیاسی را ندارد. می‌خواستیم در این فیلم معضلات اجتماعی نظیر فاصله طبقاتی و رویای پولدار شدن جوانان را به تصویر بکشیم و نقد کنیم که چرا مردم می‌خواهند بدون هیچ تلاشی پولدار شوند. به نظرم اگر در فیلم به درستی به این مسائل پرداخته می‌شد خیلی بهتر بود تا این‌که بخواهیم یک ماجرای سیاسی را نقد کنیم.
در فیلم "متولد 65" کاراکتر پسر سر دو بزنگاه می‌تواند دختر را رها کند و برود اما این کار را نمی‌کند. این اتفاق از نگاه فیلمنامه نویس می‌آید یا خودتان؟
این نگاه مشترکی است که بین من، خانم دارالشفایی و آقای عسگرپور بود.
حس نمی‌کنید که مقداری نسبت به کاراکتر دختر مهربان‌تر برخورد کردید؟
با شما موافقم. اگر الآن به قبل از ضبط فیلم برگردیم، شاید آن رفت و آمدهای میان دختر و پسر را ضبط نکنم.
یعنی حتی در تدوین مجدد هم به این فکر نکردید؟
نمی‌شد آن را تغییر داد چون باید فیلمنامه دست‌خوش تغییر می‌شد. همین الآن هم نمی‌شود آن سکانس را از فیلم کنار گذاشت چون فیلمنامه ضربه می‌خورد.
دلیل استقبال خوبی که از فیلم‌تان می‌شود را چه می‌دانید؟
دلیل محکم استقبال از فیلم را تعریف‌کردن قصه می‌دانم. سالیان سال است که به ما ثابت شده که مردم از سینمای قصه‌گو استقبال می‌کنند و فیلمی که قصه تعریف کند، با اقبال مردم روبرو می‌شود. قصه جذاب، ایده بکر و ما به ازایی که تا به حال شبیهش را نداشته‌ایم، از دیگر دلایل استقبال خوبی است که از "متولد 65" می‌شود.
به نظرتان شما و خانم دارالشفایی قصه "متولد 65" را خوب تعریف کرده‌اید؟
به نظرم ساختن و نوشتن فیلم قصه‌گو به مدت 70 دقیقه در یک لوکیشن محدود، بسیار کار دشواری است و کار فیلمساز یا فیلمنامهنویس پنجم، ششم است که بتواند از پسش بر بیاید. با وجود آنکه متولد 65 اولین تجربه من و خانم دارالشفایی در سینمای داستانی است، قصه این فیلم خوب تعریف شده و تماشاگر هم این قصه به خوبی استقبال کرده است. استقبال تماشاگر از متولد 65 نشانگر این است که از قصه فیلم خسته نمی‌شود و برایش جذاب است.
دلیل انتخاب لوکیشن محدود برای فیلم‌تان چه بود؟
فیلمنامه به گونه‌ای نوشته شده که قصه و درام در خانه اتفاق می‌افتد و شما آن را نمی‌توانید به هیچ کجای دیگر ببرید و ما اگر پنج میلیارد تومان هم پشت زمینه مالی‌مان بود، باید فیلم را در همین آپارتمان ضبط می‌کردیم. در واقع لوکیشین کاراکتر اصلی فیلم است که به موجب آن قصه شکل می‌گیرد.
فیلم‌تان از ریتم خوبی برخوردار است. خودتان در مرحله تدوین حضور داشتید یا این ریتم خوب کاملاً دست‌پخت تدوین‌گر است؟
دو سال پیش وقتی فکر می‌کردیم که این فیلم به جشنواره فجر می‌رسد، خانم عبدالوهاب آن را به‌طور همزمان تدوین می‌کرد و از یک جایی به بعد که فهمیدیم به جشنواره نمی‌رسد، تدوین را آرام جلو بردیم. سعی کردیم که این ریتم خوب در فیلمنامه و فیلمبرداری اتفاق بیفتد. هنر عبدالوهاب تفکر ما را تکمیل کرد و باعث شد که مخاطب بعد از بیش از یک ساعت از دیدن خانواده‌های این ساختمان خسته نشود.
چرا سعی نکردید برای ایفای نقش کاراکترهای اصلی فیلم از بازیگران چهره استفاده کنید؟
فیلمنامه آنقدر قصه خوب و ایده نویی داشت که از آقای عسگرپور خواستم که به سراغ بازیگران چهره نرویم. تمرکزمان را بیشتر روی توان‌مندی بازیگرها گذاشتیم. به نظرم استقبال مردم نشان داد که انتخاب پدرام شریفی به عنوان نقش اصلی فیلم، انتخاب درستی بود و شاید اگر به سراغ چینش دیگری از بازیگران می‌رفتیم، فیلم هم به مسیر دیگری می‌رفت.
و جالب آنکه آقای عسگرپور به عنوان تهیه‌کننده این ریسک را پذیرفته است.
فرق تهیه‌کننده صرفاً مالی و یک تهیه‌کننده هنرمند دقیقاً همین است. آقای عسگرپور این فیلم را به عنوان فیلمساز تهیه کرده و قطعاً نگاهش با نگاه یک تهیه‌کننده صرف مالی فرق می‌کند. به نظرم ایشان در این فیلم یک تهیه‌کننده مؤلف بود.
آقای عسگرپور در مسائل فنی فیلم دخالت نمی‌کرد؟
به دلیل آنکه "متولد 65" تجربه اول من در حوزه سینمای داستانی بود، خیلی از کمک آقای عسگرپور و مسعود سلامی به عنوان مدیر فیلمبرداری بهره گرفتم چون فیلمبرداری 70 دقیقه در یک لوکیشن واقعاً کار سختی بود و من به کمک او نیاز داشتم.
در آینده اکران‌های بین‌المللی فیلم‌تان را هم ادامه خواهید داد؟
قصه "متولد 65" می‌تواند جهان‌شمول باشد و صرفاً متعلق به زندگی دو دختر و پسر ایرانی نیست، بنابراین می‌تواند مورد توجه مخاطبان خارجی هم قرار بگیرد. الهه نوبخت کارهای پخش بین‌الملل ما را انجام می‌دهد و امیدوارم که این فیلم روند خوبی در اکران‌های بین‌المللی در پیش بگیرد.
به نظرتان این ارتباطات بین‌المللی می‌تواند برای وضعیت بد سینمای ما یک برون‌رفت باشد؟
به نظرم فیلم نباید برای این اتفاقات ساخته شود. فیلم باید ابتدا در سینمای خودمان به سود برسد و سپس مسیرش را در بخش بین‌الملل همراهی کند. برای من یک فیلم تا زمانی که در سینمای خودمان مورد اقبال قرار نگیرد، اتفاق مبارکی نیست.