به گزارش هنرآنلاین، نشست تخصصی «صلح در ادبیات کودک و نوجوان» هم‌زمان با روز ملی ادبیات کودک ۱۸ تیر ۱۴۰۴ در کتابخانه ملی برگزار شد.
فریدون عموزاده خلیلی با معرفی دو کتاب در حوزه کودک و نوجوان درباره نقش ادبیات در پرورش کودکان گفت: این کتاب‌ها نشان می‌دهد چگونه ادبیات می‌تواند مفاهیم را به کودکان انتقال بدهد.
به گفته این پژوهشگر حوزه ادبیات کودک و نوجوان، زبان ادبیات کودک، توام با شوخی و به سادگی و در حد فهم کودکان (که شاید برای بزرگترها و منطق آن‌ها معنی پیدا نکند)، می‌تواند جهانی بسازد که در آن کودکان کمتر رنج بکشند و سرشار از زندگی و صلح باشند.
هر جا صلح است سازندگی اتفاق می‌افتد
منیر همایونی دیگر سخنران این نشست بود. او سخنانش را به «صلح» اختصاص داد و گفت: صلح را نمی‌توان با یک واژه معنی کرد. صلح بستری است که کودک در آن صحیح و سالم رشد می‌کند، بستر امنیت و آرامش است. در هیچ زمینه و شرایط ناآرامی، رشد و توسعه اتفاق نمی‌افتد. شناخت توانمندی‌ها و یافتن وجوه مشترک فکری، زمینه‌ساز صلح است.
مدیر اجرایی کانون توسعه فرهنگی کودکان با اشاره به اینکه وقتی انسان‌ها روی وجوه مشترک کنار هم قرار می‌گیرد، تفاوت‌ها به زیبایی منجر می‌شود، ادامه داد: هر نگاه و عملی غیر از این می‌تواند به درگیری و منازعه بیانجامد. هر جا صلح است، سازندگی اتفاق می‌افتد.
او با تاکید بر اینکه مهم‌ترین عامل نبود صلح، ناآگاهی است، افزود: هرجا آگاهی نباشد زمینه‌های رشد خشونت بیشتر می‌شود. مثال روشن آن محیط زیست است، هرچه آگاهی مردم در حفظ عناصر مهم آب و خاک و رشد طبییعت بالا برود، ضرورت حفظ آن‌ها در آرامش و صلح و بهره‌مندی از این عوامل بیشتر خواهدشد. این تغییر دیدگاه فقط از راه آموزش و در دوران کودکی ممکن است.
به گفته این پژوهشگر امروز با آموزش ارزش‌های زندگی و مفاهیمی مانند دگرپذیری و احترام به حقوق دیگران، مشارکت جایگزین خشونت و منازعه شده است. تعریفی از صلح را به کودکان می‌آموزند که به دیگری هم فکر کنند.
همایونی با اشاره به روند شکل‌گیری کارگروهی برای جمع‌آوری اسباب‌بازی‌های خشن، ادامه داد: در ادامه فعالیت سازمان‌های غیردولتی اتفاق دیگری در سال ۱۳۸۰ رقم خورد. جمعی از دبیران کودک اسباب‌بازی‌های خشن مانند شمشیر و تفنگ را جمع و با با اسباب‌بازی‌های مهربان مانند عروسک‌های پارچه‌ای جمع کردندو این حرکت با استقابل خانواده‌ها روبرو شد و نشان می‌دهد جامعه نیاز به چنین رویکردی دارد.
شیوه‌های زندگی ما مبتنی بر ساختار عصبی مغز است
در ادامه یاشار هدایی با اشاره به شیوه‌های فهم و درک که در روند خواندن اتفاق می‌افتد، توضیح داد: زمانی‌که بخواهیم به زبان عصب‌شناسی درباره شیوه‌های فهم و درک در روند خواندن صحبت کنیم، آن‌ها را در شبکه‌های عصبی توضیح می‌دهیم. مغز در طول زندگی تغییر می‌کند، همچنین تجربه‌های پیرامون روی آن تاثیر می‌گذارد. یکی از این تجربه‌ها خواندن است.
این پژوهشگر و کارشناس کتاب‌های کودک و نوجوان ادامه داد: تجارب باعث می‌شود سلول‌های مغز با هم سیناپس (مکان هایی که نورون‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند) برقرار کنند و شبکه بسازند. خواندن کتاب در مغز خواننده با پدیده نوروپلاستیسیتی (یعنی مغز مسیرهای قدیمی را تضعیف کند و کنار بگذارد و مسیرهای تکرار شونده تفکر و تجربه را تقویت کند) قابل بررسی است.
به گفته او در خواندن کتاب کاغذی امکان عمیق‌تر نوروپلاستیسیتی وجود دارد واین ظرفیت نباید از دست برود و در خواندن دیجیتالی خواندن عمیق لطمه می‌خورد و این دو شیوه خواندن بر اساس قاعده انعطاف‌پذیری مغز مدارهای ذهنی و عصبی مغز را تغییر می‌دهند. در نتیجه عادت‌ها و شیوه‌های زندگی ما مبتنی بر ساختار عصبی مغز است.
مغز انسان برای خواندن آفریده نشده است
هدایی با اشاره به گفته‌های یک نویسنده انگلیسی، توضیح داد: آلن جیکوبز (دانشمند ادبیات، نویسنده و منتقد ادبیات انگلیسی) می‌گوید خواندن فقط در دوران کودکی می‌تواند تاثیر سازنده بر فرد بگذارد اما در بزرگسالی برای تایید خودمان است که کتاب می‌خوانیم.
کارشناس کتاب‌های کودک و نوجوان خواندن را ابزاری برای تغییر دانست و افزود: مغز انسان برای خواندن آفریده نشده برای تکلم، دیدن و لمس کردن آفریده شده است و در طول زمان به مهارت خواندن رسیده است. مهارت خواندن متکی به سواد است اما این دو یکی نیستند.
او با تاکید بر تفاوت ادبیات کودک و نوجوان، توضیح داد: آنچه ادبیات کودک و بزرگسال را از هم متمایز می‌کند، وجه شناخت‌شناسی آثار است یعنی آثار ادبی کودک چه تغییری در مخاطب ایجاد می‌کند. سه مدار همدلی، کارکردهای اجرایی مغز و شبکه عصبی زبان مهم‌ترین مدارها هستند که انسان و خواننده کتاب به خصوص کودک و نوجوان را از دوگانه گریزو ستیز نجات می‌دهند. این دوگانه ساده‌ترین مساله است. در مواجهه با سختی‌های زندگی می‌توانیم فرار کنیم یا بجنگیم. بین گری و ستیز گزینه‌های مختلفی می‌تواند پیش روی انسان باشد خواندن کتاب این گزینه‌ها را برای خواننده گسترش می‌دهد.
در این نشست عبدالحکیم بهار مروج و تسهیل‌گر کتاب نیز تجربه‌های عملی خواندن با کودک و نوجوان را در ویدئویی با حاضران در میان گذاشت.
منبع ایرنا
انتهای پیام