به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزویون هنرآنلاین: برنامه‌های مناسبتی به خصوص عید نوروز، مهمترین زمان برای تولید برنامه‌ها هستند. فرصتی که رسانه ملی بیشترین مخاطبان خود را دارد و تلاش می‌کند تا بهترین برنامه‌های خود را برای این زمان تدارک ببیند. برنامه‌های مناسبتی صدا و سیما اغلب گفتگو محورند و در یک کلام مردم میزبان دورهمی چهره‌ها هستند. برنامه‌هایی که باید در پیک‌ترافیک مخاطب، بیشترین آورده را داشته باشند؛ توقعی که بیشتر به یک آرزو مبدل شده تا یک ضرورت که باید اجرا شود.
با بررسی برنامه‌های مناسبتی اخیر می‌توان دریافت که اگر بر مسند صندلی صدا و سیما، مدیران محتوا محور امروز هم تکیه زده باشند، باز هم برای رسیدن به یک برنامه مناسبتی تراز، راه بسیار درازی داریم. اما چه چیزی مانع رسیدن به این نیاز مهم است.
در حقیقت، تولید برنامه در ایام خاصی مانند عید نوروز که بیشترین مخاطب را دارد بسیار با اهمیت است اهمیتی که علاوه بر مدیران، دیگرانی هم هستند که بر این مهم واقف اند، مانند اسپانسرها که به دنبال دیده شدند و مناسبت‌های خاص در تلویزیون بهترین فرصت برای تبلیغ است، تبلیغی که هم به نفع صدا و سیما است و هم منافع حامیان مالی را دنبال می‌کند، اما شواهد نشان می‌دهد که در این بده بستان تنها گروهی که نفعی نمی‌برد، مخاطبان رسانه ملی‌اند.
در حقیقت حضور اسپانسرها در تلویزیون به معنای آوردن پول و پیش بردن برنامه هاست و در مقابل هزینه‌های صدا و سیما کاهش پیدا می‌کند و درکنار آن به ظرفیت برنامه‌سازی این رسانه یاری می‌دهد. اما به گفته معاونت سابق صدا و سیما اسپانسرها در برنامه‌های تلویزیونی تاثیرات نامطلوبی دارند و حامی برنامه به عنوان تصمیم گیرنده نهایی نقش‌آفرینی می‌کند. این درحالی است که اسپانسرها باید صرفا در مقابل فضای تبلیغاتی که صداوسیما در اختیار وی قرار داده است، بخشی از کمبود بودجه صداوسیما را با آورده مالی‌اش جبران کند. اما گویی فضا به این شکل نیست.
اسپانسرهای به دنبال دیده شدن بیشتراند، بنابراین دلالانی که از مسیر ارتباط با این شبکه دست به تولید برنامه می‌زنند، باید دیده شدن برنامه را تضمین کنند، در نتیجه آنچه حاصل می شود، تولید برنامه‌هایی است که محتوایی شبیه به شبکه‌های مجازی دارند. برنامه‌هایی که با ظاهری پر رنگ و لعاب، باطنی دم‌دستی همراه با بطالت را به همراه می‌آورند. محتوایی که برای حامیان مالی بهترین فضای تبلیغ و برای رسانه ملی که در اساس نامه خود تولید محتوایی وزین هم شان مخاطبانش را در دستور کار دارد، یک خطای فاحش است .
در عین حال باید تاکید کرد که در این چرخه، واسطه‌گران، بخشی از این بازی محسوب میشوند، دلالانی که در رقابت با سایر رقبای خود تلاش می‌کنند تا در بازار دعوت از مهمان‌ها، سلبریتی‌ها را به نفع خودشان مصادره کنند.در این تعامل بازیگران با کسی لینک می‌مانند که نفوذ بیشتری دارد. در این بازار آشفته دعوت از مهمان، کسانی در سدر دعوت ها باقی می مانند که احتمالا در فضای مجازی مخاطب بیشتری دارند، فضای بده بستانی که پول حرف اول و آخر را می زند و نه مخاطب و نه محتوای برنامه موضوعیت ندارد اما مقصر این ماجرا چه کسانی هستند؟
باید پذیرفت که مدیران تلویزیون به دنبال جذب مخاطب‌اند و تلاش می‌کنند تا آمار بینندگانشان نسبت به قبل ریزش نداشته باشد وحتی بالاتر برود، بنابراین در این نوع نگاه، تعامل با واسطه گران برای جذب اسپانسر و سلبریتی‌ها یک ضرورت مدیریتی محسوب می‌شود تا از طریق سلبریتی‌های پرطرفدار برای شبکه خود مخاطب بخرند اما همان طور که تاکید شد، این روند نه تنها برای مخاطب آوردهای ندارد در عین حال زمینه ریخت و پاش های غیرمعمول را فراهم می‌کند و توقعات بی جا و بی منطق را در آینده دامن می زند درعین حال حقوق معنوی مخاطب از تماشای یک برنامه در شان او نیز زیر سوال می رود بنابراین تلویزیون به جای تاکید بر جذب مخاطبان از طریق سلبریتی های پر مخاطب باید به دنبال خلق مخاطب خودش باشد موضوعی که مدیران امروز صدا و سیما ثابت کرده‌اند اگر بخواهند می توانند مخاطبان خودشان را خلق کنند. تاکید و اصرار بر جذب مخاطب از مسیر های کوتاه نه ماندنی و نه عقلانی است و طبعات منفی آن در بلند مدت قابل درک است. برای نمونه در زمینه موسیقی، حیدریان رهبر ارکستر ملی ایران متذکر می‌شود، تمام برنامه های موسیقیایی تلویزیون در پاپ خلاصه می‌شود. بی توجهی تلویزیون به سایر سبک‌های بومی وملی و تمرکز بر سبک وارداتی پاپ سبب شده است تا ذائقه مردم عوض شود و به سمت سبک پاپ گرایش پیدا کند اما این تنها بخش کوچکی از تاثیرات برنامه های است باب میل جریانی حرکت می‌کنند که پول حرف اول و آخر تولیدشان محسوب می شود. چرخه ای که به دلیل دست به دست شدن پول های کلان احتمالا کسی نتواند آن را کنترل کند.
در پایان قابل تذکر است که صدا وسیما باید رابطه درستی با اسپانسر ها تعریف کند تا راه سودجویی بسته شود درعین حال با تغییر رویه از اصرار برای دعوت از سلبریتی ها به هر قیمتی، دست واسطه ها و مافیایی شکل گرفته در این ماجرا را قطع کند و اعمال یک مدیریت درست در انتخاب مهمانان به دنبال خلق مخاطبان خودش باشد. تجربه ای که در برنامه معلی و محفل اتفاق افتاد امر شدنی که باید در برنامه های مناسبتی دیگر مانند عید نوروز هم محقق شود.
هانیه شجاعی زند