به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی گروه "آوای دیوانگان"؛ جلسه نقد و بررسی نمایش "همه دزدها که دزد نیستند"به کارگردانی سامان ارسطو، جمعه شب گذشته، 19 دی ماه در حالی به همت انجمن نویسندگان و منتقدان خانه تئاتردر سالن استاد مشایخی برگزار شد که مهمانانی از اهالی هنر و ادبیات مانند شیوا ارسطویی نویسنده، علیرضا بهنام شاعر و مترجم، اصغر نوری مترجم و آتوسا زرنگار نویسنده در این جلسه حضور داشتند.
در ابتدا فروغ سجادی و هومن نجفیان منتقدان جلسه اطلاعاتی را در مورد داریو فو و سبک کمدی‌نویسی او ارائه کردند. فروغ سجادی گفت: یکی از ویژگی های نمایش های داریو فو این است که بر روی موقعیت های بکر دست می‌گذارد و از رویدادهای بعید، موقعیت های طنزخلق می‌کند که در آن دوران بسیار بدیع بوده است. به عنوان مثال در این نمایش، دزد به خانه معاون شهردار می‌آید و همسر دزد، با او تماس می‌گیرد، این ماجرا، اتفاقی بعید است و به سبب این اتفاق، موقعیت طنز خلق می‌شود. یا معاون شهردار، ازدواج ها را ثبت می‌کند و به تشکیل خانواده رسمیت می‌بخشد، اما خود او در خفا معشوقه دارد. رسالت طنز این است که مخاطب را در شرایطی قرار دهد که وارد نقد اجتماعی، نقد سیاسی، نقد اخلاق و نقد مذهب بشود. داریو فو نگاه خود را با نگاه سوسیالیست هاهم سو نمی کند بلکه کل اصول سرمایه داری و بورژوازی را زیر سوال می‌برد و نگاهی تازه به این مساله دارد و به همین دلیل آثارداریو فو جذاب می‌شوند و کارهای تازه ای از آب در می‌آیند. در این نمایشنامه شخصیت ها و دیالوگ ها، بسیار ساده هستند اما موقعیت های پیچیده جالبی اتفاقات طنز را می‌سازد.
او در ادامه با اشاره به رواج نوعی کمدی سخیف در تئاتر ایران طی سالیان گذشته این اجرا را در مجموع اثری قابل قبول و سطح بالا در ژانر کمدی دانست و افزود: کانسپت سامان ارسطو در شکل کارگردانی، چیدمان و طراحی صحنه قابل توجه است او با توجه به تم نمایشنامه از المان مشخصی استفاده می‌کندو این ایده جالب و تازه ای است .نمایش "همه دزد ها که دزد نیستند"، به کارگردانی سامان ارسطو کاری جدی است که از شوخی های کلیشه ای و رایج این روزها دوری می‌کند.
او گفت: گروه برای اجرای این نمایش، بسیار سعی و تلاش کرده است اما متاسفانه نتوانسته با توجه به امکانات و شرایط حداقلی که داشته به ایده آل یک طنز داریوفویی برسد. نگاه و رویکرد سامان ارسطو را دوست داشتم اما به نظر من یک نمایش سطح بالا در میان اجرا های طنز در ایران است. سامان ارسطو "حد" را نگاه داشته است و وارد یک سری جزئیات برای خنداندن تماشاگر نشده است. چرا که نمایش های داریو فو دقیقا لبه تیغ است یعنی هم می‌توان از اجرای یک نمایش سطح بالای طنز، به یک اجرای سخیف رسید و یا حتی آن را به "کمدیا دلارته" که در ایران به نام "تئاتر آزاد" شناخته می‌شود، تبدیل کرد.
سجادی یکی از دلایل عدم موفقیت این اجرا را تیپ سازی بازیگران دانست و گفت: برخی از بازیگران، به دلیل نداشتن شناخت درست از طنز و جهان داریو فو، بازی ها ی تیپیکالی ارائه دادند بنابرای اتفاقی که در راستای موقعیت سازی شخصیت ها باید رخ می‌داد نیافتاد.
این منتقد یکی از مشکلات بازیگران را در عدم ارائه شخصیت پردازی طنز، نوع بیان و ناتوانی در خلق بیان کلامی طنز در بازیگری آنان دانست.
هومن نجفیان دیگر منتقد جلسه هم گفت: در نمایشنامه "همه دزدها که دزد نیستند"، تعدادی "دزد" وجود دارد و تعدادی افرادی که اخلاق گرا نیستند. در این نمایشنامه، می‌بینیم که "دزد" با وجود دزد بودنش، پایبند به اصول خانوادگی است، به همسر خود پایبند است، در کلیسا ازدواج کرده است و تا حدودی می‌توان او را مذهبی دانست و از سویی دیگر در گروه دوم، جامعه و شهردار را می‌بینیم که به دنبال رذایل اجتماعی هستند.. طبق معیار داریو فو، درست است که دزدی کار پسندیده ای نیست، اما کار های دیگری وجود دارند که ناپسند تر هستند. در این نمایشنامه، داریو فو در مورد شرافت دزد تلنگری به ما می‌زند و در واقع موقعیت های طنز و کمدی این نمایش، به همین مساله اشاره دارد.
او در ادامه افزود: نمایش "همه دزدها که دزد نیستند" به کارگردانی سامان ارسطو، کار بسیار تمیزی است. با وجود اینکه مثلث های عشقی فراوانی در این نمایشنامه وجود دارد، اما بازیگران به سمت شکستن خطوط قرمز نرفته اند. شاید شکستن این خطوط قرمز، سبب خنداندن بیشتر مخاطبان می‌شد، اما این کار را نکردند. اما انتقاد من به این نمایش، بازیگر تیپیک ، کمدی موقعیت را از بین می‌برد. مکث می‌تواند کمدی موقعیت پیش بیاورد، اما کمدی موقعیت با استفاده از پانتومیم در نمی آید. بدون اسلحه نمی توان موقعیت مرگ را پیش آورد. در نمایش، شوخی بسیار زیاد است حالا چه بگوییم نمایش کمدی است و چه بگوییم طنز، اما در این نمایش بیشتر شوخی دیده می‌شود. در این پروسه باید شوخی ها را کمتر و موقعیت ها را به واسطه مکث ها پر رنگ می‌کردی. داریو فو می‌خواهد نشان دهد قوانینی که جامعه، شهردار ساخته است، خود او را درون منزل فلج کرده است و دارد او را خفه می‌کند. تمام شخصیت های این نمایشنامه، در حال نمایش دادن هستند. همه دارند "زن و شوهر بودن خودشان" را نمایش می‌دهند، دزد هم وجود ندارد، همه چیز بدلی است و تو به وسیله طراحی صحنه به خوبی این قسمت را ساختی. اما در کنار صحنه سازی، یک صحنه درست هم لازم داشتیم. در طراحی صحنه نیاز به تفکیک برای نشان دادن تضاد بین صحنه خانه دزد و صحنه زندگی دیگران وجود داشت که لحاظ نشده بود زیرا باید به وسیله این تفکیک ،واقعی بودن رابطه دزد و همسرش و غیر واقعی بودن رابطه دیگران را با هم نشان می‌دادید. طراحی صر چند طراحی صحنه کار را دوست داشتم اما این ایراد ها نیز وارد بود. از عرض صحنه بسیار خوب استفاده کردی و بازیگران در یک خط حرکت نمی کنند. اما در نهایت نمایش "همه دزد ها که دزد نیستند" به کارگردانی سامان ارسطو، کاری قابل احترام اما با مقداری ضعف است.
سامان ارسطو هم در پاسخ توضیح داد: چیزی که مرا مجاب کرد که نمایشنامه "همه دزد ها که دزد نیستند" را اجرا کنم، شعر مولانا بود در مورد اینکه "دزد هایی که در روز به دزدی می‌روند، بسیار کثیف تر از دزدان شبانه اند.". "که" به عنوان "همه دزدها که دزد نیستند"، اضافه شده از همین شعر مولانا می‌آید. تمام بحث من پیرامون سیستم آلوده و بیمار است. نمی خواستم مخاطب را به سمتی ببرم که از یک حرکت بازیگر من بخندد. تمام طرح من این بود که موقعیتی ایجاد کنم که خنده تماشاگر به دلیل تلنگری که به او زده شده است باشد و نه قهقهه کردن برای دیدن یک کار کمدی. اصل ماجرا و دلیل وجودی این نمایش جدی است. ترجیح می‌دهم، تماشاگر به جای خندیدن و یا گریستن به فکر وادار شود. نمی خواستم به سمت کمدی برود مایل بودم طتز این نمایش، طنز سیاه باشد. اصرا داشتم که بازیگران این نمایش بر روی صحنه، از یکدیگر فاصله داشته باشند، چرا که بر اصل درک نشدن انسان ها در دوره حاضر، اعتقاد راسخ دارم .داریو فو زبان دیگری دارد اما زبان من این است که هر شخصی حرف خود را می‌زند.
کارگردان نمایش "همه دزد ها که دزد نیستند" در خصوص انتقاد های مطرح شده در این جلسه توضیح داد: موافقم که در قسمت هایی از این نمایش، بازیگران به سمت تیپ سازی می‌روند . تمام تلاش بازیگران این بوده است که خواسته های من و نویسنده را انجام دهند ولی بازیگر ابزار من نیست، وارد صحنه می‌شود و فکر می‌کند که امشب این تغییر را در اجرای نقشم داشته باشم تا انجایی که می‌شد من به بازیگران، توضح داده ام اما الان دیگر باید باقی کار ها را بر عهده بازیگران بگذارم. در شرایط بسیار دشواری تمرین کردیم. 9 ماه درگیر اجرای تئاتر در تئاتر شهر بودیم. پس از آن، مشکل ممنوع الکاری من پیش آمد و تمرینات تعطیل شد. بچه ها وفادار و صبور کنار من ایستادند. من نگاه اعتراضی و اجتماعی داریو فو را گرفتم و با دیدگاه های خودم این نمایش را کارگردانی کردم. اما در مورد نبود وسایل صحنه، من در شرایطی تئاتر اجرا می‌کنم که ناچارم برای نشان دادن همه چیز از المان استفاده کنم، در نتیجه اسلحه هم باید المان باشد. مشکلات طراحی صحنه را قبول دارم اما امکانات لازم برای اجرای طراحی مد نظرمان را نداشتیم.
منصوره پسندیده یکی از بازیگران نمایش هم گفت: سامان ارسطو طوری این نمایش را کارگردانی و پرداخت کرده است که مخاطب از خندیدن خود شرمنده شود و یا حد اقل به فکر فرو رود. در زمان تمرینات، ما را کنترل می‌کردند تا به سمت خنداندن مخاطبان نرویم.
انتهای پیام/