گروه موسیقی آنلاین: علیرغم آنکه همه‌گیری کرونا اکثریت قریب به اتفاق رویدادهای موسیقی در سال 1399 را تعطیل کرد اما هنر موسیقی به قدری گسترده است که در این سال عجیب نیز اتفاقات مهمی رخ داد و برخی از این اتفاقات بازتاب فراوانی داشتند.
از موفقیت موزیسین‌های ایرانی در جوایز بین‌المللی تا استقبال از پدیده کنسرت‌های آنلاین از جمله اتفاقات مهمی است که در سال 1399 رخ داد و در ادامه این گزارش مروری به این اتفاقات خواهیم داشت:
اهدای نشان عالی هنر برای صلح به لوریس چکناواریان
کمیسیون «کتاب‌ها برای صلح» به اتفاق آرا، لوریس چکناواریان را شایسته دریافت جایزه ویژه سال ۲۰۲۰ این کمیسیون دانستند و این جایزه را به او اهدا کردند.
کمیسیون «کتاب‌ها برای صلح» که از سازمان‌های همکار سازمان جهانی یونسکو محسوب می‌شود و مقر آن در رم ایتالیا واقع است، از چندین سازمان غیر دولتی کشورهای مختلف تشکیل شده است که با سازمان یونسکو در زمینه گسترش فرهنگ صلح همکاری می‌کند.
این کمیسیون پس از بررسی معرفی‌نامه و سوابق لوریس چکناواریان موسیقیدان ایرانی ارمنی دارنده نشان عالی هنر برای صلح که سال‌ها با هنرش فعالیت‌هایی خیرخواهانه و بشردوستانه برای گسترش فرهنگ صلح انجام داده است، به اتفاق آرا چکناواریان را شایسته دریافت این جایزه تشخیص دادند و این جایزه ۱۲ سپتامبر در مراسم ویژه این کمیسیون به این هنرمند پیشکسوت اهدا شد.
لوریس چکناواریان که از مفاخر موسیقی ایران و جهان به شمار می‌رود، در سال ۲۰۱۴ دو کنسرت را برای کمک به آسیب دیدگان زلزله بم در فرانسه و همچنین کنسرت‌هایی را در ایران و امریکا برای کمک به کودکان مبتلا به سرطان محک رهبری کرده است و جشنواره «هنر برای صلح» ایران که جایزه ویژه سال ۲۰۱۹ این کمیسیون را دریافت کرده، در خرداد ماه سال جاری این هنرمند پیشکسوت ایرانی را برای دریافت جایزه سال ۲۰۲۰ به این کمیسیون معرفی کرده بود.
همکاری‌های بین‌المللی علیرضا قربانی برای معرفی موسیقی ایرانی
علیرضا قربانی خواننده موسیقی ایرانی در سال‌های اخیر پروژه‌ای را آغاز کرده که طی آن با خوانندگانی از کشورهای مختلف دنیا به همخوانی می‌پردازد. این پروژه از یک سو موسیقی ایرانی را به جامعه جهانی معرفی می‌کند و از سویی باعث شناخت بیشتر مخاطبان ایرانی با هنرمندان خارجی می‌شود.
قربانی درباره این پروژه می‌گوید: اشتیاق ما این است که بتوانیم موسیقی خود و فرهنگ خود را، تفکر و اشعار خودمان را در موسیقی با کلام به‌صورت نسبی و در حدی که در توانمان هست به مردم کشورهای دیگر معرفی کنیم و باعث شناخت آن‌ها شویم.
قربانی در سال 99 تجربه‌های بین‌المللی مختلفی را پشت سر گذراند. یکی از این تجربه‌ها همکاری قربانی با همخوانی "جبران تریو" است. "جبران تریو" عنوان یک گروه سه نفره فلسطینی است که فعالیت آن از سال ۲۰۰۴ آغاز شد. اعضای این گروه مطرح، سه برادر به نامهای "سمیر" و"سام" و "عدنان جبران" و از نوازندگان برجسته‌ساز عود هستند.
قربانی پیش از آن اثر "ربابی" را با همخوانی عالیم قاسم‌اف مشهورترین خواننده اهل آذربایجان منتشر کرد. در آن اثر قربانی شعر مولانا را به فارسی و قاسم‌اف آن را به ترکی اجرا کردند.
حضور ستار اورکی در آکادمی اسکار
آکادمی علوم و هنرهای سینمایی بامداد اوایل تیرماه امسال فهرست دعوت‌شدگان را منتشر کرد که شامل 819 نفر بود و در این میان نام ستار اورکی آهنگساز دو فیلم برنده اسکار «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» نیز به چشم می‌خورد. ستار اورکی جزو دعوت‌شدگان جدید از سوی شاخه موسیقی بود. اورکی آهنگساز و تنظیم‌کننده است و علاوه‌بر موسیقی‌های فراوانی که برای فیلم‌ها نوشته، سابقه همکاری با خوانندگانی چون علیرضا قربانی، محمد اصفهانی، سالار عقیلی، محمد معتمدی، رضا یزدانی، حمید حامی و نیما مسیحا را هم در کارنامه دارد.
سرنوشت روز ملی موسیقی در ایران
پس از درگذشت محمدرضا شجریان، مدیرعامل خانه موسیقی در مراسم تدفین این استاد آواز پیشنهاد روز تولد شجریان به عنوان روز ملی موسیقی را برای نخستین بار مطرح کرد و سپس در تارنمای خانه موسیقی منتشر شد. اما چند روز بعد از اعلام این پیشنهاد، متنی با امضای ۳۰ تن از اهالی موسیقی منتشر شد که بر اعلام روز تولد ابونصر فارابی به عنوان روز ملی موسیقی تاکید کردند و از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواستند چنین درخواستی را پی‌گیری کند. در آن نامه با اشاره به جایگاه ابونصر فارابی در موسیقی و نیز تلاش‌هایی که در گذشته برای جای دادن این روز در تقویم رسمی کشور صورت گرفته بود، آمده است: «ما امضاکنندگان این نامه درخواست می‌کنیم که روز چهارم آذر که بنا بر مستندات تاریخی زادروز «فارابی»، موسیقیدان بزرگ ایرانی و صاحب کتاب «موسیقی کبیر» است، در تقویم کشور به نام «روز موسیقی» درج گردد.»
سرانجام روز ۱۶ آذر ماه خانه موسیقی با انتشار مطلبی در تارنمای خود و آوردن گفته‌هایی از چند تن از سرشناسان موسیقی مانند عبدالوهاب شهیدی، شهرام ناظری و اردشیر کامکار و…، از قول آنان نوشت که در جریان فعالیت خانه موسیقی درباره نامگذاری روز ملی موسیقی به نام استاد شجریان نبوده‌اند و لذا یا امضای خود را پس گرفتند و یا اصولاً نامهای را امضا نکردند. اکنون سرنوشت نامگذاری روز ملی موسیقی ایران همچنان نامشخص مانده و احتمالاً در سال پیش رو خبرهای تازه‌ای در این زمینه منتشر خواهد شد.
بازار داغ کنسرت‌های آنلاین
با شیوع ویوس کرونا اکثر برنامه‌های فرهنگی و هنری به خاطر رعایت حفظ پروتکل‌های بهداشتی تعطیل شدند و از همین جهت تمامی برنامه‌های کنسرت موسیقی نیز لغو شدند. با کاهش تعداد آمار کرونا در ایران در مقاطعی سالن‌های سینما و تئاتر فعالیت خود را با 50 درصد از ظرفیت سالن از سر گرفتند، اما سالن‌های کنسرت بیشتر از یک سال است که بسته مانده‌اند و به غیر از چند اجرای محدود در کیش، تاکنون اجازه برگزاری هیچ کنسرتی به خوانندگان موسیقی داده نشده است.. برخی از هنرمندان موسیقی پس از تعطیلی اجراهای زنده، تصمیم به برگزاری کنسرت آنلاین گرفتند و تاکنون نیز هنرمندان زیادی از جمله کیهان کلهر، همایون شجریان، علیرضا قربانی، سالار عقیلی، فرزاد فرزین و... کنسرت آنلاین برگزار کرده‌اند، اما در این بین برخی از خواننده‌ها برای همدردی با خانواده‌های داغدار که به خاطر کرونا عزیزانشان را از دست داده‌اند تصمیم گرفتند حتی به صورت آنلاین نیز هیچ اجرایی نداشته باشند.
استقبال مردمی از اجراهای رایگان کیهان کلهر
همان‌طور که گفته شد کیهان کلهر نوازنده جهانی موسیقی ایرانی که عموم مخاطبان وی را بیشتر به عنوان نوازنده کمانچه می‌شناسند، یکی از هنرمندانی بود که در طول یک سال اخیر چندین بار تصمیم به برگزاری کنسرت آنلاین در روزهای کرونایی گرفت تا در این شرایط از طرفدارانش فاصله نگیرد. برخلاف برخی از هنرمندان که کنسرت‌های آنلاین خود را با فروش بلیت برگزار کردند، کیهان کلهر یکی از موزیسین‌هایی بود که تمامی کنسرت‌های آنلاین خود را در پلتفرم‌های مجازی و به صورت رایگان اجرا کرد.
این نوازنده جهانی که در سال‌های اخیر کنسرت‌های متعددی را همراه با نوازندگان ایرانی و خارجی در کشورمان و سایر کشورهای دیگر برگزار کرده است، با اجرای کنسرت‌های آنلاین خود توانست مخاطبان زیادی را از سراسر ایران و جهان با خود همراه کند. کنسرت سه‌تارنوازی کیهان کلهر که در خردادماه در موزه آبگینه تهران برگزار شد با استقبال 25 هزار نفری مخاطبان همراه بود. کنسرت‌های آنلاین این هنرمند موجی از شادی و رضایت را در میان علاقه‌مندان موسیقی ایرانی ایجاد کرد.
جشنواره موسیقی فجر
سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر به ریاست محمد اله‌یاری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیری حسن ریاحی از 28 بهمن آغاز شد و چهارم اسفندماه با برگزاری مراسم اختتامیه در تالار وحدت به پایان رسید. اجراهای این دوره از جشنواره، طبق تصمیم ستاد برگزاری جشنواره و با توجه به شرایط بیماری کرونا و محدودیت‌های حضور مخاطبان در سالن‌های اجرای موسیقی و به جهت همراهی با مصوبات ستاد ملی کرونا به‌صورت مجازی پخش شد. سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر شاهد مجموعاً ۴۲ اجرا و بالغ بر ۱۸۹۰ دقیقه ضبط در تالار رودکی با حضور ۴۶۴ هنرمند داخلی و ۱۱ هنرمند بین‌المللی بود. جشنواره امسال در بخش بین‌الملل نیز میزبان دو گروه از آلمان، دو گروه از اتریش، یک گروه از ایتالیا و یک گروه از کوبا بود که از این شش اجرا، چهار اجرا به‌صورت آنلاین در کشورهای مبدأ به‌صورت انحصاری برای جشنواره ضبط شدند و دو اجرا نیز در ایران ضبط شد.
موفقیت جهانی موزیسین‌های ایرانی
با اعلام نتایج مسابقه جهانی «گلوبال موزیک اواردز» موسیقی‌دانان ایرانی توانستند مدال‌های نقره و برنز این رویداد را کسب کنند. در این میان «احمد میرمعصومی» موسیقیدان ایرانی برای قطعه «رازدار» در بین فهرست برندگان مدال نقره این رقابت دیده می‌شود. گروه «کوئینتت تهران» برای آلبوم «یادرفتگی»، «مهرزاد خواجه امیری» برای قطعه «تئوس» و «فرهاد هراتی» از دیگر برندگان مدال نقره این رقابت به شمار می‌روند. آلبوم «میز دوتایی» از گروه موسیقی «سیریا» هم توانست یکی از مدال‌های نقره جایزه موسیقی جهانی «گلوبال» را دریافت کند.
آلبوم مشترک حسام ناصری و «جوشکون کارادمیر»، موسیقیدان ترکیه‌ای، به نام «Interlude» که به تازگی منتشر شده، موفق به کسب مدال نقره بهترین آهنگسازی آثار بی‌کلام در سبک فیوژن و نیوایج شده است. حسام ناصری همچنین برای آهنگ «خوابگرد»، برنده مدال برنز گلوبال موزیک اواردز در شاخه موسیقی الکترونیک شد. «مسلم علیپور» برای قطعه «حور و پری» و «حامد حافظی» از دیگر برندگان مدال برنز این رقابت هستند.