گروه فرهنگ و ادبیات خبرگزاری هنرآنلاین - محمدرضا وحیدزاده، متولد 1364 در تهران، کارشناس زبان و ادبیات فارسی و دانشجوی دکتری پژوهش هنر و عضو پژوهشکدۀ فرهنگ و هنر اسلامی، منتقدی است که در کنار شاعری به تدریس در دانشگاه و پژوهش در هنر و ادبیات نیز مشغول است. از او تا کنون سه مجموعه‌شعر به نام‌های «اقرار»، «پیشواز» و «داداخواهی» به چاپ رسیده است. آثار پژوهشی «سبک‌شناسی هنر انقلاب اسلامی»، «رسم شاعری، «شعر و اعتراض» و «نقاشی و اعتراض» و سفرنامه‌های «ماهی‌خوران»، «شام ملیتا» و «از این ستون به آن ستون» و همچنین مجموعه‌گفتگوی «شمایل صبح» از دیگر تألیفات اوست. با او در ارتباط با فعالیت‌های ایشان و همچنین مسائل مختلف شعر در کشور به گفتگو نشستیم. گفتگوی هنرآنلاین با این شاعر و پژوهشگر ادبی به این شرح است:
وحیدزاده در ابتدای گفتگو در ارتباط با فعالیت‌ها و اقداماتی که در حال حاضر به آن‌ها مشغول است، عنوان کرد: بنده در دانشگاه سوره به عنوان مدیر گروه ادبیات پایداری و مسئول میز هنر انقلاب اسلامی در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامیِ حوزه هنری مشغول به فعالیت هستم. بنده در این دو جایگاه فعالیت‌هایی مرتبط با هنر و ادبیات انقلاب و مقاومت انجام می‌دهم. خوشبختانه در دانشگاه سوره که یکی از دانشگاه‌های خوب کشور است بستر مناسبی جهت تمرکز بر هنر و ادبیات فراهم است. الحمدلله تحولاتی هم در این دانشگاه در حال رخ‌دادن است و امید زیادی به بهتر شدن عملکرد این دانشگاه وجود دارد. ما هم سعی داریم تا حد توانمان، زمینۀ فعالیت علاقه‌مندان به ادبیات و هنر انقلاب را در این دانشگاه فراهم کنیم. البته مجله‌ای هم در دانشگاه در دست انتشار داریم که نشریه‌ای علمی است و در حوزه ادبیات پایداری فعالیت می‌کند و بنده در آن نشریه به عنوان مدیر داخلی فعال هستم. درباره حضورم در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی هم باید عرض کنم که ما در آنجا طرح‌های پژوهشی را دنبال می‌کنیم که برخی از خروجی‌های این پژوهش ها به شکل کتاب منتشر می‌شود؛ مجموعه «هنر اعتراضی جهان» که درباره زندگی و آثار هنرمندان متعهد و مقاوم دنیا در رشته‌های مختلف هنری است و «سنگ کاغذ گلوله» که به تازگی به انتشار رسیده و درباره گرافیک و مسئله فلسطین است، از این دست تولیدات هستند. همچنین از دیگر خروجی‌های این پژوهش‌ها می‌توان به کتاب «شمایل صبح» که گفتگوهایی درباره تاریخ شفاهی هنر است، اشاره کرد. البته برخی از کارهای پژوهشی هم در قالب نشست‌های پژوهشی ارائه می‌شود. فعالیت‌های تخصصی راهبردی دیگری نیز در پژوهشکده برگزار می‌شود که بنده نیز به نسبت ارتباطِ آن‌ها با کارگروه هنر و ادبیات انقلاب، در خدمت دوستان پژوهشکده هستیم. علاوه بر این، در دانشگاه سوره نیز یک حلقه شعر به نام حلقه شعر خرابات داریم که هر هفته سه‌شنبه‌ها در ساختمان مرکزی دانشگاه سوره برگزار می‌شود. آقایان حسین زحمتکش و رضا احسان‌پور کسانی هستند که در این حلقه شعر پیوسته در کنار ما بوده‌اند. البته شاعرانی مثال سیدوحید سمنانی، علی داودی، حسن جمشیدی، امید روزبه، سعید بیابانکی، ربابه کلامی و دیگر شعرای گرانقدر به فراخور، در این محفل مهمان ما بوده‌اند. مخاطبان از داخل و بیرون دانشگاه سوره در این حلقه شعر حضور می‌یابند.
با توجه به تجربه آقای وحیدزاده در برگزاری محفل‌های آموزش شعر، از وی درباره وضعیت آموزش شعر در کشور پرسیدیم که در پاسخ وضعیت را به نسبت دیگر حوزه‌های فرهنگ و هنر خوب ارزیابی کرد و افزود: بنده یک تجربه عملی در آموزش شعر دارم. اما بهتر است آقای میلاد عرفان‌پور که سال‌ها در شهرستان ادب و حوزه هنری در همین زمینه کار می‌کند، در این‌باره صحبت کند. اما یک توضیح کلی‌تر درباره وضعیت آموزش شعر وجود دارد؛ وضعیت آموزش شعر در کشور در این دوره زمانی وضعیت بهتری به نسبت سایر حیطه‌ها و حوزه‌های هنری دارد. نسل‌های مختلف شعر در کارگاه‌ها و مراکز مختلف شعری به هم متصل و مرتبط شده‌اند. انجمن‌های مختلف در حوزه هنری، شهرستان ادب و دیگر محافل به صورت پراکنده در نقاط مختلف کشور برگزار و دانش و تجربه پیشکسوتان، سینه به سینه به جوانان منتقل می‌شود. شایان ذکر است برگزاری انجمن ادبی یک سنت ریشه‌دار در تاریخ ماست. شما می‌بینید شرایط کلی شعر به گونه‌ای بود که در همین ماجراهای اخیر مثلِ حماسه طوفان‌الاقصی و عملیات تروریستی کرمان، تعداد قابل توجهی اثر تولید شد. نسل‌های مختلف درباره این حوادث شعر سرودند و ما شعر آقای قزوه و افشین علا را در کنار نسل جدید در این حوادث شنیدیم. می‌توان گفت سرعت اضافه شدن شاعران توانمند، با استعداد، خوش ذوق و متعهد به جرگه شاعران کشور زیاد است، تا جایی که ما به عنوان فعالان عرصه شعر از شناخت اسامی آن‌ها هم جا می‌مانیم. بنده در چند وقت اخیر شعرهای بسیار خوبی شنیدم، گاهی این جوش و خروش شاعران به دلیل پیش‌زمینه‌ای که وجود دارد، به شکل طبیعی رخ می‌دهد و علاقه مندان به شعر را به میدان می‌آورد؛ گاهی هم دوره‌های آموزشی که به آن‌ها اشاره کردم به شکل جدی، مسیر سرودن شعر به اقتضای اتفاقات و رویدادهای زمان حال را تقویت می‌کنند و نقش شتاب‌دهنده دارند. البته خود این دوره‌ها به تنهایی نمی‌تواند موثر باشد اما عامل شتاب‌بخش و تاثیرگزاری است. این دوره‌ها و محافل شعری می‌تواند عامل اصلی رشد و پیشرفتِ استعدادهایی باشد که زمینه لازم را دارند. این دوره‌ها مشتمل بر انتقال تجربه اساتید نسل‌های مختلف شعر کشور است. برگزاری اردوها در شهرهای مختلف و تجربه هم صحبتی با شاعران توانمندتر، نقد آثار و دیدار شعرای جوان با یکدیگر و هم افزاییِ ایشان می‌تواند، بهتر و بیشتر به مفید و موثر بودن این دوره‌ها کمک کند.
در ادامه محمدرضا وحیدزاده پیرامون جشنواره شعر فجر و میزان تاثیرگزاری آن به هنر آنلاین گفت: من احساس می‌کنم جشنواره شعر فجر به نسبت جایگاه شعر در جامعه و در قیاس با اعتبار، گستردگی و تاثیرگزاری که شعر در کشور دارد، نتوانسته نقش‌آفرینی متناسبی انجام دهد. به عنوان مثال جشنواره فیلم فجر به منزلۀ مهم‌ترین اتفاق سالانه در فضای فیلم در کشور، با توجه به جوایز و توجهاتی که به آن می‌شود، توانسته پیرامون فضای فیلم در کشور موثر و جریان‌ساز باشد. این جشنواره بر سرنوشت خیلی از فیلمها تاثیرگزار است؛ اما جشنواره شعر فجر نمی‌تواند به این اندازه موثر باشد و این مسئله دلایل متعددی دارد. فکر می‌کنم خود جشنواره باید بیشتر خودش را جدی بگیرد. نکته دیگر در مورد جشنواره مسئله شفافیت است. مخاطبین به دلیل شفافیتِ جشنواره فیلم، درگیر این رویداد می‌شوند. اگر شفافیت در حوزه شعر انجام شود مخاطبین حوزه شعر بیشتر از قبل پیگیر اتفاقات و اخبار جشنواره خواهند بود. مخاطب باید بداند که چه آثاری به مرحله بعد راه پیدا کرده‌اند و کدام آثار از راهیابی به دور بعد بازمانده‌اند. کدام‌ها به چه شکل و در چه شاخه‌هایی و با نظر چه کسانی به رقابت پرداختند. به طور خلاصه باید عرض کنم که ظرفیت شعر در کشور بالاست و این جشنواره باید خودش را به تناسب این ظرفیت بالا، ارتقا بخشد.
در پایان هم وحیدزاده درباره اعضای جدید شورای شعرکشور و در واکنش به انتصاب آنان به جملات کوتاهی بسنده کرد: درباره شورای شعر هم نظر خاصی ندارم؛ برای همه این عزیزانی که در شعر کشور حضور جدی دارند و موثر هم هستند آرزوی موفقیت می‌کنم. البته به شخصه اعتقاد دارم بخش مهمی از رویدادهای مرتبط با شعر، بیرون از این ساختارها اتفاق می‌افتد و نبض تپنده شعر جای دیگری می‌زند.
گفتگو: محمد حسین خدایی