سرویس سینمایی هنرآنلاین: علیرضا رئیسیان از سال ۸۷ تا امسال فیلمی را جلوی دوربین نبرده بود؛ اگرچه این دوری شش ساله برای او امری طبیعی است.
رئیسیان فیلمساز پرکاری نیست و بین فیلمهای رئیسیان همیشه چهار تا شش سال فاصله وجود داشته است. اغلب فیلمهای کارنامه کاری رئیسیان با هزینه شخصی ودر بخش خصوصی ساخته شده است و دوران حال و هوای عاشقانهای وجود دارد و فضایی شبیه به چهل سالگی دارد. رئیسیان امسال فیلم "دوران عاشقی" را در بخش سودای سیمرغ سی و سومین دوره جشنواره فیلم دارد که چهارشنبه 15 بهمن در برج میلاد برای رسانههای جمعی به نمایش درمیآید. با او درباره ساختار فیلمش گفتوگویی انجام دادهایم.
"دوران عاشقی" را در چه ژانری میتوانیم طبقهبندی کنیم؟
اغلب فیلمهایم به نوعی درام خانوادگی هستند و بیس اصلی در باره بحرانها وموضوعات مربوطه به آن در کانون خانواده است و در دوران عاشقی نیز به این موضوع پرداختهام.
دلیل کمکاری شما در فیلمسازی چیست و چقدر به شرایط بستگی دارد؟
عدهای از کارگردانها، سینما را یک نمونه شغل و منبع درآمد میبینند و برخی خود سینما و جنبههای فرهنگی آن را در نظر میگیرند که از این طریق حرفی یا دغدغهای را بیان میکنند و در این مورد به طور حتم نه به جنبه تجاری و نه به جنبههای شخصی و درونی پرداخته میشود. من هم بسته به شرایط کاریم اگر موضوع و سوژه خوبی داشته باشم، فیلم میسازم و عواملی را انتخاب میکنم که افکارشان به روحیاتم نزدیک باشد و بتوانند حضور موفقی در فیلمم داشته باشند و خوشبختانه در حین ساخت فیلم "دوران عاشقی" همه چیز خوب و با برنامه جلو رفت و در "دوران عاشقی" همکاری خوبی بین تمام تیم سازنده وجود داشت.
در اغلب فیلمهایتان از بازیگران ستاره و صاحبنام استفاده میکنید. کار با بازیگران جوان و کمتجربه چه ویژگیهایی دارد؟
در "دوران عاشقی" از چند چهره جدید استفاده کردم و همیشه سعی میکنم که از جوانها حمایت کنم، چون آنها با انرژی و انگیزه بالا در تعامل با بازیگران با تجربه روبرو میشوند و بیشتر وقتها نتایج خوبی بدست میآید.
به چه دلیل در ساخت فیلمهایتان با بخش دولتی همکاری نمیکنید؟
خیلی از سینماگران سینمای ایران با حمایت دولت فیلم میسازند. "حکایت عاشقی" اولین فیلمی است که در تهیه و تولیدش بنیاد سینمایی فارابی با 30 درصد سرمایهگذاری کرده است. همانطور که که گفتم برخی از همکارانم چند برابر بودجه معمولی تولید فیلم از بخشهای مختلف دولتی پول میگیرند و فیلمهایی میسازند که نه اکران میشود و اگر هم اکران شود کسی نمیرود آنها در سینما ببیند و در جشنوارههای داخلی و خارجی هم مورد توجه قرار نمیگیرند. فقط فیلم تولیدی هستند، بدون هیچ استراتژی. برای درآمدزایی و بازگشت سرمایه ندارند و چند تا مدیر برای اینکه بیلان کاریشان بالا برود و بتوانند برای بالا دستیشان بگویند کاری کردهاند پول میدهند تا فیلمهای خنثی تولید شود و سرمایههای مردم تبدیل میشود به فیلمهایی که سودشان در تولید است. این شیوه ضربه به اصل و ذات سینما میزند.
افزایش هزینههای تولید باعث شده است تولید فیلم در بخش خصوصی کمتر بشود؟
بله، قیمتهای زیاد تمام شده فیلمها عملا جایی برای حضور بخش خصوصی باقی نمیگذارد و هزینههای تولید نسبت به چند سال قبل چند برابر شده است. البته سرمایههای مشکوکی وارد تولید میشوند، اما هیچ ربطی به ماندگاری این هنر - صنعت ندارند. درست عین تندبادی است که زود وزیدنشان قطع میشود. جریان خصوصی و غیر دولتی سینما با پررنگ شدن چنین رویهای کاملا از دور خارج میشوند و اصل رقابت سالم و عادلانه از بین رفته است. نهادهای دولتی مثل حوزه هنری هم فیلم تولید میکنند و هم پخش میکنند و هم سینما دارند و به راحتی تولیداتشان را اکران میکنند. این وضعیت یک رقابت نابرابر میان تولیدکننده بخش خصوصی با بخش دولتی است و در هر حال در بخش سرمایه، نیروی انسانی و دستمزدهایی برخی از بازیگران مطرح میشود که در حد توان اقتصادی سینمای ایران نیست. در هر صورت باز هم فیلم تولید میشود و یک سری ضرر میکنند و خانه نشین میشوند.
به نظر میرسد "دوران عاشقی" به لحاظ ساختار و موضوع شباهتهای زیادی با فیلم "چهل سالگی" دارد؟
تفاوت زیادی وجود ندارد. همانطوریکه عنوان کردم براساس سوژه خوب و شرایط متفاوت فیلم میسازم و این دو فیلم ربطی چندانی به هم ندارند. البته شاید چون "چهل سالگی" و "دوران عاشقی" هردویشان فیلمهای شهری هستند، شما به شباهتهای میان دو فیلم تاکید دارید. در "ریحانه" هم چنین موضوعی را مورد استفاده قرارداده بودم.
چقدر برایتان جایزه بردن در جشنواره فیلم فجر مهم است؟
تکلیف خودم را با جایزه و تشویق روشن کردهام، اما در این بخش که با حضور فیلمم بازتاب نظرات مردم را میبینم. جشنواره فیلم فجر بهترین محل است و با نمایش فیلمم در جشنواره نمونهگیری میکنم که چقدر در ارتباط با مخاطب موفق بودهام. البته فیلمم ماحصل تلاش جمعی یک گروه هنرمند حرفهای است و دوست دارم کارشان در جشنواره دیده بشود و جایزه بگیرند و تشویق شوند. من در اصل هدایت یک ارکستر کامل را بر عهده داشتم. و بهترینهای سینما با من در این فیلم همکاری کردند.
آیا "دوران عاشقی" به لحاظ ساختار میتواند بهترین فیلم شما تلقی بشود؟
بهر حال هر فیلمسازی به تدریج با تجربهاندوی فیلمهای بهتری میسازد و فکر میکنم "دوران عاشقی" کاملترین فیلمم محسوب میشود. برای اینکه در مسیر حرکتیم تلاش کردم روند روبه جلویی داشته باشم. البته این ادعا را ندارم که تمام فیلمها خوب و در یک سطح هستند. جان فورد نزدیک به صد فیلم ساخت که ده تای آنها معروف و مهم است، اما در ایران تا فیلمسازی فیلم جدیدش کمی نسبت به سایر کارهایش ضعیفتر است. خیلی سریع زیر تیغ تیز منتقدان میرود و این روند اصلا خوب نیست، زیرا فیلمساز را مختاط میکند و جرات تجربه عرصههای جدید را از او میگیرد.
آیا در "دوران عاشقی" یه مسائل روانشناختی توجه خاصی شده است؟
خانم رویا محقق نویسنده دوران عاشقی تحصیلاتش در حوزه روانشناسی است و فضای فیلم چون به روابط علت و معلولی میپرداخت. باید از این رویکرد بهره میبردیم. تا روند انحطاط و عدم تعادل در آدمها بهتر مشخص شود. به شخصه مطالعات زیادی در مباحث روانپزشکی و عرفان دارم تا بتوانم ضمن ریشهیابی بتوانم آن را در فیلمهایم بازتاب هنری بدهم. البته در این زمینه هیچ ادعایی ندارم و بحث وجود، ماهیت و موجود و استعدادهای آدمها جزو علائقم محسوب میشد و تلاش میکنم به گونهای در فیلمهایم مطرح کنم که در عین جذاب بودن باعث تفکر مخاطب هم بشود.
لیلا حاتمی در "ایستگاه متروک" و "چهل سالگی" بازی خوب و موثری داشت. آیا در "دوران عاشقی" نقش متفاوتی را بازی میکند؟
بله، لیلا حاتمی بازیگر نقش محوری فیلم است. در "دوران عاشقی" شخصیت اصلی زنی است که به لحاظ کاری موفق و فعال است و در مسائل شخصی و عاطفی بسیار شکننده است و این رویه برایش مشکلاتی به همراه میآورد و بروز این گونههای رفتارهای متضاد عاطفی و فیزیکی را کمتر بازیگر ایرانی میتواند بروز بدهد. بنابراین کمتر بازیگری میتواند مثل لیلا حاتمی توامان عشق، سردی، اکتیو و شکننده و قوی را در بازی خود به درستی ارائه کند.
انتهای پیام/
احمد محمد اسماعیلی