گروه مد و لباس هنرآنلاین: مرتضی میرزایی از اواخر دهه 60 به همراه جمعی از دوستانش، استارت تأسیس فروشگاه پوشاک را زده‌اند و امروز یکی از وسیع‌ترین مراکز خرید پوشاک پایتخت با عنوان «ایرانیان» را مدیریت می‌کنند. او در گفت‌وگو با هنرآنلاین از تجربه‌های خود در این عرصه می‌گوید. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
آقای میرزایی لطفاً ابتدا از نحوه ورودتان به عرصه فروشگاه‌داری با محور محصولات حوزه مد و لباس بگویید.
پس از پایان جنگ تحمیلی و در شرایطی که نیاز به ایجاد برخی زیرساخت‌ها در زمینه تأمین مایحتاج مردم بود، به‌اتفاق جمعی از دوستانمان تصمیم گرفتیم فروشگاهی را به‌منظور فروش پوشاک بانوان تأسیس کنیم. آن زمان مانتوی اجتماع یکی از نیازهای مبرم جامعه بود و زمانی که کار خود را با یک فروشگاه 80 متری آغاز کردیم، به‌جرات می‌توان گفت برای نخستین بار یک مرکز خرید مانتو را با همکاری یکی از تولیدکنندگان بنام این حوزه راه‌اندازی کردیم. کمی بعد فضایی 400 متری را به مجموعه افزودیم و بعد از سه سال، فروشگاه را به فضایی بالغ‌بر 4 طبقه و در هر طبقه 150 مترمربع زیربنا رساندیم. تمام آنچه گفتم در محله امامزاده حسن تهران رقم خورد. تا اواسط دهه 80 کار به همین منوال پیش رفت. یک پل هوایی در آن منطقه وجود داشت و سال 1385 زیر همان پل هوایی، سه ملک هرکدام به متراژ هزار مترمربع خریدیم و در شرایطی که بسیاری ما را بابت خریدن این زمین زیر پل هوایی سرزنش می‌کردند، سال 86 فروشگاه را به بهره‌برداری رساندیم. شاید بشود اسمش را شانس گذاشت که همان زمان، پل هوایی برداشته شد و این‌گونه مجموعه ما درست در مرکز منطقه امامزاده حسن قرار گرفت. خیلی از کسبه اذعان داشتند که ازآن‌پس، فروشگاه پوشاک «ایرانیان» سبب رشد فزاینده آن منطقه شد.
در حال حاضر، این مرکز خرید در چه مساحتی مشغول فعالیت است؟
در حال حاضر فروشگاه ما در فضایی به مساحت 10 هزار مترمربع در پنج طبقه فعال است و خدمات خود را ارائه می‌دهد. البته یک سال پیش از شیوع ویروس کرونا، درست روبروی همین مجتمع فروشگاهی، ساختمانی دیگر به مساحت هزار و چهارصد مترمربع خریدیم و آنجا به مرکز فروش کیف و کفش اختصاص یافت. هر چند افتتاح این فروشگاه مقارن شد با آمدن کرونا به ایران و لطمه‌های بسیار جدی را به من و همکارانم وارد ساخت.
آیا در حال حاضر و با توجه به اینکه همچنان یکی از بزرگ‌ترین مراکز خرید پوشاک در کشور هستید، آماری از مشتریان مجموعه خود دارید؟
بله. امروز مجموعه «ایرانیان» دارای یک میلیون نفر مشترک است و فقط بیش از 10 هزار مدل مانتو در این مرکز عرضه می‌شود. بر اساس رصدی که روزانه انجام می‌شود، ایستایی خانم‌ها در مرکز خرید بالغ‌بر دو و نیم تا 3 ساعت است و روزانه از 10 تا 25 هزار نفر از این فروشگاه بازدید می‌کنند.
با توجه به اینکه در ابتدای امر و بر اساس وضعیت موجود تجربه چندانی از مدیریت یک مرکز خرید به این وسعت نداشتید و احتمالاً با چالش‌های پیش رو چندان آشنا نبودید، چه تمهیداتی اندیشیدید که کمترین آسیب متوجه شما شود؟
ما از روز نخست، به دو نکته توجه کردیم. تصمیم بر آن شد که بی‌جهت ارزان نفروشیم و البته جنس باکیفیت به مشتری بدهیم. من آن زمان مدیریت برند پوشاک «بهپوشان» را هم داشتم و شاید ما از معدود برندهایی بودیم که به‌هیچ‌عنوان در زمان فروش به مشتریان تخفیف نمی‌دادیم. البته این نکته از درس‌هایی بود که آقای هاکوپیان در اواخر دهه 70 به من گوشزد کردند. واحدی نیز با عنوان امور مشترکین ایجاد کردیم تا با مشتریان مجموعه در ارتباط باشیم و ضمن کسب نظر، انتقاد و پیشنهاد آن‌ها، مخاطبانمان را در جریان خدمات مجموعه قرار دهیم. البته ابتدا کار بسیار سختی داشتیم. به دلیل شرایط فرهنگی آن زمان، مشتریان حتی به‌سختی حاضر بودند شماره تماس خود را در اختیار همکاران ما قرار دهند اما ما تلاش می‌کردیم آن‌ها را متقاعد سازیم که عضوی از خانواده بزرگ ما هستند و به‌منظور ارائه خدمات بهتر به ما اعتماد کنند.
مجموعه شما فعالیت‌هایی در حوزه مسئولیت اجتماعی نیز انجام می‌دهد. لطفاً در این زمینه توضیح دهید.
مدت‌هاست به تبعیت از شیرخوارگاه آمنه و پس از مشورت و همفکری با مدیران این مجموعه، اقدام به راه‌اندازی یک شیرخوارگاه کرده‌ایم و همچنین به‌منظور افزایش سرانه ورزش در منطقه 17 تهران که اتفاقاً به لحاظ وسعت کوچک است اما جمعیت بسیار بالایی دارد یک ورزشگاه به مساحت 7 هزار مترمربع تأسیس کرده‌ایم.
شما از مدیران یک مرکز خرید بسیار بزرگ در پایتخت هستید. آیا برندهای پوشاک به‌آسانی حاضر به همکاری با شما و گروه‌تان هستند.
اتفاقاً یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما جلب نظر برندها و تولیدکننده‌هاست. آن‌ها به‌سختی به ما اعتماد می‌کنند و حتی گاهی می‌گویند حضور آن‌ها در این مرکز خرید سبب افزایش قدرت ما خواهد شد نه آن‌ها. اما واقعیت این است که مد در تمام جهان یک جریان سیال است و گاه برندها قادر نخواهند بود به‌تنهایی مسیر رشد و توسعه را طی کنند. در تمام دنیا مراکز خرید کمک می‌کنند ضمن ایجاد رقابت میان فعالان عرصه‌های گوناگون، فضایی امن برای تعامل آن‌ها با مشتریان ایجاد شود.
با توجه به وسعت بالای فعالیت مجموعه‌تان، شیوع ویروس کرونا چه آسیبی به مجموعه شما و روند فعالیتتان وارد ساخت؟
سال نخست بعد از کرونا اکثر چک‌های ما برگشت خورد. در شرایطی 400 چک برگشتی روی دست ما مانده بود که بسیاری از افراد زندگی‌شان با همان چک‌ها می‌چرخید. دولت هم در آن برهه کمک خاصی به ما نکرد. همان‌طور که گفتم تأسیس فروشگاه کیف و کفش ما با شیوع ویروس کرونا همراه شد و در شرایطی که بالغ‌بر 5 میلیارد تومان سرمایه تأمین کفش‌های فروشگاه تازه تأسیس بود، کل چک‌های ما برگشت خورد. اما خداراشکر بعد از کرونا فروش ما مجدد اوج گرفت. البته که همان زمان با شرکت‌ها و سازمان‌های مختلفی قرارداد بستیم و با تأمین پوشاک کارکنان آن‌ها بخشی از مشکلاتمان مرتفع شد.
به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین چالش‌های فروشگاه‌داری در ایران تأمین نیروی متخصص برای بخش‌های مختلف است. شما در این بخش با چه مسائلی مواجه هستید؟
بخش‌های حفاظت، تبلیغات، خرید، فروش، هماهنگی و حسابداری فروشگاه‌ها در تأمین منابع انسانی با کمبود نیروی متخصص مواجه است. ما باید با بخش علمی و دانشگاهی در تعامل باشیم تا بتوانیم افراد تحصیلکرده در تمام بخش‌ها را جذب کنیم. مجموعه ما بیش از 250 همکار دارد. امروز اگر برندهای ما در زمینه چیدمان دچار چالش و مشکل هستند و نمی‌توانند با رقبای خود در دیگر کشورها رقابت کنند، به همین دلیل بوده که این بخش مهم به دست افراد تحصیلکرده سپرده نشده است. من چند سال در کشورهای چین و ترکیه فعالیت داشته‌ام. فاصله ما با آن‌ها بسیار زیاد است.
آینده فروشگاه‌داری در عرصه پوشاک کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یک واقعیت وجود دارد و آن اینکه صنعت مد چاره‌ای جز پیشرفت ندارد. باید به کشورهای پیشرفته در این حوزه سفر کرد و علل توسعه فعالیت آن‌ها را مورد تحلیل قرار داد. باید از آن‌ها درس گرفت. عرصه پوشاک در تمام ابعاد ازجمله بخش عرضه و فروش به افراد دلسوز نیاز دارد. باید پذیرفت هر قدر هم مشکلات اقتصادی افزایش یابد اما باز هم مد به‌عنوان یکی از مسائل اصلی جامعه مطرح بوده و همواره اولویت است. رسانه و شهرداری‌ها باید برندها را در امر تبلیغات یاری رسانند که به‌واقع تأثیر آن‌ها انکارناپذیر است کمااینکه تبلیغات تلویزیونی و شهری به ما بسیار کمک کرد. امروز برای همراه شدن با نیاز نوجوانان و جوانان لازم است تفکر درست و سرمایه‌های اقتصادی را به سمت‌وسوی درست هدایت کنیم. ما نمی‌توانیم چشممان را روی دنیا ببندیم. ما نیاز به تربیت نیروی متخصص و البته مدیر برای هدایت مجموعه‌های بزرگ داریم.