به گزارش هنرآنلاین به نقل از ایرنا، از دید تخصصی و شخصیتی، کمتر مناسبتی بین مرحوم استاد علامه طباطبایی(ره) و شهرام ناظری و علیرضا افتخاری دو خواننده نامدار موسیقی ایران وجود دارد، اما آنچه در این سیاهه نام علامه نادرِ دوران را در کنار این دو استاد آواز قرار داده، "شعر" است و "موسیقی".
علامه سید محمدحسین طباطبایی(ره)، شهرام ناظری و علیرضا افتخاری، در نگاه نخست شاید نتوان با هیچ رشته‌ای این سه گوهر را به رشته کنارِ هم نشینی یکدیگر نشاند و نامشان را به مناسبتی در کنار هم خواند، زیرا نخستینِ این سه، فیلسوفی است عالم و عالمی است عارف و عارفی است واصل که در کنار همه این‌ها مفسر قرآن نیز بوده و تفسیر "المیزانِ" او از برترین متن‌های تفسیری شیعه و جهان اسلام است.
اما آن دو تن، از شمار برترین آوازخوانان موسیقی ایرانی در دهه‌های اخیرند که آوازها و تصنیف‌های ماندگاری خوانده‌اند. آشکار است که از دید تخصصی و شخصیتی، کم تر مناسبتی بین مرحوم استاد علامه طباطبایی(ره) و این دو خواننده نامدار موسیقی ایران وجود ندارد، اما آنچه در این سیاهه نام علامه نادرِ دوران را در کنار این دو استاد آوازخوان قرار داده، "شعر" است و "موسیقی".
مرحوم استاد علامه طباطبایی(ره) آثار مکتوب بسیاری بر جای نهاده که از میان آن ها یکی تفسیر معظم قرآن به قرآن "المیزان"، دیگری "اصول فلسفه و روش رئالیسم" و سومی، "شیعه در اسلام" است که بیش از همه نامی شده‌اند و برای عامه خلق شناسا. در کنار این آثار، از ایشان قطعه‌هایی شعر نیز باقی است که چند سال پیش به اهتمام محمدرضا رمزی اوحدی در قالب مجموعه‌ای به نام "گلشن شیدایی" منتشر شده است.
اما در عالم موسیقی ایرانی، دو تصنیف برجسته وجود دارد که به طور مستقیم با مرحوم علامه مرتبط است؛ "کیش مهر" و "پارسی پارسا".
این دو تصنیف را به ترتیب شهرام ناظری و علیرضا افتخاری خوانده‌اند؛ نخستین قطعه اثری است با شعر علامه طباطبایی و دومی، تصنیفی است در وصف مرحوم علامه.
"کیش مهر" شهرام ناظری
"همی گویم و گفته ام بارها
بود کیش من مهر دلدارها
پرستش به مستی است در کیش مهر
برون اند زین جرگه هشیارها...".
از نامی‌ترین سروده‌های مرحوم علامه طباطبایی(ره)، این شعر است که "کیش مهر" نام دارد. در سرتاسر این سروده 22 بیتی، صاحب تفسیرِ به عربی نگاشته شده "المیزان" جز یکی، دو واژه عربی را به کار نبرده و شعر از دید دارا بودن واژگان فارسی، بسیار سره است. علاوه بر این ویژگی باید به نوع نگاه و نظرگاه اصلی این شعر نیز توجه داشت. شعر به لحاظ محتوایی نزدیک به اندیشه‌هایی جهان‌وطنی و عمومی است. با توجه به این موضوع خالق این اثر بی‌شک از توان بالایی هم در حوزه ادبیات فارسی و هم در حوزه اطلاعات جامع محتوایی برخوردار است. موقعیت خالق اثر می‌تواند مدعی باشد که توانسته با تکیه بر آموزه‌هایی فرامذهبی دست به خلق اثری بزند که بدون توجه به جفت و بست‌های مرسوم و معمول سعی دارد در قالبی کلی و اثربخش به خلق شعری ناب دست بزند. شعری از آن دست که می‌تواند زمینه‌هایی تازه و بدیع را فراروی مخاطب قرار دهد.
شعر "کیش مهر" را شهرام ناظری با آهنگی از محمدجلیل عندلیبی خوانده است. در تصنیف "کیش مهر" که در قالب آلبومی به همین نام منتشر شده، تنها هفت بیت از 22 بیتِ شعر علامه اجرا و خوانده شده است.
محمدجلیل عندلیبی که از سرشناس ترین تصنیف سازان موسیقی ایرانی در دهه های اخیر است و سابقه کار با دیگر خوانندگان موسیقی ایرانی همچون محمدرضا شجریان، علیرضا افتخاری و زنده یاد رضوی سروستانی را نیز در کارنامه خود دارد، تصنیف "کیش مهر" را در دستگاه همایون و مایه شوشتری برای صدای شهرام ناظری ساخته است.
ناظری در این تصنیف 9 دقیقه ای که با اورتوری کوتاه آغاز می شود، افزون بر بم خوانی، اوج های کار را نیز به زیبایی اجرا کرده است.
وی در میانه این تصنیف، بیت "چه فرهادها مرده در کوه‌ها / چه حلاج‌ها رفته بر دارها" را به شکل آواز می‌خواند و پس از تحریرهایی که می‌زند، دوباره به ملودی اصلی تصنیف باز می‌گردد، اما در ادامه در حالیکه گروه دارد یک جمله را تکرار می‌کند، ناظری دوباره بیتی را در اوج به آواز می خواند و دوباره به تصنیف می پردازد.
آلبوم "کیش مهر" در سال های میانی دهه 60 ساخته شده و به جز تصنیف "کیش مهر"، شش قطعه دیگر نیز دارد، که در اجرای آنها، این نوازندگان هنرنمایی کرده اند: داوود گنجه ای (کمانچه)، جمشید عندلیبی (نی)، بهنام وادانی (سه تار)، زنده یاد منصور سینکی (تار)، محمد فیروزی (عود)، محمود فرهمند (تنبک)، فرهاد عندلیبی (دف) و محمدجلیل عندلیبی (سنتور).
پارسی پارسا
در دی ماه 1381 در تالار مرکز همایش های صدا وسیما، کنگره ای به مناسبت صدمین سال میلاد علامه سید محمدحسین طباطبایی(ره) برگزار شد.
در این برنامه افزون بر سخنرانی های اهل طریقت و شریعت و حکمت، حسام الدین سراج و علیرضا افتخاری نیز قطعه هایی را اجرا کردند که تصنیف افتخاری بسیار به دل حاضران نشست، به گونه ای که در پایان برنامه به درخواست حاضران، علیرضا افتخاری دوباره به روی صحنه آمد و تصنیف "پارسی پارسا" را در وصف علامه طباطبایی(ره) دوباره به زیبایی اجرا کرد.
تصنیف "پارسی پارسا" اثری است در دستگاه نوا که آهنگ آن را امیر بکان ساخته و شعرش را استاد علی معلم دامغانی سروده است.
این تصنیف با اورتوری زیبا که نوای تارِ آن دلربایی می کند، با ملودی و نوایی پُرشور این گونه آغاز می شود:
"ای که ز خوبان سری
وز مهان مهتری
مهوشی و مهرخی
دلکشی و دلبری
از ملکان در ملک
وز پریان درپری
از در چین تا به ری
وز خزران تا هری
نی چو تو یک گوهر است
نی چو تو یک گوهری...".
علیرضا افتخاری این تصنیف را بسیار درست و در خدمت شعر و آهنگ خوانده تا مفاهیم موجود در شعر سخته علی معلم به تمامی به شنونده منتقل شود.
این تصنیف آمیخته ای است از بم و اوج های پر از ظرافت که خواننده بسیار زیبا و با احساس آنها را اجرا کرده است، که اوج این ظریف خوانی ها را می توان به خوبی در یک سوم پایانی تصنیف دید و شنید که علیرضا افتخاری حتی در ادای خاص واژگان نیز کوشیده شعر را برای شنونده نقاشی کند.
تصنیف "پارسی پارسا" بعدها در قالب آلبوم "قصه شمع" در کنار هفت قطعه دیگر که هر یک ساخته یک آهنگساز بود به همت انتشارات سروش منتشر شد.
35 سال از درگذشت علامه سید محمد حسین طباطبایی(ره) یکی از بزرگ ترین مفسران، حکیمان، دانشمندان و عارفان روزگار معاصر می گذرد.
علامه گرچه چشم از این عالم بست و دیده حق بینش به دیدن جمال جانان برای همیشه روشن شد، اما نام بلندش تا همیشه تاریخ به درخشندگی در صفحه روزگار خواهد درخشید.