به گزارش خبرنگار مد و لباس هنرآنلاین ؛ تعزیه بازی نشانه‌ها است، کلام، آوا، حرکت و رنگ مبانی این بازی نشانه‌شناختی هستند و مخاطب در درگیر شدن با این عناصر است که می‌تواند از تعزیه مبانی معرفت شناختی را دریافت و با تعزیه همراه شود. بر همین اساس لباس در تعزیه کاربردی فراتر از یک پوشش برای شبیه‌سازی کردن تعزیه بر اساس اسناد تاریخی دارد.
در لباس تعزیه بازی رنگ‌ها، اولیا، اشقیا، یاران و گمراهان را نشان می‌دهد. سبز ، قرمز، زرد، بنفش، آبی، مشکی رنگ‌های اصلی هستند که نشانه‌های تعزیه را در پوشش شبیه‌خوانان در مقابل مخاطبین قرار می‌دهند. سبز نشانه اولیا و قرمز نشانه اشقیا است. زرد گم‌شدگانی هستند که به واسطه واقعه کربلا به صف اولیا می‌پیوندند و بنفش رنگ نظرکرده‌هایی است که در کربلا به بی‌راه می‌روند. همین نشانه‌ها مخاطب را در طول دیدن مراسم تعزیه همراهی می‌کند تا در ورای این رنگ‌ها به معرفت اندیشی از دنیای پیرامون بپردازد.
حال به خاطر ایام محرم زمان مناسبی است که در شهری همچون تهران که دیگر کمتر آن حس و حال گذشته را دارد که در تکایا در ساعت‌های مشخص تعزیه‌خوانان با شیپور خود مردم را برای دیدن تعزیه دعوت می‌کردند؛ سری به بازار تهران بزنیم و ببینم که در این شهر مدرن لباس تعزیه چه جایگاهی دارد.
برای سر زدن به بازار بزرگ، همچنان که قدم زنان به سمت "شمس‌العماره " و " خیابان ناصرخسرو" می‌رویم، فروش وسایل و تجهزات محرم، از کوتل، پرچم و کتیبه تا زنجیر و شال در تک تک مغازه‌ها به چشم می‌خورد، اما لباس تعزیه را نمی‌شود به راحتی در میان پرچم‌های منقش به اسامی متبرک شهدا کربلا باز شناخت.
وارد بازار بزرگ تهران که می‌شویم حال و هوای خاص خودش را دارد، از دست فروشان بگیر تا مغازه‌های شیک با شروع ماه محرم در بازار بزرگ بوی اسپند و صدای نوحه دست‌فروشان کاست و سی دی در فضا پیچیده است. همچنین سر در تمامی مغازه‌ها با پرچم‌های مشکی کاملا منقش شده است. می‌خواهم حال و هوای کلی لباس تعزیه و وسایل جانبی آن را برای علاقه‌مندان این ماه شرح بدهم. در یکی از مغازه‌ها که بیشتر پرچم عزاداری می‌فروخت به لباس تعزیه بر خوردم.
پارچه‌ها و دوخت لباس‌های تعزیه متعلق به ایران است
مسعود ریوندی؛ مدیر این فروشگاه با مشغله فراوانی که داشت توانست کمی درباره لباس‌های تعزیه توضیح دهد: اصولا هیات‌داران به خصوص قدیمی‌ترها هر سال به سراغ ما می‌آیند و تدارکات لازم برای عزاداری را فراهم می‌کنند، عده‌ای به دنبال تهیه طبل و سنچ و زنجیر هستند و نیمی دیگر پی لباس‌های تعزیه می‌گردند.
وی ادامه داد: به طور کلی لباس‌های تعزیه به صورت کامل فروخته می‌شود و به صورت تقریبی قیمت یک دست لباس کامل که شامل: شلوار، لباس جلو بسته، قبا ساده و زرهی، شال کمر، کلاهخود، چکمه‌های ساق‌دار و یا چرمی می‌شود. قیمت حدودی آنها از 170 هزار تومان تا یک و حتی دو میلیون تومان هم می‌رسد.
او اضافه کرد: وسایل جانبی مانند "پر" برای کلاهخود و یا "همایل" که همان جای شمشیر گفته می‌شود قیمتی جدا دارد، ضمن اینکه لباس تعزیه را کامل می‌کند اما جزء لباس تعزیه محسوب نمی‌شود و باید جدا از یک ست کامل لباس آن را خریداری کرد.
مسعود ریوندی همچنین اشاره‌ای به جنس لباس‌ها کرد و گفت: بهترین پارچه‌ها اصولا "استریج" بوده و گاهی برای تزئین این لباس‌ها از "ترمه" هم استفاده می‌کنیم.
وی ادامه داد: بیش از 50 سال است که خانواده ما به این شغل مشغول هستند و باید بگویم به طور فصلی این شغل را داریم.
ریوندی گفت: تمامی پارچه‌ها و دوخت آن متعلق به کشور خودمان است. همچنین باید بگویم به ترتیب رنگ‌های سبز، قرمز، مشکی ، آبی نفتی بیشترین طرفدار را دارند.
از مغازه آقای ریوندی به دلیل ازدحام بیش از حد طرفداران این ماه خارج شدم و خیابان ناصر خسرو را قدم زنان بالا رفتم و از کسبه پرس و جو کردم؛ بیشترین موضوعی که دستگیرم شد این بود که دیگر بازار لباس و پرچم تعزیه به صورت کاملا سنتی صورت نمی‌گیرد. به یک مغازه بسیار قدیمی بر خوردم که این مغازه فقط پرچم در خود جای داده بود و می‌فروخت.
حرفه اصلی ما گلدوزی است،نه پرچم دوزی
حاج عباس جلالی صاحب مغازه پرچم‌فروشی در ابتدا اشتباه مرام که مغازه‌اش را پرچم دوزی خوانده بودم تصحیح کرد گفت: اول از همه باید بگویم ما به "گل دوز" معروف هستیم نه پرچم‌دوز؛ چرا که همانطور که می‌دانید این شغل فصلی ما است و فقط به خاطر عشقی که به این حرفه داریم تا الان در این بازار مانده‌ایم. هر چند دیگر بازاری در کار نیست و با ساختن این شکل جدید خیابان درآمد زایی هم وجود ندارد.
وی ادامه داد: در فصل‌های دیگر نیز گل‌دوزی‌هایی برای مانتو و سایر لباس‌ها ارائه می‌دهیم و از این کار کسب درآمد می‌کنیم.
عباس جلالی اشاره‌ای به تنوع خط و طرح پرچم‌ها کرد و گفت: چند نوع خط مثل کوفی، نستعلیق و مسجدی وجود دارد اما نخ‌های پرچم را می‌توانیم به سلیقه مشتری بدوزیم و یا گاهی با سلیقه خودمان می‌توانیم نوع رنگ نخ را انتخاب کنیم.
وی ادامه داد: البته طی 4 و 5 سال گذشته اجازه چاپ شمایل بر روی پرچم هم داشته‌ایم که امروزه دیگر کاربردی ندارد.
جلالی گفت: تمامی پارچه‌های "جیر" که برای پرچم مورد استفاده قرار می‌گیرد از "چین" وارد می‌شود و این موضوع جای تاسف دارد.
فروشنده 60 سال این خیابان گفت: این روزها پیشرفت تکنولوژی بر کار ما نیز اثر گذاشته است ، چرا که گلدوزی کامپیوتری رواج و همچنین طرفدار پیدا کرده است.
وی در ادامه اضافه کرد: تمامی طرح‌های پرچم و کتیبه‌ها را خودمان طراحی می‌کنیم و باید بگویم از مقوله "مد" نیز در این طراحی‌ها جا نمانده‌ایم و در کارهایمان آن را لحاظ می‌کنیم.
جلالی در پاسخ به این سوال که آیا نمی‌ترسد کامپیوتر و یا همان تکنولوژی جای او را در این زمینه بگیرد، با گفتن یک مثال اینگونه پاسخ داد: نه نمی‌ترسم، هر فرایندی طرفدار خودش را دارد،مگر فرش ماشینی توانست جای فرش اصیل دست بافت را بگیرد؟
از مغازه حاج عباس جلالی بیرون آمدم و به سراغ یک مکان بسیار قدیمی به نام مسجد شاه سابق و مسجد امام فعلی رفتم در آنجا و از یک دالان باریک به یک پاساژ قدیمی به اسم شناور رسیدم، باید بگویم حال و هوای ماه محرم در آن مکان من را تحت تاثیر قرار داد. در این حین به یک مغازه کوچک اما کامل سنتی برخوردم که صاحب او یک جوان و یک فرد با اطلاعات در راستای واقعه محرم بود.
بهترین جنس پارچه برای لباس‌های تعزیه "استریج"است
رضا بخشی صاحب این مغازه گفت: اول از همه باید بگویم لباس‌ها اصولا به دو دسته موافق و مخالف تقسیم می‌شوند و به این نام‌ها بیشتر معروف هستند.به طور مثال: لباس امام حسین (ع) را موافق نام می‌دهیم و همچنین عُمَر و یزید را مخالف می‌گویم.
بخشی ادامه داد: لباس تعزیه در 8 رنگ ؛ سبز ، قرمز ، سفید ، زرد ، قهوه ای ، مشکی ، آبی نفتی و فیروزهای قرار می‌گیرد.که اصولا پر طرفدارترین این رنگ‌ها سبز و قرمز است چرا که سیاه لشکرهای موافق و مخالفها در تعزیه فقط از لباس‌های سبز و قرمز استفاده می‌کنند.
وی گفت: هر شهرستان یک سبک برای خودش دارد که نوع لباس پوشیدن آنها هم با برگزاری مراسم‌ها دست خوش تغییراتی می‌شود.ب ه طور مثال استان‌های مرکزی و اصفهان بزرگترین تعزیه خوانی را دارند.
رضا بخشی در ادامه اضافه کرد: تمامی لباس‌های ما طراح دارند و اکثرا خود من بخش طراحی را قبول می‌کنم، شاید جالب باشد بدانید لباس‌های فرنگی را با لباس‌های سنتی تلفیق می‌کنیم که پر طرفدار هم واقع می‌شوند.
وی اشاره‌ای به بهترین جنس پارچه در لباس‌های تعزیه کرد و گفت: بهترین جنس پارچه برای لباس‌های تعزیه "استریج"است و همچنین برای جنس پارچه کفش ُبعد از چرم، فوم بهترین گزینه محسوب می‌شود.
رضا بخشی با بیان اینکه این صنف اتحادیه‌ای ندارد، بیان کرد: با وجود اینکه از سوی اتحادیه نه حمایت می‌شویم و نه کنترل اما به دلیل عشقی که به این حرفه داریم اصول و کیفیت را همیشه حفظ می‌کنیم.
وی همچنین مطرح کرد: برای طراحی لباس‌های تعزیه و تا حدی به روز کردن آنها از پولک، ترمه و انواع یراق‌آلات استفاده می‌کنیم.
بخشی اشاره‌ای به لباس‌های تعزیه برای کودکان کرد و گفت: به طور کلی لباس کودکان در تعزیه و این چنین مراسم‌ها از بخش موافق است که عموما سبز سفید و زرد محسوب می‌شود ضمن اینکه لباس دختران برگرفته از لباس رقیه (س) به رنگ مشکی است.
شاید جالب باشد بدانید در روایت‌ها آمده است که دو طفلان مسلم لباس‌های آبی نفتی و فیروزهای به تن داشته‌اند.همچنین قابل ذکر است رنگ فیروزهای یک رنگ اصل ایرانی محسوب می‌شود.
انتهای پیام/62/ج