گروه تئاتر هنرآنلاین: نشست خبری نمایش «پدر» نوشته فلوریان زلر به کارگردانی آروند دشت‌آرای که قرار است از ششم شهریور در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه برود، صبح امروز دوشنبه ۳۱ مرداد با حضور کارگردان و بازیگران نمایش رضا کیانیان، سعید چنگیزیان، مارین ون‌هولک، لیلی رشیدی و سوگل خلیق در تالار مشاهیر برگزار شد.
در ابتدای نشست آروند دشت‌آرای گفت: پیش از شیوع کرونا و پس از تماشای فیلم «پدر» علاقمند به اجرای این اثر با بازی رضا کیانیان شدم. پیشنهادم را با آقای کیانیان مطرح کردم و او نیز قبول کرد این نمایشنامه را که بهترین اثر زلر است و در سراسر دنیا اجرا و موفق به دریافت اسکار شده اجرا کنیم.
در ادامه دیگر بازیگران از حضور در «پدر» ابراز خرسندی کردند و دشت‌آرای در توضیح روند اجرای نمایش افزود: پیش از هر چیز باید بگویم مخاطبان منتظر بازی متفاوتی از آقای کیانیان باشند. نوع نگاه و انرژی ایشان در بازیگری مرا متعجب کرده و متاسفانه نسل کیانیان در حال کمرنگ شدن است. هر چند سعید چنگیزیان و دیگر بازیگران نمایش دیسیپلین عجیبی در بازیگری دارند اما نوع فرهنگ بازیگری کیانیان کم است؛ از حضور سر تمرین تا ایفای نقش و نوع نگاه.
این کارگردان یادآور شد: روند تمرین تا اجرا بسیار دشوار بود. گاهی فکر می‌کردم از حوصله آقای کیانیان خارج است اما او پابه‌پای ما آمد و خروجی متفاوتی دارد. پیشتر در دیگر کارهایم چیزی به معنای متن در گروه نداشتیم و یک ایده را به متن توسعه می‌دادیم. پس از سال‌ها تصمیم گرفتم با متنی پرفراز و نشیب و لایه‌های متفاوت اثری را روی صحنه آورم. نمایشنامه این امکان را به من می‌داد تا تمام کارهایی که در کارگردانی مد نظر داشتم انجام دهم.
دشت‌آرای اضافه کرد: شخصاٌ تصور می‌کنم نمایشنامه «پدر» از فیلمنامه آن درخشان‌تر است. روی صحنه آوردن این نمایش برای من به عنوان کارگردان و طراح صحنه چالش پیچیده و عجیبی بود.
او با بیان اینکه این روزها تولید تئاتر بدون حمایت، اسپانسر و سرمایه‌گذار فرسایشی شده است، اظهار کرد: این گروه در این اندازه خودش را زیر فشار جانکاه و طاقتفرسا قرار داد.به یاد دارم روزگاری تئاتر صفحه‌ای در روزنامه‌ها داشت که روزبه‌روز کمتر شد و از بین رفت.
در ادامه بازیگران از چالش‌های ایفای نقش در این نمایش گفتند و بر این اساس سوگل خلیق عنوان کرد: هر کدام از ما به شکلی دور یا نزدیک با ماجرایی شبیه این نمایش در ارتباط و مواجه بودیم، شدیم یا هستیم. من در مدت زمان کوتاهی با چنین مشکلی درگیر بودم و از این رو برایم دشوار بود احساسات شخصی‌ام را وارد کار نکنم. فیلم خوبی از این اثر ساخته شده و بسیاری آن را دیده‌اند و بر این اساس کار برایم سخت‌تر از آن چیزی شد که دیدم و امیدوارم نتیجه خوبی نیز داشته باشد.
مارین ون‌هولک نیز در ادامه گفت: من این شانس را داشتم نقش خودم را انتخاب کنم و کوچکترین نقش نمایشنامه را ایفا می‌کنم. نقش شیرینی است و بسیار از آن لذت می‌برم. دومین نکته بازی در کنار این بازیگران با پیشنهادهای جدیدشان است که برایم بسیار لذتبخش است. به عنوان دراماتورژ نیز باید بگویم این کار همچون فرآیند اسب‌سواری است که نباید افسار اسب را چندان سفت گرفت و نباید آن را رها کرد. از آنجا که نمایش بسیار احساساتی است و باید انتخاب‌های ظریف‌تری انجام می‌دادیم و فکر می‌کنم نتیجه تأثیرگذار و نزدیک به واقعیت زندگی است.
چنگیزیان نیز یادآور شد: از گذشته که به این حرفه تازه وارد شده بودم، رضا کیانیان را دانشمند بزرگی می‌دانستم و اکنون با وجود تمام این سال‌ها که مشغول این حرفه سازنده هستم چیزی که آموختم این است که کمک و همراهی با یک تیم و گروه برایم از هر چیزی مهمتر است.
در ادامه رضا کیانیان با بیان اینکه اغراق نیست که سعید چنگیزیان بازیگر مطرحی در تئاتر ایران است، تصریح کرد: وقتی برای این نقش کوچک از او درخواست شد، فکر می‌کردیم نپذیرد اما ایشان پذیرفت و این موضوع برای من بسیار خوشحال‌کننده بود. استانیسلاوسکی می‌گفت این بازیگر است که نقش را کوچک می‌کند. اما چنگیزیان در این نمایش این نقش کوچک را چقدر بزرگ کرده است.
او اضافه کرد: زمانی که لیلی رشیدی این نقش را پذیرفت من برایش نگران بودم چون در زندگی واقعی با این چالش روبرو بود بارها طاقت نیاورد و گریه کرد اما توانست میان خود و نقش فاصله بگذارد. یک بار نقش یک بیمار دچار آلزایمر را بازی کردم که شخصیت ایرانی بود اما این بار همان نقش اما خارجی‌اش را ایفا می‌کنم و قضاوت با شما.
کیانیان ضمن اشاره به این موضوع که کشوری که سینما و تئاتر ندارد اسم آن کمتر برده می‌شود، گفت: این تعداد تماشاگر در تئاتر هیچ جای جهان نیست. حاکمیت باید از این انرژی حمایت کند اگر تئاتر ما کمتر شود نام ما نیز کمرنگ‌تر می‌شود.
رشیدی نیز گفت: با هم بودن در کنار آروند دشت‌آرای و متن اثر باعث شد در این نمایش حضور داشته باشم.
چنگیزیان در پاسح به سوال خبرنگاری مبنی بر صحبت‌هایی که پیش از این درباره خداحافظی‌اش از تئاتر مطرح شده بود، عنوان کرد: حتماً آن دوران تحت شرایطی این حرف را زده بودم اما در واقع دوست دارم کم و به اندازه بازی کنم و شاید این حرف‌ها را زده‌ام که کمتر سراغم بیایند. اما الان هدفم همراه شدن با گروهی بود که معیارهایش با من یکی باشد و دیگر اینکه یک بازیگر احتیاج به تمرین دارد تا آماده بماند.
دشت‌آرای نیز با اشاره به نبود حمایت از تئاتر گفت: دکور نمایش ۱۳ متر در هوا معلق است و ما در طراحی لباس و ویدئومپینیگ و موارد دیگر نمی‌توانستیم کوتاه بیاییم و همه این کارها در کنار تمرین و تولید برای این است که می‌خواهیم یک کار باکیفیت به مخاطب ارائه دهیم اما هیچ سوبسید و حمایت مالی حتی از برندها و صاحبان سرمایه برای تئاتر وجود ندارد. مشکل این است که ما بخش خصوصی را نمی‌توانیم وارد حوزه فرهنگ کنیم و اگر اداره کل هنرهای نمایشی هم از ما حمایت نکند شاید ما آخرین گروه‌هایی باشیم که به این شیوه تئاتر اجرا می‌کنند.
این کارگردان تئاتر افزود: در این نمایش بسیار وفادار به متن بودم و به مینی‌مال‌ترین شکل ممکن نمایش را طراحی کردیم و همه بار نمایش روی دوش بازیگران است.
کیانیان درباره اینکه با وجود فیلم خوبی که از این متن ساخته شده چرا در نمایش بازی کرده بیان کرد: من اهل کل کل هستم. آنتونی هاپکینز از بازیگران محبوب من است و وقتی نقش‌هایش را می‌بینم پیشنهاهایی به اجرایش دارم که حالا فرصتش پیش آمده که خودم این پیشنهادها را روی صحنه عملی کنم. اما یکی از دلایل قبول پیشنهاد خود آروند است. من یک بازیگر بداهه‌پردازم و ممکن است در لحظه ۱۰ ایده به ذهنم برسد و نمی‌توانم با کارگردان‌هایی که من را در چارچوب قرار می‌دهند، کار کنم؛ من زمانی که تئاتر کار می‌کنم هیچ وقت فیلم یا سریالی را نمی‌پذیرم چون نیاز به کشف و خلاقیت دارم و به بازیگری مثل کار کارمندی فکر نمی‌کنم. من باید روی کارم متمرکز باشم و برایم مرحله تمرین در تئاتر بسیار مهمتر از زمان اجراست.
او ادامه داد: زمان آقایان سمندریان و رفیعی از آثار حمایت می‌شد و مثلاً اگر از دکور عظیم کارهای آقای رفیعی حمایت نمی‌شد اصلاً نمی‌توانست کارش را به صحنه ببرد. اما متاسفانه در سال‌های اخیر اجرای چنین آثار بزرگی که به بازیگر و دکور و کیفیت اهمیت می‌دهند به فراموشی سپرده شده و همه نمایش‌ها تبدیل به آثار پرتابل شده‌اند و از زمان آقای احمدی‌نژاد تئاتر را کوچک و کوچک و کوچک‌تر کرده‌اند. باور کنید با وجودی که بلیت نمایش به دلیل تورم و گرانی ۱۵۰ هزار تومان گذاشته شده، اگر با تمام ظرفیت هم اجرا برویم تنها یر به یر خواهیم شد. هنوز این فرهنگ برای تماشاگر ما جا نیفتاده که برای دیدن یک نمایش خوب باید هزینه کند در حالی که حاضر است برای یک پیتزا ۳۰۰ هزار تومان پول بدهد اما فکر می‌کند تئاتر و فرهنگ و کتاب باید مجانی باشد. تئاتر پیشانی فرهنگ یک کشور است و در همه کشورهای دیگر همه بار هزینه‌ها روی دوش تماشاگران نیست و دولت به گروه‌ها کمک زیادی می‌کند.
دشت آرای با اشاره با صحبتی که با مدیر برنامه‌های زلر برای خرید رایت نمایشنامه داشته، عنوان کرد که قرار است این نمایش را در کل ایران و هلند و آلمان به صحنه ببرند و دیگر اینکه نمایش برای اجرا هیچ ممیزی نداشته است.
او درباره ممیزی‌های و ممنوع شدن فعالیت‌ها که این روزها حرف آن به گوش می‌رسد تاکید کرد: باید بنشینیم و گفت‌وگو کنیم و اگر پذیرفتیم که در این شرایط کار کنیم مجبوریم با هم به تعامل برسیم. من سال‌ها با نغمه ثمینی کار کردم و ناراحتم از مشکلی که برایش به وجود آمده اما باید به ازای هر یک نفری که کار نمی‌کند ۱۰ نفر کار کنند چون تئاتر باید زنده بماند. ما قوانین را رعایت می‌کنیم و می‌پذیریم که طبق این قوانین کار کنیم اما برخوردهای سلیقه‌ای است که ما را ناراحت می‌کند.
کیانیان نیز در این باره توضیح داد: من از قدیم اهل گفت‌وگو بودم. تندترین انتقادات را به مسئولان داشتم اما زمانی که با آنها وارد گفت‌وگو شدم همه چیز حل شده است. چون فکر نمی‌کنم مسئولان دشمن ما هستند و هیچکس نمی‌تواند ادعا کند اگر جای هر مسئولی باشد بهتر برخورد می‌کند چون آنها هم در کارشان با بالادستی‌ها روبرو هستند. گفت‌وگو چیزی است که در کشور ما مغفول مانده است. ما نباید روبروی هم قرار بگیریم و جامعه را دوقطبی کنیم.
این بازیگر باسابقه درباره نسل جدید کارگردانان تئاتر گفت: من از قبل از انقلاب تئاتر کار کردم و با کارگردانان بزرگ هم کار کردم و الان فکر می‌کنم پرقدرت‌ترین کارگردانان ما در همین رده سنی ۴۰ تا ۵۰ هستند و نسل تازه‌تری مثل محمد مساوات هم هستند که دارند پرقدرت ظاهر می‌شوند و همین باعث می‌شود من به عنوان یک تئاتری با خیالت راحت از دنیا بروم.
کیانیان درباره انصراف محمد رضایی‌راد از اجرای نمایش در تئاتر شهر متذکر شد: بعد از انصراف آقای رضایی‌راد عده‌ای گفتند بقیه هم نباید کارشان اجرا کنند. من دیشب با رضایی‌راد صحبت کردم و ایشان گفت من تنها به دلیل اینکه گفتند اسم نغمه ثمینی را باید دربیاورید کارم را اجرا نکردم و اگر این مشکل حل شود کارم را اجرا می‌کنم و انتظار ندارم بقیه هم به خاطر من اجرا نروند. نغمه ثمینی افتخار نمایشنامه‌نویسی ایران است.
در بخش پایانی این نشست دشت‌آرای درباره حاشیه‌هایی که درباره ترجمه نمایشنامه در فضای مجازی ایجاد شده، توضیح داد: اینکه فردی در فضای مجازی علیه گروه صحبت کند و عده دیگری را علیه ما برانگیزد جای شکایت را برایمان باز گذاشته است. اگر قرار بر دور زدن مترجم بوده پس چرا از ابتدا با او وارد قرارداد شدیم. اگر قرار بوده پول ایشان را ندهیم چرا از ابتدا با او قرارداد بستیم؟
در ادامه دشت آرای با ارائه مدارکی درباره نحوه قرارداد با ساناز فلاح‌فرد، مترجمی که به دلیل نقض حقوقش از گروه شاکی است، توضیح داد و عنوان کرد که بعد از فسخ قرارداد با وی، گروه با مترجمان دیگری برای اجرا قرارداد بسته است.
او افزود: ایشان ادعا کردند ما از شهریور ۱۴۰۰ مشغول تمرین بودیم در حالی که در آن زمان تئاترها به دلیل کرونا تعطیل بوده و ما تنها برای اطلاع‌رسانی به رسانه‌ها خبرش را منتشر کردیم و تازه در بهمن ما مجوز اجرای متن را برای اجرا در ایرانشهر دریافت کردیم که به دلیل اینکه فرصت تمرین نداشتیم اجرای فروردین و اردیبهشت ما منتفی شد. اصلاً قرارداد بازیگرانی مثل لیلی رشیدی و سعید چنگیزیان از خرداد و تیر ۱۴۰۱ شروع می‌شود.
او ادامه داد: چون خانم مترجم قرارداد جدیدی را که ما می‌خواستیم با ایشان ببندیم لغو کردند و گفتند دیگر با این رقم قرارداد جدید نمی‌بندند طبق گفته خودشان قرار ما با ایشان کنسل شد و بعداً ما با مترجم‌های جدید وارد مذاکره شدیم. بعد از فسخ قرارداد یک ترجمه جدید به دست من رسید که من لحن ترجمه آن اثر را به دلیل روان‌تر بودن بیشتر پسندیدم و آن ترجمه را انتخاب کردم ضمن اینکه خانم رشیدی و ون‌هولک به زبان فرانسوی مسلطند و خود من و بقیه دوستان به زبان انگلیسی تسلط داریم. سال ۹۸ همین ترجمه‌ای که ما انتخاب کردیم مجوز اجرای عمومی گرفته است که مسعود کرامتی و مهدی پاکدل هم در نمایش بازی داشتند بنابراین این ترجمه، جدید نیست و قبلاً اجرا شده است.
دشت‌آرای یادآور شد: اداره کل هنرهای نمایشی ابتدا به دلیل شکایت ایشان بازبینی ما را لغو کرد چون این خانم ادعا کرده بود مترجم‌های جدید وجود خارجی ندارند و از ما شکایت کرده بود و بعد از اینکه ما ثابت کردیم این تهمت‌ها صحت ندارد و مترجم‌ها واقعی هستند مشکل برطرف شد. اینکه برای دیده شدن خودشان را قربانی نشان دهند و با برنامه‌ریزی کمپینی برای تخریب و توهین به ما شکل بگیرد قابل پذیرش نیست.
کیانیان نیز در پایان در توضیح این اتفاق عنوان کرد که مترجم به جای تلفن زدن به وی در دایرکت اینستاگرام پیام داده که در خیل عظیم پیام‌هایی که برای وی ارسال می‌شود، گم شده است و از طرف دیگر این مشکل ارتباطی به وی به عنوان بازیگر نمایش نداشته و مترجم باید با کارگردان وارد گفتگو و تعامل می‌شده است.