سرویس موسیقی هنرآنلاین: انجمن موسیقی ایران جزو آن دسته انجمن‌هایی است که برخلاف تصور برخی اهالی موسیقی با توان و قدرت زیادی در حوزه‌های زیرساختی این عرصه هنری مشغول فعالیت است. این نهاد مدتی است مدیریت خود را با علی ثابت نیا آغاز کرده است و مصاحبه زیر اولین گفت‌وگوی بلند مدیرعامل انجمن موسیقی ایران است.
آقای ثابت‌نیا، سال 97 برای انجمن موسیقی ایران چگونه گذشت و شما در این انجمن چه فعالیت‌هایی انجام دادید؟
ما در آغاز کار با بدهی جشنواره فجر روبه‌رو بودیم که با همکاری معاونت هنری، دفتر موسیقی و موسسه توسعه هنرهای معاصر در خردادماه با پنج ماه تأخیر توانستیم بدهی هنرمندانی که تسویه قراردادشان با تأخیر مواجه شده بود پرداخت کنیم. بعد از آن بلافاصله برگزاری جشنواره موسیقی جوان را پیش رو داشتیم که به نوعی می‌شود این جشنواره را بزرگترین رویدادی دانست که انجمن موسیقی امور اجرایی و برگزاری آن را برعهده دارد. خوشبختانه ما با همکاری آقای اسدی، دبیر دوازدهمین جشنواره موسیقی جوان توانستیم که این جشنواره را هم به خوبی برگزار کنیم. از طرفی برگزاری جشنواره موسیقی نواحی مصادف با اولین روزهای فعالیت بنده در مؤسسه شده بود. ما با توجه به نواقصی که در طی برگزاری جشنواره موسیقی نواحی مشاهده کرده بودیم، قرار گذاشتیم که برای برطرف کردن این نواقص تدابیری بیندیشیم، به همین خاطر مقرر کردیم که از سال بعد با توجه به تمام شدن قرارداد سه‌ساله این جشنواره با استانداری کرمان، جشنواره موسیقی نواحی را در استان دیگری برگزار کنیم. پس از به پایان رسیدن جشنواره‌های فشرده که تا اول مهرماه سال گذشته طول کشید، فرصت بیشتری پیش آمد تا انجمن بر روی هدف و مأموریت اصلی خودش؛ یعنی وجهه ملی تمرکز بیشتری داشته باشد. نام این موسسه "انجمن موسیقی ایران" است که آن موقع آخرین واژه این انجمن یعنی "ایران" دچار تزلزل شده بود و کاری که این مجموعه باید در سطح ملی انجام می‌داد رضایت‌بخش نبود. ما در همین راستا جلساتی برگزار کردیم و در این جلسات با نظر اعضاء و روسای انجمن توافق شد تا برای انتخاب هیئت مدیران در سطح استان‌ها انتخابات برگزار کنیم. در واقع اعضای انجمن بر این موضوع تأکید داشتند که مطالبات هنرمندان با برگزاری انتخابات بهتر محقق می‌شود. ابتدا در نحوه برگزاری انتخابات شبهاتی وجود داشت ولی با توجه به اینکه حکم اکثریت اعضای هیات مدیره به پایان رسیده بود، در یک فرصت سه‌ماهه موفق شدیم برای تمام شعب حکم یک‌ساله صادر کنیم.
چطور شد که به فکر احداث سامانه بانک اطلاعات موسیقی کشور افتادید؟
ایجاد بانک اطلاعات موسیقی کشور، مهم‌ترین اقدامی بود که از مهرماه 97 به طور جدی کلید خورد. از گذشته نهادهای مختلفی مانند حوزه هنری خراسان شمالی سعی داشتند بانک اطلاعاتی جامعی از هنرمندان را ایجاد کنند تا با استفاده از آن بتوانند روند تصمیم‌گیری صحیح را بهبود ببخشند. بانک اطلاعات با توجه به ماهیت و کارکردش باید امکان به‌روزرسانی پیوسته را داشته باشد. ما در انجمن موسیقی آمدیم در راستای جمع‌آوری چنین بانکی یک تیم تشکیل دادیم و از اولین فاز این سامانه که مربوط به برگزاری و رفع باگ‌ها بود هم در اسفندماه سال گذشته رونمایی کردیم. این مجموعه در سه فاز برنامه‌ریزی شد و قرار است که در طی یکی دو سال آینده به طور کامل اجرایی شود. فاز دوم آن بحث جست‌وجو برای پیدا کردن هنرمندان، پژوهشگران و خبرنگاران موسیقی و فاز آخر آن جست‌وجوی انگلیسی برای ارتباط با فضای بین‌المللی است که فازهای این پروژه را تشکیل می‌دهند. فکر می‌کنم این اقدام را می‌توان کار جدیدی دانست که در دوره مدیریت اینجانب اتفاق افتاده است. سایر فعالیت‌های انجمن مربوط به امور روزمره و اداری مجموعه و برگزاری جشنواره‌ها است که آخرین آنها جشنواره موسیقی فجر بود. امور اجرایی جشنواره در انجمن موسیقی ایران متمرکز نبود. تنها بخش مسائل مالی گروه‌ها و هنرمندان شرکت‌کننده در جشنواره موسیقی فجر به ما مربوط می‌شد و بخشی دیگر این پروژه در موسسه توسعه هنرهای معاصر متمرکز بود. با این حال بحث گستردگی اجراها با وجود دشواری‌ها و عدم بودجه برنامه‌ریزی‌شده از تفاوت‌های این دوره از جشنواره موسیقی فجر با دوره‌های قبل بود. درست است که در این بخش پتانسیل بسیار زیادی وجود دارد ولی ما می‌توانیم از این بخش از جشنواره فجر که زیر نظر انجمن موسیقی ایران بود به‌عنوان حرکت شاخص یاد کنیم.
ما در ادامه فعالیت‌های سال 97، برای اولین بار جلسه مجمع انجمن موسیقی ایران را با حضور هیئت امنای انجمن و کمیته مجامع معاونت هنری و حسابرس انجمن برگزار کردیم که در این جلسه حساب‌های منتهی به سال ۹۷ بررسی شد. گرچه خبرهایی که از برگزاری این جلسه منتشر شد منصفانه نبود. برخی از خبرگزاری‌ها با استفاده از یک سری واژه‌ها، سؤالات شبه‌داری را مطرح کرده بودند که گویی در انجمن موسیقی ایران شفافیت مالی وجود ندارد. من با انتظارات و ایده‌های بیشتری به انجمن موسیقی ایران آمدم اما با توجه به معذوریت‌های مالی بسیاری از رخدادها تا به حال اتفاق نیفتاده است. تخصیص بودجه‌های انجمن در حد برطرف کردن نیازهای مالی جشنواره‌ها است. در سال جاری طبق دستور وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای مقوله شفاف‌سازی، تمام هزینه‌هایی که انجمن موسیقی ایران به برگزاری جشنواره‌ها اختصاص داده بود را در سایت معاونت فرهنگی منعکس کردیم. با این حال برخی از خبرگزاری‌ها متوجه این رویداد و مقوله نبودند.
انجمن موسیقی ایران در سال آینده با چه جشنواره‌ها و رویدادهایی مواجهه است؟
ما اقداماتی نظیر حمایت از پتانسیل‌های کشف‌شده برگزیدگان جشنواره موسیقی جوان را در دستور کار خودمان قرار داده‌ایم ولی متأسفانه این امر به دلیل محدودیت‌های مالی محقق نشد و ما همچنان در حسرت این آرزو مانده‌ایم. بزرگترین ایراد ما نخواستن نبود بلکه نتوانستن به دلیل مشکلات مالی بود. امسال با توجه به فاصله برگزاری با جشنواره جوان، ایام مبارک ماه رمضان و ماه‌های محرم و صفر احتمال دارد که جشنواره موسیقی نواحی در فصل پاییز و در آبان‌ماه برگزار شود. طبق توافق‌نامه‌ای که معاونت هنری جشنواره موسیقی نواحی با استانداری و اداره کل ارشاد استان کرمان انجام داده است، مقرر شده که این جشنواره امسال نیز مجدداً در استان کرمان برگزار شود.
دوره یک ماهه جشنواره موسیقی جوان و اجراهای ثابت آن، روال این جشنواره را خسته‌کننده کرده است. از طرفی عدم تبلیغات و آگاه‌سازی از برگزاری این رویداد باعث می‌شود بسیاری از دانشجوهای هنر و موسیقی از این رویداد مطلع نباشند. آیا امکان تغییر در روند برگزاری این جشنواره برای جذب افراد و تاثیرگذاری بیشتر بر رسانه‌ها وجود ندارد؟
هدف جشنواره موسیقی جوان تأثیرگذاری بر جریانات کلان موسیقی است. طبیعتاً برای رسانه‌ها این موضوع خسته‌کننده است که بخواهند به مدت یک ماه چنین رویدادی را پوشش بدهند اما همان‌طور که گفتم هدف این جشنواره تأثیرگذاری بر رسانه‌ها نیست. ویژگی مهم جشنواره موسیقی جوان با وجود نقاط ضعف و قوتی که دارد این است که گرچه جشنواره متعلق به جوانان است اما در سایه پیشکسوتان و افراد باتجربه برگزار می‌شود. به قول یکی از بزرگان حاضر در جمع داوران، جشنواره موسیقی جوان تقریباً نمونه‌ای با این وسعت و این تعداد داور و گستردگی در همه ژانرهای موسیقی با حدود صد پیشکسوتِ و استاد موسیقی در جهان برگزار نمی‌شود. بحث اطلاع‌رسانی این جشنواره امسال متفاوت خواهد بود. سال 96 بعضی از استان‌ها و شهرستان‌ها از برگزاری جشنواره جوان مطلع نبودند ولی در سال 97 با ایجاد بزرگترین و وسیع‌ترین شبکه موسیقیایی کشور در ۳۲ مرکز و چندین نمایندگی در شهرستان‌ها سعی کردیم مواد و مصالح تبلیغاتی‌مان را از راه‌های متفاوتی مثل فضای مجازی به موقع به دست اهالی موسیقی خصوصاً نوجوان‌ها و جوان‌ها برسانیم. این اقدام حتماً در اولین روزهای سال 98 صورت می‌گیرد. ما در ادامه آماده‌سازی تشریفات جشنواره موسیقی جوان در تلاش هستیم تا بتوانیم برای کسانی که از شهرستان‌ها در این جشنواره شرکت می‌کنند با همکاری نهادهای مثل آموزش و پرورش، خدمات محدود رفاهی را فراهم کنیم. ضمن اینکه در سال 98 بودجه جشنواره موسیقی جوان افزایش پیدا نکرده است، به همین خاطر ما در برخی از امورات انجمن باید صرفه‌جویی کنیم تا از کیفیت کارهایمان چیزی کم نشود. البته این نکته را هم بگویم که بحث تنوع در روند جشنواره بر عهده دبیر محترم جشنواره است. در حال حاضر بنده مطلع هستم که مسئولین در تلاشند تا برای جشنواره آینده با افزودن داوران جدید، به نوعی یک تنوع جدیدی را در داوری‌ها ایجاد کنند و هدف برقراری عدالت مدنظر در داوری را نیز محقق کنند. فراخوان این جشنواره در اواخر روزهای سال 97 منتشر شد.
با توجه به اینکه جشنواره موسیقی نواحی به مدت سه سال در استان کرمان برگزار شد، آیا بهتر نبود که امسال برای تنوع در برگزاری، این جشنواره را در شهر دیگری مثل شهر شیراز برگزار کنید؟
با توجه به اینکه بخش اعظمی از بودجه‌های جشنواره موسیقی نواحی را استان برگزارکننده تأمین می‌کند، استانی برای این امر اعلام آمادگی نکرد. البته انجمن و بخش خصوصی استان فارس اعلام آمادگی کردند اما این جشنواره جز جشنواره‌های رسمی معاونت هنری است و باید اداره کل و نهادهای دولتی این استان برای جذب بودجه اعلام آمادگی می‌کردند که نکردند. از طرفی با اصرار مسئولین استان کرمان و وعده‌هایی که این استان در جهت رفع نواقص جشنواره‌های سال‌های گذشته دادند، قرار شد امسال نیز این جشنواره در استان کرمان برگزار شود. طبیعتاً جشنواره موسیقی نواحی در سال‌های آینده قابلیت کوچ کردن به سایر استان‌ها را خواهد داشت.
بنیاد امام رضا (ع) برای سال آینده چه برنامه‌هایی دارد؟
من از زمانی که به عنوان مدیرعامل انجمن موسیقی ایران منصوب شدم، سرپرستی و مشاور هنری بنیاد امام رضا (ع) را هم بر عهده گرفتم. یکی از افتخارهای زندگی من این بوده است که سال‌های سال در محضر حضرت کارهای فرهنگی زیادی انجام داده‌ام و خدمت کرده‌ام. بنیاد امام رضا (ع) با اقداماتی مانند در هم ادغام کردن جشنواره‌هایی که موضوع‌هایشان موازی است و دوسالانه کردن جشنواره‌هایی مانند نگارگری و جشنواره تئاتر کودک که هنرمند زمانی بیشتری برای خلق اثر نیاز دارد، برخی از جشنواره‌ها را تبدیل به کارگاه جشنواره کرده است. برای مثال در حوزه گرافیک قرار شد بر اساس رزومه داوطلبان 30 تا 40 نفر توسط هیئت داوران انتخاب شوند و با توجه به شورای سیاست‌گذاری استان در یک مقطع سه روزه با آموزش اساتید اثر خلق کنند و بعد از میان آنها آثار برگزیده انتخاب شوند. گرچه هدف اصلی رقابت است اما برای این اقدام با مشاوره‌هایی که از مدیران کل حوزه‌های موسیقی هنر تجسمی و تئاتر گرفتیم، به این نتیجه رسیدیم که بنیاد امام رضا (ع) در آموزش هم می‌تواند نقش ایفا کند. این بنیاد با صرفه‌جویی‌هایی که در هزینه‌های جشنواره‌ها انجام داد، توانست تولیداتی را با دو هدف انجام بدهد که هدف اول تأمین منابع محتوایی برای جشنواره‌های متن‌محور مانند تئاتر، پویانمایی و تئاتر کودک و نوجوان بود. در حال حاضر بنیاد امام رضا (ع) در حال تولید محتوا در زمینه نمایشنامه است تا این محتواها را در اختیار گروه‌های مختلف برای حضور قدرتمندتر در جشنواره‌ها قرار بدهد. از طرفی این بنیاد در نظر دارد تا برای فضاهای عمومی کشور آثاری را تولید کند که این آثار الگویی برای جشنواره‌ها باشد. برای نمونه در حوزه خلق آثار نفیس در حوزه هنر تجسمی، قرار است آقای حسن روح‌الامین پنج مقطع از زندگی امام رضا (ع) را به تصویر بکشد. همچنین در حوزه موسیقی هشت ترانه با صدای آقایان علیرضا افتخاری، محمد معتمدی، پوریا اخواص، علی شاپور و دیگران در حال تولید است.
موسسه آفرینش‌های هنری در حوزه آواها و نواهای رضوی حدود هزار دقیقه موسیقی نواحی ایران در ژانرهای مختلف نظیر چاوش‌خوانی‌ها و مولودی‌خوانی‌ها را با موضوع امام رضا (ع) گردآوری کرده است. بنیاد امام رضا (ع) و انجمن موسیقی ایران تلاش کردند که این مجموعه خروجی بهتری داشته باشد و به عنوان یک گنجینه از فرهنگ موسیقی کشور در حوزه موسیقی مذهبی به دست علاقه‌مندان برسد. امیدوارم این گنجینه در میلاد امام رضا (ع) در سال ۹۸ رونمایی شود.
ما با توجه به محدود شدن جشنواره‌ها و عدم برگزاری جشنواره در برخی از استان‌ها برای اینکه تمامی کشور از فعالیت‌های بنیاد امام رضا (ع) بهره‌مند شوند، ویژه برنامه‌هایی را در قالب تلفیقی مانند تئاتر، موسیقی و شب شعر تهیه کردیم و در استان‌هایی مانند کردستان و لرستان که موسیقی خیز هستند و مردم حالات معنوی در تمامی مسائل زندگی را در قالب موسیقی بیان می‌کنند، شب‌های را برای مردم تعریف کردیم که هنرمندان موسیقی آن خطه با موضوع تولد امام رضا (ع) برنامه اجرا کنند.
آیا این امکان وجود دارد که ما در آینده شاهد اجراهای بازتری مانند برگزاری کنسرت موسیقی در استان خراسان رضوی باشیم؟
در حال حاضر با اخذ مجوزهای لازم از نهادهای مربوطه یک سری اجراهای موسیقی در یکی از نقاط شهر مشهد برگزار می‌شود. در حوزه موسیقی نواحی با همتی که شهرداری مشهد در سال‌های گذشته داشته است، برنامه‌های خوبی مانند مناجات خوانی در ماه مبارک رمضان در بزرگترین میدان شهر مشهد که در فاصلهٔ نزدیکی از حرم امام رضا (ع) قرار داشت برگزار شد که مورد استقبال مردم قرار گرفت. مسئله‌ای که در مشهد وجود دارد عدم برگزاری کنسرت‌های بزرگ است که عده‌ای در اداره کل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد پیگیر رفع این موضوع هستند. با این حال صورت مسئله اینگونه نیست که موسیقی به کل در خراسان رضوی تعطیل شده است، بلکه ما در منطقه شرق خراسان با یک منطقه پویا به لحاظ موسیقی در عرصه دوتارنوازی و آواز شرقی مواجه هستیم. در شهر مشهد آموزشگاه‌های موسیقی بسیار فعال هستند و تعداد زیادی از نخبگان موسیقی کسانی هستند که در مشهد رشد کرده‌اند و برای عرضه تجربیاتشان به تهران آمده‌اند. در مشهد امکان عرضه آثار موسیقییایی به سهولتی که در سایر استان‌ها وجود دارد میسر نیست اما این موضوع به معنای توقف موسیقی در استان خراسان رضوی نیست.
در حال حاضر برگزاری کنسرت موسیقی پاپ در مشهد امکان‌پذیر نیست ولی آیا امکان برگزاری کنسرت‌هایی در رابطه با موضوع امام رضا (ع) هم وجود ندارد؟
انجمن موسیقی ایران برای سهل‌تر شدن امورات اهالی موسیقی در شهر مشهد تمامی توان خود را به کار برده اما در مواردی توان انجمن برای حل مسائل محدود است. امیدوارم با درک صحیحی از ژانرهای موسیقی مانند موسیقی ردیف دستگاهی، موسیقی کلاسیک و موسیقی نواحی توسط کسانی که معتقد هستند موسیقی در این استان باید با احتیاط بیشتری ادامه حیات دهد، سرعت‌گیرهای مختلفی که پیش روی هنرمندان است از سر راه برداشته شود.
آیا در سال آینده روند فعالیت‌های انجمن موسیقی ایران تغییری نخواهد داشت؟
سوال بسیار سختی است چون جنس موسیقی‌هایی که در مأموریت‌های انجمن موسیقی ایران وجود دارد نیاز به کمک و حمایت بیشتری دارد. به هر حال ما سعی می‌کنیم روندها را با کیفیت بهتری انجام بدهیم اما گاهی دسته‌ای از خلاقیت‌ها در عرصه موسیقی نیاز به پشتوانه مالی دارند. من از همان ابتدا معتقد بودم که موسیقی نواحی باید زلفش را به تصویر گره بزند. در واقع ما در این رابطه باید مستند، فیلم کوتاه و عکس‌های زیادی تولید کنیم تا هنرمندان این عرصه در جامعه شناخته‌تر شوند. واقعیت این است که ما در این راستا اقداماتی را هم انجام داده‌ایم تا بتوانیم رویدادهای جدیدی را با جذب منابع بخش خصوصی و حداقل حمایت‌های معنوی بخش دولتی راه‌اندازی کنیم ولی در عرصه موسیقی برای انجام فعالیت‌ها صرفاً نهادهای تصمیم‌گیرنده آن نهادهایی نیستند که در ذهن همگان متصور است بلکه حاضران و تصمیم‌گیرندگان متنوعی وجود دارند که این موضوع روند فعالیت‌ها را سخت‌تر می‌کند. من برنامه‌های سال بعد را به طور واضح اعلام نمی‌کنم ولی انجمن موسیقی ایران در حال حاضر تعدادی از برنامه‌ها را برای به ثمر رساندن در سال آینده پیگیری می‌کند. یکی از این برنامه‌ها مربوط به همکاری انجمن با یکی از ادارات کل برای تسهیل اموری که بخشی از بدنه موسیقی یک کشور را تشکیل می‌دهند است که این امر با همکاری دکتر اله‌یاری به مراحل خوبی رسیده است. برنامه بعدی مربوط به مسئله اقتصادی است.
و اما حرف آخر؟
امیدوارم اصحاب رسانه با صداقت و عدالت بیشتری فضاهای موسیقی کشور را قضاوت کنند. تمامی رسانه‌ها از رادیو و تلویزیون گرفته تا جراید کاغذی و فضای مجازی می‌توانند برای پیشبرد اهداف موسیقیایی در تمامی بخش‌های دولتی، نیمه‌دولتی و خصوصی کمک به‌سزای داشته باشند.