سرویس موسیقی هنرآنلاین: "روش‌های نوین پژوهش در موسیقی نواحی" عنوان دومین نشست بخش پژوهشی دهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران بود که 8 تیرماه با حضور لیزا گووپ و لوتوز دوسردا پژوهشگران آلمانی در سالن سینما تک "پارس" برگزار شد.
احمد صدری دبیر دهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در مقدمه کوتاهی گفت: پژوهش در موسیقی نواحی جزو ملزومات است و باعث پیشرفت این بخش از موسیقی خواهد شد.
او سپس ضمن معرفی برخی از پژوهشگران حاضر در سالن سابقه‌ای کوتاه از این افراد را برای حاضران بیان کرد.
پیمان آقامحسنی نیز که به عنوان اتنوموزیکولوژ و مترجم در این نشست حضور داشت، در سخنانی گفت: وقتی با آقای صدری درباره بخش پژوهش جشنواره صحبت می‌کردیم، به این نتیجه رسیدیم که بهتر است، درباره رویکردهای مختلف موسیقی فولک بحث کنیم تا اتفاق خوبی برای علاقه‌مندان حوزه پژوهش رقم بخورد.
او ادامه داد: بحث پژوهش در حوزه موسیقی نواحی و گفتمان رایج در آن طی نیم قرنی که در ایران سابقه دارد، دچار تکرار شده و ضرورت ایجاد دیدگاه جدید در آن احساس می‌شود.
آقامحسنی گفت: هنرمندانی که در حوزه موسیقی نواحی فعالیت می‌کنند، روند زندگی‌شان از حالت روستایی به شهری تغییر پیدا کرده است و این شهری شدن تغییراتی را در موسیقی آن‌ها ایجاد کرده است. ما از پژوهشگران دعوت کردیم که با چنین رویکردی مطالب خود را عرضه کنند. در واقع بحث اصلی ما مطالعات موسیقی در فضای شهری است.
در ادامه نشست، لیزا گووپ پژوهشگر آلمانی ضمن تشکر از دعوت برای حضور در این فستیوال گفت: من در دانشگاه هیلبورگ آلمان تدریس می‌کنم. در حوزه فرهنگ شناسی در حال گذراندن دوره پروفسوری با موضوع فسیتوال‌های موسیقی در دنیا هستم. دوره دکتری من نیز به موضوع اتنوموزیکولوژی اختصاص داشت.
وی افزود: به‌صورت کلی در هر پژوهشی نوع و متد آن پژوهش مهم است. رشته مردم‌شناسی به مطالعه افرادی که با مسئله فرهنگ غریبه هستند می‌پردازد، اما در تئوری جدید این غریبگی بعد جغرافیایی نداشته و در هر منطقه می‌شود آن را یافت.
وی افزود: درباره موسیقی نواحی این سؤال کلی مطرح است که چه کسانی این نوع از موسیقی را تعریف کرده و بر اساس چه روابط اجتماعی آن را شکل داده‌اند؟ مهم این است که درباره موسیقی نواحی نوع اصطلاحات و دیدگاهی کشف شود. اگر در آلمان از دانشجویان بپرسیم موسیقی فولک چیست، قطعاً در جواب آن‌ها با اصطلاحاتی مثل سنت، هویت و تنوع روبه‌رو می‌شوید.
او ادامه داد: شناسایی این اصطلاحات مسئله‌ای جداست، اما خود موسیقی نواحی یک عمل اجتماعی است و باید دید چه ویژگی‌هایی دارد. در این موضوع مهم سه جنبه وجود دارد. اول زمینه پیدایش موسیقی فولک، دوم چگونگی شکل‌گیری هویت این نوع موسیقی و سوم عدم ثبات این عمل مدنظر است. بنابراین با این ویژگی سه‌گانه، موسیقی نواحی به سه رده موسیقی بومی، موسیقی جهانی و موسیقی بومی که قابلیت جهانی شدن دارد تقسیم می‌شود که باعث ساخته شدن هویت می‌شود.
این پژوهشگر همچنین مطرح کرد: موسیقی بومی به طور کلی معمولاً افراد را یاد منطقه روستایی با همان استایل خاص می‌اندازد. اما این در حالی است که در همه دنیا با تغییرات شهری شدن مواجه هستیم. اگر موسیقی نواحی را لزوماً با خاستگاه روستایی تعریف نکنیم باید دید چه ویژگی‌هایی را می‌توان برای آن برشمرد؟ در مبحث شهری شدن یک شاخه جدید در مردم‌شناسی به نام اتنوموزیکولوژی شهری وجود دارد که به اهمیت بررسی مسئله یک شهر از لحاظ موسیقایی می‌پردازد. شهرها به لحاظ ساختاری شباهت فراوانی از لحاظ تقسیم‌بندی و شکل دارند. از دهه ٧٠ در این رشته به بررسی تنوع و شناسایی موسیقی پرداخته شده است.
او گفت: بحث بعدی در مطالعات موسیقی شهری به فضاها آن هم به معنای غیر فیزیکی بودن می‌پردازد و به این بحث که "به واسطه موسیقی تعلق به یک مکان شکل می‌گیرد." پاسخ داده می‌شود.
در ادامه این نشست، لوتوز دوسردا پژوهشگر آلمانی در سخنانی مطرح کرد: در اتریش فستیوالی که هنرمندان مختلفی در شهر گرد هم می‌آیند و هر کدام موسیقی خود را اجرا می‌کنند. در واقع وقتی فردی در شهر قدم می‌زند، می‌تواند، انواع موسیقی‌ها را بشنود. می‌خواهم بگویم شهر تبدیل به یک موزه بدون بلیت ورودی می‌شود. این گروه‌ها هر کدام سازبندی خود را دارند نقش خاصی ایفا می‌کنند.
این پژوهشگر ادامه داد: در چنین فستیوال‌هایی موزیسین‌ها به واسطه موسیقی‌شان هویت خود را نشان می‌دهند که من به این می‌گویم: "عمل موسیقایی"
دوسردا اضافه کرد: شاید بد نباشد، فستیوال موسیقی اتریش را با فستیوال بندر هامبورگ مقایسه کنم. هامبورگ چون یک منطقه تجاری است، تمایل دارد در فستیوال‌های موسیقی‌اش هم یک وجهه بین‌المللی از خود به نمایش بگذارد. برای همین فضای موسیقی سنتی در این فستیوال جایی ندارد. فستیوالی مثل هامبورگ بین‌المللی است نه بومی. برای همین می‌خواهد در خود را به روی فرهنگ‌های مختلف باز کند.
این دو پژوهشگر آلمانی در بخش‌های پایانی این نشست فیلم‌هایی از فستیوال‌های موسیقی بومی آلمان را برای حاضران پخش کردند.