سرویس سینمایی هنرآنلاین: خسرو معصومی کارگردان امسال با فیلم "کار کثیف" به سی و ششمین جشنواره فیلم فجر آمده است، فیلمی با موضوع مهاجرت و بیکاری جوانان که در آن پدرام شریفی، پدرام شریفی، الهام نامی، شاهرخ فروتنیان، لوون هفتوان، رضا فیاضی، خیام وقار، مهران نائل و بسیاری دیگر ایفای نقش می‌کنند.
"کار کثیف" امروز شنبه 21 بهمن‌ماه ساعت 14 در پردیس ملت برای اهالی رسانه روی پرده می‌رود.
معصومی پیش از این در آثارش از دردهای جامعه گفته بود، اما او این بار به سراغ جوانان و معضلات بیکاری آن‌ها رفته است. با او درباره روند تولید "کار کثیف" به گفت‌وگو نشستیم که آن را در زیر می‌خوانید:
جرقه اصلی نگارش فیلمنامه "کار کثیف" از کجا و چطور شکل گرفت؟
من یک پدر هستم و دوست دارم که فرزندانم در آرامش زندگی کنند. روزی به پسرم گفتم حالا که از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌ای، چرا ازدواج نمی‌کنی و تشکیل خانواده نمی‌دهی؟ به من گفت به این دلیل که کار ندارم و این دردناک است. همین مکالمه بین من و پسرم باعث شد که به این موضوع بپردازم. یک عده جوان تحصیل‌کرده در کشور داریم با مدارک تحصیلی بالا ولی بیکار که امروز تبدیل به یک معضل در جامعه شده است و مانند آتش زیر خاکستر می‌ماند. به نظرم موضوع حساسیت‌برانگیزی است، ما امروز شاهد رفتن خیلی از همین جوان‌ها از طریق ویزای لاتاری و فرار کردن از مرزها هستیم که ضربه هولناکی به بدنه کشور می‌زند. من برای ساختن "کار کثیف" ریشه‌ها را واکاوی کردم و در فیلم نشان دادم.
داستان فیلم تا چه اندازه بر مبنای واقعیت است؟
داستان واقعی را یک وکیل برای من تعریف کرد. موضوع پرونده جوان تحصیل‌کرده‌ای بود که از سر بیکاری اقدام به فروش مشروبات الکلی می‌کرد و در یک عروسی با مشروبات الکلی تقلبی باعث مرگ و کوری عده‌ای شده بود. این موضوع جرقه‌ای شد برای من تا "کار کثیف" را بنویسم.
ظاهراً بخش‌هایی از فیلم شما در ترکیه می‌گذرد؟
بله ما از مرز بازرگان تا استانبول را به شکل زمینی فیلمبرداری کردیم.
در روند تولید اثر با چه مشکلاتی مواجه شدید؟ چون زمانی که شما اقدام به ساخت این فیلم کردید، تقریباً همزمان با کودتای ترکیه بود.
ما نامه‌ای به وزارت امورخارجه نوشتیم و درخواست کردیم که به دلیل شرایط بحرانی آن زمان ترکیه با ما همکاری داشته باشند و رایزنی‌ها از طریق وزارت امورخارجه کشور انجام شود، اما این اتفاق رخ نداد. به همین دلیل هم ما شخصاً تلاش کردیم و در نهایت هم توکل به خدا و با مدیریت خانم دمیرلی مدیر تولید ما در ترکیه و رایزنی‌هایی که او با سازمان سینمایی ترکیه داشت، پس از خواندن فیلمنامه جواب مثبت به ما دادند و همکاری خیلی خوبی صورت گرفت، بدون این که در طی مسیر مشکلی داشته باشیم.
آقای معصومی وزارت امورخارجه ایران چرا با شما همکاری نکرد. دلیل خاصی داشت؟
اینجا از سوی اداره کل ارزشیابی به وزارت امورخارجه نامه نوشته شد، اما نامه دست منشی ماند بدون این که حتی به دست معاون وزیر برسد. نخوانده گفتند نمی‌شود. متأسفانه در داخل کشور تنها سنگ‌اندازی می‌کنند. همه چیز اداری است و حمایتی صورت نمی‌گیرد. اینجا تنها یاد گرفته‌اند بگویند نمی‌شود. ما در داخل کشور با همه جا باید نامه‌نگاری می‌کردیم بدون این که حمایتی از سوی آن‌ها صورت بگیرد. در نکای مازندران یک خوابگاه بلااستفاده پیدا کردیم برای اینکه بتوانیم چند روزی در آنجا اسکان داشته باشیم، اما به ما اجازه ندادند و همکاری نکردند، این در حالی است که من در شهر خودم چهره شناخته‌شده‌ای هستم، اما در ترکیه بدون اینکه ما را بشناسند با آن شرایط سختی که در آن زمان وجود داشت، بسیار خوب با ما همکاری کردند و هیچ خللی در کار ما ایجاد نکردند. این سختگیری‌ها به نفع سینمای ما نیست. وقتی همه ارگان‌ها برای مجوز کار شما را تأیید می‌کنند وزارت امور خارجه نیز باید همکاری لازم را داشته باشد، چرا که من در زمان سفرم سفیر ایران در ترکیه هستم، اما یک منشی کار را برای ما سخت کرد و به ما گفتند مسئولیتی قبول نمی‌کنیم. اتفاقات تروریستی در هر کجایی ممکن است رخ دهد و آدم‌های بسیار زیادی در آنجا زندگی می‌کنند بدون آن که مشکلی برایشان ایجاد شده باشد. متأسفانه دوستان بدون اینکه مشکل ما را حل کنند به ما گفتند بروید در گرجستان یا ارمنستان فیلم بسازید، این در حالی بود که نیمی از کار من در ترکیه می‌گذشت و این عدم همکاری و از سر باز کردن اتفاق غم‌انگیزی است. وقتی نامه‌ای را از شخص مدیر یک ارگان در دست دارید قطعاً روی آن فکر شده و نامه صادر شده است، اما نامه‌نگاری‌های بی‌فایده در روند اداری ما بسیار وحشتناک است و مشکلات دست و پاگیری را ایجاد می‌کند که هیچ ثمری ندارد.
یعنی شما در ترکیه با هیچ مشکلی مواجه نشدید؟
تنها مشکل ما در ترکیه این بود که برای مدت کوتاهی به ما اجازه ندادند وسایل را از مرز رد کنیم که آن هم به دلیل همین عدم هماهنگی‌های لازم از سوی وزارت امور خارجه بود، اما بعد توسط خانم دمیرلی بدون هیچ مشکلی برطرف شد و ما توانستیم همراه با وسایل خودمان به مرز ترکیه وارد شویم و کارمان را انجام دهیم.
آقای معصومی، انتخاب بازیگران شما به چه شکل اتفاق افتاد. ترکیب انتخاب بازیگران اول شما بسیار جدید است و جوان؟
انتخاب اول ما برای بازیگر زن، باران کوثری بود که ابتدا پذیرفت، اما بعد بنا به دلایل شخصی از کار کنار کشید و ما هم به دنبال بازیگر جایگزین بودیم. خانم الهام نامی پیش از این در فیلم "تابو" با من همکاری کوتاهی داشت و تحصیل‌کرده دانشکده هنرهای زیبا هم هست. دختر بسیار بااستعدادی است و بازی او از "تابو" در ذهن من مانده بود. بنابراین پس از انصراف خانم کوثری سرمایه‌گذار را مجاب کردیم تا قبول کند و بعد از او دعوت به کار کردیم که بسیار هم خوش درخشید. درباره پدرام شریفی نیز ابتدا می‌خواستیم شهاب حسینی پذیرای این نقش باشد که پس از دریافت جایزه کن کار کمی مشکل شد و انتخاب سختی شد. هم به لحاظ انتخاب و هم به لحاظ دستمزد. وقتی پدرام شریفی پیشنهاد شد کارهای پیشین او را دیدم، جوان بااستعداد و خوبی است و از او دعوت به همکاری کردیم که بسیار هم خوب بازی کرد و من از هر دو انتخابم در نقش‌های اصلی بسیار راضی هستم.
با توجه به این که امسال جشنواره فیلم فجر همراه با تغییرات بود، ارزیابی شما از این تغییرات چگونه است؟
بخش هنر و تجربه جایگاه خوبی داشت و باید در جشنواره فیلم فجر می‌ماند که متأسفانه این بخش را حذف کردند. از سوی دیگر کوچک‌سازی یکسری از ریخت‌وپاش‌ها در جشنواره خوب است اما اگر این کوچک‌سازی تبدیل به گدابازی شود خوب نیست. برگزاری فسیتوال به شکوهش است و به نظرم فرش قرمز اتفاق بدی نبود که حذف شد. این اتفاق در همه جای دنیا وجود دارد و یک احترام به هنرمند است. متأسفانه هنوز یکسری از مسائل در داخل کشور ما جا نیفتاده است و نمی‌شود با آن مبارزه کرد. اگر سینما و فیلم ساختن را قبول دارید باید بدانید که یکسری جوانب هم دارد که نمی‌شود آن‌ها را حذف کرد. من در چین داور بین‌المللی بودم. آنجا یک کاخ برای جشنواره دارند که علاقه‌مندان به سینما و هنرمندان می‌آیند آنجا و از نزدیک با هنرمندان ملاقات می‌کنند و عکس‌هایشان را می‌گیرند. در واقع دیدن آن همه شور و هیجان علاقه‌مندان به سینما اتفاق باشکوهی است که باید در کشور ما هم وجود داشته باشد.