آزاده نظربلند درباره کتابخانه‌های سیار نهاد کتابخانه‌های عمومی فعال در شهرهای مختلف، توضیح داد: کتابخانه‌های سیار، یکی از خدمات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به شمار می‌روند که با هدف گسترش عدالت فرهنگی، دسترسی برابر به منابع مطالعاتی و ترویج کتابخوانی در مناطق کم‌برخوردار و روستایی طراحی شده‌اند. این کتابخانه‌ها که در قالب خودروهای مجهز فعالیت می‌کنند، به صورت متحرک در نقاط مختلف کشور خدمات ارائه می‌دهند و خلأ نبود زیرساخت‌های فرهنگی را جبران می‌کنند.
استان خراسان رضوی با ۱۳ واحد، بیشترین سهم را در کتابخانه‌های سیار دارد
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به اینکه نخستین کتابخانه سیار نهاد در سال ۱۳۸۱ در بجنورد راه‌اندازی شد، ادامه داد: پس از آن، توسعه این کتابخانه‌ها به یکی از اولویت‌های اصلی نهاد تبدیل شد. اکنون ۶۲ کتابخانه سیار در ۲۳ استان کشور فعال هستند و به بیش از ۴۴۰ نقطه خدمات‌رسانی می‌کنند. استان خراسان رضوی با ۱۳ واحد، بیشترین سهم را دارد.
به گفته او کتابخانه‌های سیار به دلیل ویژگی‌های ساختاری خود، مزایای متعددی نسبت به کتابخانه‌های ثابت دارند. آن‌ها به‌راحتی به مناطق دورافتاده دسترسی دارند، با هزینه‌ای کمتر راه‌اندازی می‌شوند، برنامه‌های خود را متناسب با نیازهای محلی تنظیم می‌کنند و در شرایط بحرانی نیز می‌توانند به‌سرعت وارد عمل شوند. هر کتابخانه سیار معمولا چند روستا را پوشش می‌دهد و خدمات آن شامل امانت کتاب، ارائه منابع مطالعاتی و اجرای فعالیت‌های فرهنگی است.
کتابخانه‌های سیار تنها مراکزی برای امانت کتاب نیستند
نظربلند با بیان اینکه کتابخانه‌های سیار تنها مراکزی برای امانت کتاب نیستند، افزود: این واحدها با اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی به ویژه برای کودکان، نوجوانان و خانواده‌ها، نقش مهمی در ارتقای سواد فرهنگی ایفا می‌کنند. قصه‌گویی، مسابقه‌های کتابخوانی، نشست‌های کتاب‌خوان، برگزاری جشن‌های مناسبتی و کارگاه‌های هنری و آموزشی، تنها بخشی از فعالیت‌های این کتابخانه‌هاست که متناسب با ویژگی‌های هر منطقه اجرا می‌شود.
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اعلام اینکه عملکرد کتابخانه‌های سیار به‌طور مستمر از طریق سه سامانه تخصصی پایش می‌شود، توضیح داد: سامانه مدیریت کتابخانه‌ها وضعیت منابع و اعضا را رصد می‌کند. سامانه فعالیت‌های فرهنگی، برنامه‌های اجرایی را ثبت و سامانه ردیابی، حضور میدانی این خودروها را در نقاط هدف نظارت می‌کند. بر اساس داده‌های این سامانه‌ها، کتابخانه‌های سیار در وضعیت عملکردی مناسبی قرار دارند و توانسته‌اند نقش مؤثری در توسعه فرهنگی ایفا کنند.
او ادامه داد: چشم‌انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای سال ۱۴۰۴، دستیابی به ۱۰۰ کتابخانه سیار فعال در سراسر کشور است. در همین راستا، تامین خودروهای جدید از منابع مختلفی از جمله اعتبارات دولتی، مشارکت شهرداری‌ها، حمایت خیرین و همکاری دیگر نهادها در دستور کار قرار دارد.
حرکت جدی نهاد در مسیر گسترش ناوگان کتابخانه‌های سیار
نظربلند با اشاره به تفاهم‌نامه‌ای میان نهاد کتابخانه‌ها و استانداری کرمانشاه، گفت: به موجب این تفاهم‌نامه، ۹ دستگاه کامیونت ۶ تنی به عنوان کتابخانه سیار در این استان راه‌اندازی خواهد شد. هدف از این طرح، گسترش خدمات کتابخانه‌ای در مناطق روستایی و کم‌برخوردار و ارتقای سطح آگاهی عمومی است.
نهاد کتابخانه‌های عمومی توسعه کتابخانه‌های سیار را به عنوان یکی از ابزارهای تحقق عدالت فرهنگی دنبال می‌کند
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درباره اقداماتی که در سایر استان‌ها در حال پیگیری است، بیان کرد: در سایر استان‌ها نیز تجهیز و راه‌اندازی واحدهای جدید در جریان است. یک دستگاه مینی‌بوس در تهران آماده افتتاح است. در مازندران، کردستان، ایلام، یزد، البرز و همدان نیز چند دستگاه شامل کامیونت، نیسان، آریسان و پادراپلاس در مراحل تجهیز یا اخذ مجوزهای مالی قرار دارند. این روند نشان‌دهنده حرکت جدی نهاد در مسیر گسترش ناوگان کتابخانه‌های سیار و افزایش پوشش جغرافیایی خدمات فرهنگی است.
به گفته او نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با تکیه بر تجربه‌های موفق و ظرفیت‌های موجود، توسعه کتابخانه‌های سیار را به عنوان یکی از ابزارهای تحقق عدالت فرهنگی دنبال می‌کند و امیدوار است با تأمین زیرساخت‌های فنی و انسانی، این مسیر را با شتاب بیشتری ادامه دهد؛ مسیری که چشم‌انداز آن، دسترسی برابر همه مردم ایران به کتاب، دانش و فرهنگ است.