گروه تئاتر«هنرآنلاین» : در آستانه هفته دولت و به مناسبت دوسالگی وزارت ارشاد در دولت سیزدهم، گزارش‌هایی از عملکردها و دستاوردهای حوزه‌های مختلف در دوسال اخیر تهیه کرده‌ایم. به همین منظور در حوزه تئاتر، با کاظم نظری مدیرکل هنرهای نمایشی به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
نیاز حیات تئاتر، مخاطب است
زمانی که دولت جدید آغاز به کار کرد، دوسال بود که به دلیل بیماری کرونا تئاتر تعطیل بود.نیاز حیات تئاتر مخاطب است. یعنی اگر مخاطب نداشته باشد اجرای نمایش در صحنه بی‌معنا است. به همین دلیل ما تلاش کردیم که مخاطب را به تئاتر برگردانیم.
اکنون مخاطبان تئاتر صدهزارنفر شده است که این آمار حتی قبل از شیوع کرونا بی‌سابقه بوده است. مجموعه هنرهای نمایشی نسبت به سال‌های گذشته تلاشش چندبرابر شده است. چرا که عملا یک چیزی را از صفر تحویل گرفته بود و اکنون آن را به یک شرایط مطلوب نسبت به قبل تبدیل کرده است.
از جشنواره‌های هنرهای نمایشی چه خبر؟
در خصوص برگزاری جشنواره‌ها تلاش داشتیم که جشنواره‌ها و رویدادها در زمان معین خود اجرا شود که از جمله آن‌ها جشنواره تئاترفجر است که استقبال بی‌نظیری از آن شد.
این جشنواره بعد از اغتشاشات سال گذشته برگزار شد و عده‌ای از هنرمندان که من به آن‌ها می‌گویم هنرمندنما جشنواره را تحریم کردند اما با این حال استقبال بی‌نظیری شد.
این به سیاست‌گذاری درستی که اداره کل هنرهای نمایشی داشت، برمی‌گردد. ما قبل از برگزاری جشنواره تئاتر فجر ، جشنواره تئاتر استانی را داشتیم و سعی کردیم با مدیران و هنرمندان در استان‌ها ارتباط بگیریم.در 36 استان بستر رقابت را ایجاد کردیم و از هنرمندان حمایت کردیم.
سل‌های قبل این گونه بود که از اجراها فیلم گرفته می‌شد و آن فیلم توسط کارشناسان دیده و نمایش‌ها برای جشنواره فجر انتخاب می‌شدند. در این زمینه همواره ابراز نارضایتی توسط هنرمندان بود که این فیلم‌ها دیده نمی‌شود.
ما با آسیب‌شناسی، جشنواره منطقه‌ای را احیا کردیم. در چهار استان این جشنواره را با حضور گروه‌هایی از استان‌های مختلف برگزار کردیم و بهترین اجراها را برای جشنواره تئاترفجر انتخاب کردیم.
شعار سال گذشته ما این بود که ما باید تئاتر استان‌های دیگر کشور را حمایت کنیم و همین شعار باعث شد که 81 درصد گروه‌ها در جشنواره فجر از استان‌ها باشند. همین امر موجب رقابت و شور و شعف در جشنواره شد.
همچنین جشنواره تئاترعروسکی را برپا کردیم که باز هم درصد بیشتری از شرکت‌کنندگان از استان‌ها بودند. تولید نمایش عروسکی بسیار پرخرج است و ما در این زمینه هنرمندان را حمایت کردیم. گروه‌هایی هم از خارج از کشور داشتیم و تلاش کردیم با وزارت امور خارجه بخش دیپلماسی عمومی تبادلات نظر بیشتری داشته باشیم. در جشنواره عروسکی استقبال بی‌نظیری شد. کارها و نیروهای جوان و خلاق حضور پیدا کردند.
بعد از آن ما جشنواره صاحبدلان را در قزوین داشتیم. یکی از شعارهای دولت جدید، عدالت فرهنگی و هنری است. به همین جهت سعی کردیم از تهران دور شویم و به شهرستان‌ها برویم.
ما در یک کشور اسلامی زندگی می‌کنیم اما جشنواره‌ای متناسب با عقایدمان نداشتیم. به همین جهت جشنواره مباهله را نیز برگزار کردیم که در آن گروه نمایش خیابانی در یزد با موضوع مباهله اجراهایی داشتند.
برنامه بعدی ما جشنواره آیین سنتی است که حدود 480 اثر در بخش‌های نقالی، مراسمات آیینی و مناسک و تعزیه به دست ما رسیده است که با نگاه تمرکززدایی از تهران در پنج استان برگزار خواهیم کرد که بخش تعزیه در تفرش، بخش بین‌الملل در گرگان،بخش عروسکی در بجنورد،آیین سنتی و دانشجویی در کهگلویه و بویراحمد، بخش پژوهشی در تهران،برگزار خواهد شد.
دیپلماسی هنری در کنار دیپلماسی سیاسی
در تابستان اولین دوره آموزشی تئاتر و تجربه با پیشکسوتان را برگزار کرده‌ایم و پیشکسوتان را به استان‌ها فرستادیم تا با بچه‌های تئاتری در آن جا گفتگو داشته باشند و انتقال تجربه کنند و از ایده تا اجرا جلو بروند تا محصولی داشته باشند که برای آینده تئاتر کمک کند.
دومین کاری که انجام داده‌ایم این بود که مکتب‌خانه سنگلج را راه‌اندازی کردیم. مکتب‌خانه سنگلج به واسطه سالن و قدمتی که دارد تئاترهای ایرانی در آن جا اجرا می‌شود.
آثاری که در آن آیین و فرهنگ ایرانی وجود دارد آن جا اجرا می‌شود. در حوزه نمایش‌های ایرانی مانند تعزیه و نقالی و پرده‌خانی اگر آموزش داده نشود این هنرها از دست می‌روند. اگر در این حوزه پیشکسوت‌ها انتقال تجربه نکنند، متاسفانه بعد از از دست دادن این هنرمندان و اساتید هنرشان را هم از دست می‌دهیم.
به موجب این امر، تالار هنر را مجاب کردیم که برای کودکان و نوجوانان و خانواده‌هایشان دوره‌هایی را برگزار کنند. با این کار هنرمند کودک و نوجوان به این عرصه معرفی می‌کنیم و خانواده‌ها را مجاب می‌کنیم که تئاتر تماشا کنند و در سبد کالای مصرفی‌شان، تئاتر را بگذارند.
در مدرسه هیچ‌گاه در زنگ هنر ما، هنر درس داده نمی‌شد. در همین راستا به برگزاری دوره‌هایی برای مربیان آموزش و پرورش نیز پرداخته‌ایم.
اداره کل هنرهای نمایشی تا پایان سال رویدادهای متعددی را برنامه‌ریزی کرده است که بر مبنای آن کارهایش را انجام می‌دهد. در کنار این موارد، فصلنامه، مجله و کتاب داریم و نشست‌های تخصصی و نقد کتاب برگزار می‌کنیم و همچنین دیدارهایی با هنرمندان داریم که معضلات و کمبودها را بررسی کنیم. انجمن‌های نمایشی کشور را هم فعال کردیم که هم در برگزاری جشنواره استانی و هم منطقه‌ای پویا باشند.
عقیده شخصی من این است که اگر شهرها و استان‌های کشور را فعال کنیم، تئاتر رشد خواهد کرد. کشوری که پایه و اساسش فرهنگ است و می‌خواهد توسعه پیدا کند، هنر می‌تواند سبک زندگی دهد و مسائل بشر را حل کند. در تلاش هستیم که دیپلماسی هنری را به وزارت امور خارجه انتقال دهیم تا در کنار دیپلماسی سیاسی قرار بگیرد و گروه‌های ما در کشورهای دیگر انتقال تجربه و مفاهیم کنند و داشته‌های خودمان را به کشورهای دیگر عرضه کنیم.
مجوز نمایش‌ها؛سهل یا سخت؟
روند دریافت مجوز با سهولت بیشتری درحال انجام است. در دو سال گذشته به دلیل کرونا تئاتر دچار رکود شد ولی اکنون بالای1600 مجوز در کل کشور صادر کردیم. یعنی سالی 2000 اثر تولید می‌شود و شما این را با سینما قیاس کنید.
اما بودجه تئاتر و بودجه سینما خیلی متفاوت است. فعالیت تئاتر بسیار سخت و گران‌تر است اما متاسفانه درآمدی که از تئاتر به دست می‌آید کم است. به همین جهت ما حمایت‌های مالی انجام می‌دهیم اما متاسفانه درخواست‌ها زیاد است و گاهی ما شرمنده هنرمندان می‌شویم. ما تلاش می‌کنیم آن چه که از دولت دریافت می‌کنیم از طریق جشنواره‌ها،هدایا و کمک هزینه‌ها به هنرمندان بازگردانیم.
بیمه هنرمندان چه شد؟
اکثر هنرمندان اکنون بیمه هستند و از مزایای صندوق هنر می‌توانند استفاده کنند.عده‌ای هم هستند که می‌گویند بیمه نیستند.متاسفانه باید بگویم که اطلاع‌رسانی ضعیف است و برخی از هنرمندان از روند بیمه شدن اطلاعی ندارند.
نبود زیرساخت مناسب برای ایجاد سالن‌های جدید
متاسفانه تالار نمایشی در این مدت اضافه نشده است و این گلایه از دولت‌های قبل وجود دارد که چرا در آن زمان که تحریم نبودیم زیرساخت‌های هنری این کشور ایجاد نشده است. وزیر محترم ارشاد قول داده‌اند که که زیرساخت‌ها فراهم شود اما خب باید بدانیم تعداد استان‌ها زیاد است. ساختمان‌های هنری بسیاری از استان‌ها فرسوده شده است و هنرمندان اکنون همه را از این دولت می‌خواهند.
تئاتر مادر هنرهای دیگر است
همه همکاران در اداره کل هنرهای نمایشی در تلاشند تا هنر نمایش این کشور ثابت قدم باشد اما نیاز به حمایت بیششتر داریم. بودجه تئاتر کشور بسیار ناچیز است. اگر می‌خواهید سینما و تلویزیون رشد داشته باشد باید از تئاتر حمایت شود. تئاتر مادر هنرها است. هر آن چیزی که در سایر هنرها وجود دارد، در تئاتر نیز وجود دارد. به این مادر که حال خوبی ندارد باید رسیدگی شود. متاسفانه در تحریم ظالمانه‌ای هم هستیم که دارد به هنر ضربه می‌زند.تئاتر اقتصاد ضعیفی دارد و امکانات بیشتری نیاز دارد تا بتواند در رفتار این کشور و تفکر آن تاثیر بگذارد. هنرمند یک فیلسوف است که در صحنه اندیشه‌اش شکوفا می‌شود.پس باید شرایط صحنه را فراهم کنیم تا نبوغ و خلاقیت هنرمند در انعکاس فکر و اندیشه شکل بگیرد.