گروه تئاتر هنرآنلاین: «نشست آشنایی با فرهنگ و هنرهای نمایشی تاجیکستان» بعدازظهر امروز دوشنبه ۲۵ بهمن در طبقه دوم تالار وحدت برگزار شد. در ابتدای این مراسم که مجری آن اردشیر صالح‌پور بود، پس از پخش سرود ملی دو کشور تاجیکستان و جمهوری اسلامی ایران، قرآن مجید تلاوت شد.
قادر آشنا، مدیر کل هنرهای نمایشی در ابتدای این نشست ضمن خوش‌آمدگویی به حضار، درباره چرایی انتخاب کشور تاجیکستان به عنوان مهمان ویژه چهلمین جشنواره تئاتر فجر گفت: در شورای سیاستگذاری این رویداد مقرر شد امسال در جشنواره در خدمت یک کشور به عنوان مهمان ویژه باشیم. گفت وگوهای مفصل و متعددی در این خصوص داشتیم و با جمیع جهات و اشتراکات فرهنگی، موضوع دعوت ویژه از هنرمندان تاجیکستان را مطرح کردیم که از سوی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی هم مورد موافقت قرار گرفت و ایشان با تماسی که با سفیر ایران در تاجیکستان داشتند، مسئله را مطرح کردند و بلافاصله تمهیدات لازم انجام شد.
او در ادامه عنوان کرد: در نهایت خردجمعی بر آن شد تا در خدمت دو گروه از هنرمندان بنام تاجیکستان در جشنواره تئاتر فجر باشیم. این دو گروه برنامه‌های متنوعی در تهران و در جشنواره داشتند و به زودی اجرای دیگری نیز در مشهد خواهند داشت.
محمود سالاری، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز ضمن تبریک میلاد امیرالمؤمنین علی (ع) در ادامه گفت: از واژه فرهنگ در لغتنامه فارسی به عنوان مظهر قنات یاد شده؛ یعنی جایی که آب از زیر خاک بیرون می‌آید. چرا لحظه بیرون آمدن آب از خاک را قنات نامیده‌اند؟ چون ظهور و تجلی دارد. ممکن است ما هنرمند چیره دست و زبردستی باشیم اما تا زمانی که تجلی و بروز و ظهور اجتماعی نداشته باشیم، کارمان تبدیل به فرهنگ نمی‌شود. با این نگاه، تئاتر بدون حضور تماشاگر مقوله فرهنگی نمی‌شود. ضمن اینکه شاید فرهنگی‌ترین هنر ما تئاتر است؛ چون در ظهور و تجلی و بروز است که معنا پیدا می‌کند و به همین سبب تئاتر پیش‌رو و پرچم‌دار هنرهاست.
معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ابراز امیدواری نسبت به ادامه مراودات و مکالمات فرهنگی ایران و تاجیکستان بیش از پیش، تصریح کرد: ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت هنری آمادگی کامل داریم که با همکاری کشور دوست و هم‌ریشه و هم‌زبان خود یعنی تاجیکستان همکاری‌های فراوانی را به اجرا دربیاوریم.
در ادامه نماهنگی از کشور تاجیکستان پخش شد.
محمود شالویی مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرکل حوزه وزارتی نیز در این نشست سخنان خود را با قرائت اشعاری از شاعران پارسی زبان آغاز کرد و گفت: ما و تاجیکستان شاید از هم دور مانده‌ایم و در دو جغرافیای متفاوت واقع شده‌ایم اما همواره در کنار یکدیگر بوده‌ایم. ما هرگز با شما احساس جدایی نمی‌کنیم. امروز هم که این پیوند مبارک شکل گرفته را به فال نیک می‌گیریم و برای دعوت از تاجیکستان به عنوان مهمان ویژه جشنواره تئاتر فجر چهلم از آقای قادر آشنا تشکر می‌کنیم. آقای آشنا این آشنایی را بار دیگر بین ما و برادران و خواهران تاجیک‌مان رقم زد و سبب شد تا برای حفظ این رابطه فرهنگی، به جشنواره تئاتر فجر اکتفا نکنیم.
شالویی همچینن افزود: برنامه‌های دیگری نیز در پیش داریم که می‌تواند زمینه‌ساز ارتباط فرهنگی و هنری و ادبی بیشتر میان دو کشور باشد. طبق صحبتی که با آقای صابری سفیر محترم ایران در تاجیکستان داشتیم قرار است در اسفند ماه سال جاری، هفته فرهنگی حکیم نظامی را برپا کنیم که امیدوارم بزرگواران و هنرمندان تاجیکستان هم در آن حضور داشته باشند.
او در پایان خطاب به هنرمندان تاجیکی حاضر در نشست گفت: اینجا را خانه خود بدانید. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همواره میزبان شماست اگرچه شما را مهمان نمی‌پندارد و شما را از خود می‌داند. در پایان لازم می‌دانم سلام ویژه آقای اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را به شما ابلاغ کنم.
در ادامه برنامه پس از پخش نماهنگ و شعرخوانی، نظام‌الدین زاهدی سفیر تاجیکستان در ایران گفت: این نشست محفل انس و مودت است و از برگزارکنندگان آن و همچنین دست‌اندرکاران چهلمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر تشکر می کنم. این نشست در محفل و محلی برپا شده که نام شاعر بزرگ ما رودکی را با خود دارد و این محفل آکنده از ارزش‌های لایزال آدم‌الشعرا رودکی است و میزبان هنرمندانی از دیار رودکی است که بوی جوی مولیان را با خود آورده‌اند و این یاران مهربان امروز در کنار دوستان ایرانی خود قرار گرفته‌اند.
زاهدی ادامه داد: ما یک‌ماه پیش، سی‌امین سالروز روابط دیپلماتیک بین ایران و تاجیکستان را جشن گرفتیم و عطف به سی سال همکاری و همیاری دو کشور، باید بگویم که رشد و توسعه همکاری‌های فرهنگی از شاخص‌هایی بود که در طول سه دهه به همکاری دو کشور دوام بخشیده است. فرهنگ است که آدمی را آدمی‌تر می‌کند و همکاری دو کشور را از حیث ارزش‌های معنوی شاداب می‌کند. فرهنگ، مثل سیمان روابط دو کشور را تقویت می‌کند.
او در ادامه تصریح کرد: با افتخار می‌گویم، همکاری‌های ما در سه دهه از عمق اعصار و قرون سرچشمه گرفته و امروز وظیفه ماست که این ارزش‌های مشترک و تاریخی را ادامه داده و تقویت کنیم. به خصوص در جهان پر تلاطم امروز این وظیفه ماست که این همکاری را ادامه دهیم. در آخرین سفر رییس جمهور ایران به تاجیکستان، رهبران دو دولت آمادگی کشورشان را برای تقویت بیش از پیش همکاری دو طرف اظهار کرده بودند و امروز وظیفه فرهنگیان دو کشور است که این اراده را اجرا کنند.
زاهدی در پایان یادآور شد: سفر هنرمندان تئاتر تاجیک به ایران از نخستین دستاوردهای این سفر بود که بشارت دستاوردهای دیگری را در آینده می‌دهد.
محمدتقی صابری سفیر ایران در تاجیکستان هم در ادامه گفت: روزی که جناب آقای دکتر آشنا با من تماس گرفتند و پیشنهاد دادند که امسال نه یک گروه بلکه دو گروه به عنوان مهمان ویژه در چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر حاضر شوند، من همان زمان یاد این بیت شعر افتادم که «بوی خوش تو هر که از باد صبا شنید، از دیار آشنا، سخن آشنا شنید» و هنوز سخن ایشان به اتمام نرسیده بود که از این پیشنهاد استقبال کردم.
سفیر ایران در تاجیکستان ادامه داد: لازم می‌دانم از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قدردانی کنم که بعد از سفر رییس جمهور کشورمان به تاجیکستان و صدور بیانیه همکاری مشترک که در آن به همکاری‌های فرهنگی و هنری تاکید شده بود، پیش قدم تحقق این همکاری شدند.
صابری یادآور شد: دوستان تاجیکستانی، ابر و باد و ماه و فلک در کار شد تا میزبانی شایسته‌ای از شما داشته باشیم؛ هرچند که شما نه مهمان که خود میزبان‌اید. این رویداد مهم را که بعد از یک دوره فترت، مسبب همکاری‌های دوباره دو کشور شده قدر می‌دانیم.
در ادامه حسین مسافرآستانه دبیر جشنواره تئاتر فجر هم طی سخنان کوتاهی گفت: امسال با لطف دوستان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این شانس را داشتم که شاهد توجه ویژه به کشورهای منطقه به ویژه کشور دوست و همسایه خود تاجیکستان در جشنواره تئاتر فجر باشیم. ایران و تاجیکستان در یک تمدن مشترک زیست می‌کنند. ما به این راحتی فراموش نمی‌کنیم که یک فرهنگ داریم و زبان فارسی به عنوان مهم‌ترین عامل مشترک بین ما عمل می‌کند و بر همین اساس، جدایی دو کشور را سال‌هاست که احساس نمی‌کنیم. از این رو، این اتفاق و این میزبانی ویژه از هنرمندان تاجیکستان، در این دوره از جشنواره تئاتر فجر برای من بسیار مایه مباهات است.
علیرضا قزوه مشاور فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این نشست ارتباط دو کشور را هزار و سیصد ساله خواند.
پس از او، سرور بختی رئیس موسسه فرهنگی اکو هم اظهار امیدواری کرد شاهد نگارش و اجرای نمایشنامه‌های مشترک دو کشور ایران و تاجیکستان در آینده نزدیک باشیم و تاکید کرد موسسه اکو هم در این مسیر پشتیبان تمامی فعالیت‌های مشترک است.
عبدالمهدی مستکین مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو- ایران به قرائت اشعاری درباره تاریخ و فرهنگ دو کشور پرداخت و در ادامه، طاهر ممد رضایف سرپرست دو گروه نمایشی تاجیکستان در جشنواره تئاتر فجر، سلام مدیران و هنرمندان کشور تاجیکستان را به اهل فرهنگ و هنر ایران رساند.
رضایف تاکید کرد رابطه دو جانبه ایران و تاجیکستان در تمام زمینه‌ها در سی‌امین سالگرد روابط دیپلماتیک دو کشور، گسترش یافته است.
علی اشرف مجتهد شبستری رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان هم در این نشست، به مسئله لزوم توجه به فرهنگ به عنوان بستری زمینه‌ساز برای تمام ارتباطات اقتصادی و سیاسی پرداخت و گفت: اکنون در شرایط خوبی هستیم چراکه دولت‌ها توجه ویژه‌ای به فرهنگ و هنر دارند.
مجتهد شبستری فرهنگ را زبانِ بازگشت به خویشتن خواند و گفت: سر تعظیم فرود می‌آورم در برابر مردم تاجیکستان که در دوره‌ای که زیر سلطه بلشویک‌ها بودند هم زبان و فرهنگ خود را حفظ کردند.
او با اشاره به رابطه فرهنگی دو کشور، یادآور شد: این راه باز شده و باید کوشش کنیم هرچه از دست‌مان برمی‌آید برای تداوم رابطه دو کشور ایران و تاجیکستان انجام دهیم.
در ادامه مراسم، با پخش نماهنگی، نکوداشتی برای هنرمند درگذشته تئاتر تاجیکستان حبیب‌الله عبدالرزاق‌اف برپا شد.
سلطان عثمان‌اف کارگردان تئاتر فردوسی در وصف عبدالرزاق‌اف، گفت: او نه تنها هنرمندی بزرگ، که شخصیتی برجسته بود و خدمت‌های زیادی به تئاتر کرد. برگزاری این نکوداشت باعث خوشحالی است.
شاه منصور شاه میرزا کارشناس هنری تاجیکستان هم با بیان اینکه عبدالرزاق‌اف راهی را باز کرد تا ایرانی‌ها با هنر تاجیکستان آشنا شوند، تاکید کرد خدمات و تفکر او جریان‌ساز بوده است.
اهدای لوح تقدیر به دو کارگردان تئاتر تاجیکستان از سوی جامعه تئاتر ایران، جشنواره فجر و اداره‌کل هنرهای نمایشی پایان بخش این نشست بود که با حضور مریم معترف و هوشنگ توکلی انجام شد.
این لوح تقدیرها به سلطان عثمان‌اُف کارگردان نمایش فردوسی و امید خسرواُف کارگردان نمایش لعل بدخشان تقدیم شد.
هوشنگ توکلی هم در پایان مراسم گفت: ما پنجاه سال پیش نمایش رستم و سهراب را به شکل حرفه‌ای اجرا کردیم اما مشکل زبان داشتیم و فکر می‌کردیم باید نثری پیدا کنیم که بتوان با آن اشعار شاهنامه را خواند. بعد از انقلاب و فروپاشی شوروی، روابطی بین ایران و تاجیکستان شکل گرفت و تلاش کردیم روی این گویش کار کنیم و از گروهی دعوت کردیم به ایران بیایند و برای اولین بار متوجه شدیم دَری زبانی است که می‌توان با آن درباره فردوسی صحبت کرد و توجه به این زبان را در ایران کم داریم.
توکلی در ادامه از محمود سالاری معاون هنری وزیر ارشاد خواست تا یک تشکل پژوهشی در حوزه زبان دری تشکیل دهند که دو کشور بتوانند همکاری‌های بیشتری باهم داشته باشند و روحیه وحدت و دوستی را بهتر درک و شکوفاتر کنیم.
در پایان مراسم به زاهدی سفیر تاجیکستان در ایران و صابری سفیر ایران در تاجیکستان و همچنین محمود سالاری معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی لوح‌های تقدیری اهدا شد.
در بخشی از این نشست بخش‌هایی از اجرای قطعه‌ای از آلبوم موسیقایی «بخارا» تولید بنیاد رودکی، کار مشترک وحید تاج و هنرمند موسیقی تاجیکستان پخش شد.
این نشست از سری جلسات تبادل نظر و گفت‌وگو با گروه‌های خارجی شرکت‌کننده در چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بود که با توجه به حضور گروه‌های نمایشی تاجیکستان به عنوان مهمان ویژه جشنواره و بخش ویژه پرداخت به هنر و فرهنگ این کشور در حاشیه جشنواره امسال برگزار شد.