به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی،جلسه نقد و بررسی فیلم مستند «وقتی ابرها پایین می‌آیند»، عصر روز گذشته، یکشنبه ۱۷ اردیبهشت‌ماه با حضور «معین کریم‌الدینی» کارگردان، «سعید الهی» مجری- کارشناس و «اسماعیل میهن‌دوست» منتقد سینما، در سالن سینما حقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد.
در ابتدای این مراسم میهن دوست گفت: من به لحاظ مضمون وارد بحث درباره این فیلم نمی‌شوم چون برای همه مخاطبان این جمع روشن است؛ اما آنچه می‌توانم به آن اشاره کنم مسئله زاویه دید کارگردان است و این برایم جالب است که بدانم چطور فیلمساز از سد مشکلات ساخت این فیلم برآمده است. ماهیت همه کارهای سفارشی و کار در کشورها خارجی طوری است که مشکلات زیادی به همراه می‌آورد و من به فیلمساز برای ساخت این فیلم تبریک می‌گویم.
وی ادامه داد: توجه و تلاش فیلمساز برای ضبط تصاویر دل‌نواز و داشتن موسیقی و صدای خوب کاملا مشهود است، ریتم فیلم به تاسی از درون مایه کار به خوبی رعایت شده است و علی‌رغم اینکه فیلمساز سعی دارد خود را از موضوع دور نگه دارد، اما دیدگاه و حس او معلوم است.
میهن‌دوست در ادامه بیان داشت: به هر حال ثبت و ضبط آئین‌هایی که امکان تکرارشان وجود ندارد بسیار دشوار است و ما بر خلاف سایر مستندهایی از این دست، می‌بینیم که دوربین تکان‌های شدید ندارد و به نرمی حرکت می کند و باز هم علی رغم مشکلات در نورپردازی به خصوص در شب، شاهد عملکرد خوب گروه فیلمسازی هستیم. از طرفی به لحاظ میزانسن و دکوپاژ معلوم است فیلمساز تلاش داشته تا عوامل تحت اختیار خود را از زوایای مختلف بررسی کند و کارگردانی نامحسوس داشته باشد.
در ادامه جلسه معین کریم‌الدینی گفت: ما در این فیلم وارد یک سرزمین ناشناخته شدیم و قرار بود در آن ظرف مکانی، یک آیین را ببینیم و سعی داشتم این فیلم صرفاً برای مخاطب آشنا با آیین عاشورا نباشد و حتی تماشاگری که برای اولین بار نام امام حسین (ع) را می‌شنود نیز با فیلم همراه شود.
وی ادامه داد: سنت تکرار شده در این فیلم‌ها آن است که معمولاً فردی خارجی به یک سرزمین دیگر می‌رود و آنجا را از نقطه دید خود روایت می‌کند. اما من در اینجا نمی‌تواستم چنین روایتی داشته باشم چون شخصیت خارجی فیلم (جُرج) تازه می‌خواست با آیین عاشورا آشنا شود و به طبع نمی‌توانست به مخاطب من آگاهی دهد، بنابراین حس او در حد احساس یک توریست و یا یک حس ژورنالیستی بود؛ اما شخصیت دیگر فیلم (علی) به سبب احساسات درونی‌اش می‌توانست راحت‌تر موضوع را توضیح دهد و او درباره مناسکی توضیح می‌دهد که فیلم من به آنها استناد می‌کند.
کریم‌الدینی در عین حال افزود: هرچند انتخاب شخصیت «علی» سبب محدود شدن من می‌شود، اما حس همذات‌پنداری بیشتری به مخاطب می‌دهد. به علاوه من نریشن این فیلم را در مرحله پست پروداکشن نوشتم و در نسخه اول با صدای خودم نریشن گفته شد، اما یک ماه قبل علی به ایران آمد و من توانستم با صدای خود او، این نریشن را ضبط کنم.
وی در ادامه پیرامون محدودیت‌های ساخت این فیلم اذعان داشت: چون این آئین تنها یک بار انجام می‌شد، من تنها به سوی ثبت و ضبط واقعه رفتم و نمی‌توانستم به افراد بگویم که آئین را آنطور که من می‌خواهم تکرار و انجام دهند. من یک دوربین بیشتر نداشتم و باید در یک لحظه تصمیم می‌گرفتم چه چیز به تصویربردارم بگویم.
در ادامه این نشست، میهن دوست به جذابیت مناسک مذهبی که خارج از اقلیم اصلی خود باز تکرار می‌شود اشاره کرد و گفت: به نظر من تغییراتی که برای یک آئین پس از ورود به یک منطقه جغرافیایی دیگر روی می‌دهد، بسیار جالب است و در این فیلم به این مسئله پرداخته نشده است. از دیگر سو المان‌هایی مانند روشن کردن شمع و ... برای مخاطب توضیح داده نمی‌شود و شخصیت‌های فیلم نیز به خوبی معرف نمی‌شوند.
کریم‌الدینی در پاسخ به این اظهارنظر گفت: جالب است که بسیاری از دیگر دوستان من نیز معتقدند که این سکانس ضد ساختار است و در کلیت فیلم قرار نمی‌گیرد، اما به نظر من لازم است که این افراد حضور داشته و نظر خودشان را بگویند. ما نمی‌توانیم درباره عقاید دیگران مانیفیست صادر کنیم و هر کدام باید با اعتقادات متفاوت خود، به این آیین‌ها نگاه می‌کردند. از طرفی حذف این سکانس سبب می‌شود از این افراد تنها چند مترسک باقی ماند و به نظر من ابهامی که برای مخاطب ایجاد می‌کند، خوب است.
وی در ادامه اظهار داشت: البته من تصاویر بیشتری از این افراد داشتم که در تدوین استفاده نشد، چون می‌خواستم به استناد فیلم وفادار باشم. همه چیز آن طور که من دوست داشتم رخ نمی‌داد. هرچند من می‌خواستم وارد ذهنیت افراد شوم اما این امر میسر نشد، چراکه هر کدام از این افراد آنقدر تحت تاثیر آئین‌ها بودند که پس از پایان مراسم، هر کدام به خلوت خود می‌رفتند و من خیلی امکان نزدیک شدن به ایشان را نداشتم.
در پایان این مراسم، با اهدای لوح تقدیر و هدیه‌ای از معین کریم الدینی تقدیر شد.