گروه فرهنگ و ادبیاتِ خبرگزاری هنرآنلاین: هفته دفاع‌مقدس بهانه‌ای شد تا سراغ یکی از ناشرین موفق در زمینه تولید محتوا در حوزه جهاد و مقاومت برویم. به همین جهت گفتگویی را با آقای محمد علی آقامیرزایی مدیر تولید انتشارات «خط مقدم» ترتیب دادیم و در مورد این فعالیت‌های این نشر و چالش‌ها و فرصت‌های حوزه نشر با ایشان گفت و شنود داشتیم. گفتنی است در پیشینۀ کاری محمدعلی آقامیرزایی روزنامه‌نگاری، نویسندگی و فعالیت‌های فرهنگی به‌چشم می‌خورد.
آقای آقامیرزایی خدمت شما عرض سلام و ادب داریم، ابتدا بفرمایید که نشر «خط مقدم» با چه هدف و رویکردی آغاز به کار کرد؟
بنده تقریبا یک سال بعد از شروع فعالیت این نشر به آن ملحق شدم. این نشر به همت آقای علی شیرازی تاسیس شد. آقای شیرازی خود دارای چندین کتاب هستند و بسیار دغدغه کار فرهنگی داشتند و از زمانی که در نیروی دریایی سپاه بودند رابطه خوبی با آقای سرهنگی داشتند و کمک می‌کردند کتابخوانی بیشتر شود. مخصوصا ایشان دغدغه داشتند که کتاب‌های حوزه جهاد و مقاومت بیشتر مورد توجه و مطالعه قرار بگیرد. فرزندان آقای شیرازی هم در محیط فرهنگی و اهل کتاب رشد کرده‌اند که بخشی از فعالیت نشر بر دوش فرزندان ایشان است. به همین دلیل تصمیم به تاسیس یک نشر خصوصی گرفتند و بعد از گرفتن مجوز، اولین کتاب این نشر «خط مقدم» به همت آقای سرهنگی تولید شد. سال نود و هشت بعد از شهادت حاج‌قاسم بنده به این مجموعه پیوستم. تقریبا ساختار اصلی مجموعه شکل گرفته و منسجم و درست پایه ریزی شده‌بود. و بعد از شهادت حاج قاسم ما رفتیم و شروع به کار کردیم. در واقع هدف اصلی این نشر، توسعه گسترش کتاب‌های حوزه مقاومت است. نشرهای زیادی هستند که در زمینه دفاع مقدس کارهای خوبی دنبال می‌کنند و در زمینه چاپ خاطرات و دیگر موضوعات دفاع مقدس فعال هستند. اما در زمینه مقاومت در کشورهای منطقه مانند افغانستان، سوریه، لبنان و عراق، خیلی از مسائل عنوان نشده و جبهه مقاومت به خوبی تبیین نشده‌است. اگر واقعا جبهه مقاومت به خوبی تبیین شود به جامعه ما خیلی کمک می‌کند، مردم باید بدانند که ما چه بازدارندگی تاثیرگزاری بیرون از مرزهای خودمان به نفع امنیت ملی و تمامیت ارضی خود ایجاد کرده‌ایم. به علاوه جبهه مقاومت، یک تاثیر عمیق بر روی دیگر کشورهای جهان دارد، که همین تاثیر ژرف از اهداف انقلاب اسلامی است. آمریکا و اسرائیل به هر جنایتی در منطقه دست می‌زنند، جنگ پیشدستانه می‌کنند و اسرائیل حتی کودک‌کشی می‌کند؛ ولی با واکنشی روبرو نمی‌شوند. اگر اروپایی و آمریکایی بیاید اشکال ندارد! ولی وقتی ایرانیها بیایند اشکال دارد؟ برای طرف مقابل همه چی مجاز است و می‌توانند همه کار انجام دهند، ولی وقتی ایرانی وارد می‌شود، تعبیر تروریسم وسط می‌آید. جنگ فرهنگی عمیقی در گرفته، طرف مقابل با همه رسانه‌های خود به میدان آمده که خود را حق جلوه دهد. از این رو مسئله جبهه مقاومت و حضور ایران باید تبیین میشد. ما یک جنگ به اصطلاح فیزیکی داریم که الان آتش آن تا حد زیادی فروکش کرده، اما جنگ تمام عیار فرهنگی، تبلیغی رسانه‌ای داریم که در جریان است و طرف مقابل با همه ابزارهایش وارد آن شده. در این جنگ نیاز است که بیشتر وارد شویم؛ زیرا که ما در این زمینه کار زیادی نکرده‌ایم. «خط مقدم» به میدان آمده تا یک جبهه کوچک در جهت این جنگ فرهنگی را تشکیل دهد و توانسته بعد از چهار پنج سال فعالیت، یک سری آثار مورد توجه تولید کند. به عنوان مثال پیشنهاد می‌کنم آثاری چون «بدون مرز»، «من نامزد گلوله هستم» اثر آقای سرهنگی، «شبه» و «سرباز قاسم سلیمانی» اثر مصطفی رحیمی را مطالعه کنید.
آثار خاصی راجع به شهید سلیمانی تولید کرده‌اید که بسیار مورد استقبال قرار گرفت در این مورد هم توضیح بفرمایید.
متاسفانه با فاصله کم بعد از شهادت حاج قاسم کتابهایی بیرون آمد که مراحل تولید درستی طی نکرده‌بود و حتی تعداد فرزندان ایشان را هم دقیق نیاورده‌بود. ما در نشر «خط مقدم» کتب با موضوع حاج قاسم را به برجسته‌ترین‌های حوزه نویسندگی سپردیم. سفارشِ داده شده به مصطفی رحیمی باعث تولید کتاب فاخر «سرباز قاسم سلیمانی» شد که شاید کتابی مثل آن در مورد حاج قاسم بیرون نیامده باشد. کتاب آقای سرهنگی با عنوان «نامزد گلوله‌ها» یک کار نوجوان است که بسیار عمیق داستان حاج قاسم را از زبان خود شهید سلیمانی می‌شنویم و این قصه تماما مستند است و در عین کوتاهی مطالب زیادی در بر دارد. کتاب «بدون‌مرز» خاطرات شفاهی آقای سید اکبر طباطبایی هم در همین گونه اثری بسیار قابل اعتنا است. اعضای نشر در حال تلاش هستند تا کیفیت آثار را از حال حاضر هم بیشتر ارتقا بدهند و از بهترین کارشناسان استفاده کنند. قابل ذکر است که کتاب خاطرات آقای شیرازی از حاج قاسم با عنوان «حاج قاسمی که می شناسم» اثر آقای سعید علامیان به چاپ دویستم رسید.
مدیر تولید نشر «خط مقدم»: برای تولید آثار با موضوع جهاد و مقاومت باید نیاز است از افراد جنگ دیده و کاربلد کمک گرفته شود.
در واقع شما تلاش کرده‌اید آثار خود را با سرآمدان حوزه ادبیات پایداری تولید و به بازار نشر برسانید.
در واقع همه دست‌اندرکاران انتشارات دغدغه‌مندند تا یک کار ویژه و قابل اعتنا تولید کنند. اعضای این نشر پشت صحنه قضایای دخیل در جبهه مقاومت و شیطنت دشمنان را می‌دانند و پدیده جبهه مقاومت را به خوبی درک کرده‌اند. جنگ تمام عیاری پیش روی ماست. پس نیاز است یک سری افراد کاربلد و جنگ دیده وارد این عرصه شوند و تولیدات را پیش ببرند و در همین راستا ما هم در همکاری با بهترین کارشناس‌ها کار تولید کنیم. ما بهترین نویسنده‌های قدیمی و برجستگان نویسندگی از جوانان را در این حوزه به کار می‌گیریم.
در واقع شما رسالت خودتان دیدید که به عنوان بازوی رسانه‌ای در کنار این رزمنده‌های جبهه مقاومت قرار بگیرید و یک خلا احساس میشد از نظر کمی چند اثر تولید کرده اید.
نیاز سنجی و در پی آن تولید اثر در نشر «خط مقدم» چگونه است؟
نیاز سنجی به این صورت است که محور مقاومت و تمامی ابعاد جهاد رزمندگان در این محور سوژه کلی ماست. ما در زمینه دفاع مقدس هم مواردی کار کردیم که البته خاص بوده و بیشتر تمرکز ما بر روی جبهه مقاومت بوده‌است. تعداد بیشماری سوژه وجود دارد که اصلا مردم ما تصور نمی‌کنند در لبنان، سوریه و عراق چه مجاهدت‌های عظیمی صورت گرفته‌است.خیلی از اعضای نشر خودشان در جبهه مقاومت فعال بودند و شخص مدیر انتشارات حتی رزمنده جبهه مقاومت بوده‌است و این به پرورش سوژه ها بسیار کمک می‌کند. سه موضوع اصلی مرکز توجه ماست، شخص شهید، فرمانده و اتفاقات خاص محور مقاومت که از این دست اتفاقات قابل پرداخت، بسیار رخ داده‌است. تنها یک نمونه‌اش اتفاق محاصره ترکمان‌ها در آمرلی می‌باشد که قابلیت پرداخت بسیار زیادی دارد. یا مثلا به اتفاق بوکمال می‌توان اشاره کرد که آخرین قسمت آزاد‌سازی و اتصال سوریه و عراق است که محل پرداخت آثار است. در سالهای گذشته بسیاری از گفتگو‌ها در مورد این سوژه‌ها انجام شده است و محتوای بسیاری تولید شده و در مسیر تولید است و در بعضی موارد در حال انتخاب نویسنده برای تبدیل محتوا به اثر هستیم و در این راستا کاملا هدفمند پیش می‌رویم. همانطور که عنوان کردم خود آقای هادی شیرازی به عنوان مدیر انتشارات رزمنده مدافع حرم بوده‌است و به موضوع اشراف دقیق دارد. به همین دلیل وقتی جلو می‌رویم باب های متعددی در این زمینه باز می‌شود.
ارکان مختلف انتشارات «خط مقدم» چگونه در تولید آثار این نشر نقش آفرینی می‌کنند؟
به عقیده بنده نشر «خط مقدم» یک نشر حرفه‌ای و با نیروهایی است که بسیار متعهد به انجام کار خود هستند و حجم بالای کاری را با کیفیت پیش می‌برند. به عنوان مثال واحدهای اجرایی و هنری‌مان به شدت کارهای سنگینی را انجام می‌دهند و به همین دلیل است که ما علی‌الرغم این که یک انتشارات کوچک به حساب می‌آییم ولی تعداد کتاب‌های تولید شده در نشر «خط مقدم»، بسیار بالا است. یکی از بهترین واحدهای ما واحد هنری است. از طرفی ما مدیریت محتوایی داریم که مسئولیت آن با آقای دکتر معصومی است که کاملا به جریان‌های منطقه تسلط دارند. ایشان از اساتید دانشگاه و متخصص این حوزه هستند. حتی ایشان در حین پژوهش در حوزه عراق در این کشور مورد صدمه قرار گرفته و جانباز شده‌اند و دو عدد از بهترین کتابها یعنی «بوی‌انارانتحاری» و «از فرانکفورت تا رقه» حاصل تلاش‌های ایشان بوده‌است. وقتی پژوهشگر در حادثه حضور داشته باشد و مشاهده عینی انجام دهد، با این که صرفا با پژوهش کتابخانه‌ای به اثر برسد بسیار فرق می‌کند.
مدیر تولید نشر «خط مقدم» :ما اگر عین حقیقت همان طور که هست نشان دهیم، بدون هیاهو و شعار با استقبال مخاطب روبرو می‌شود.
استقبال مخاطب از آثار نشر شما چگونه بوده‌است؟ با این ملاحظه که شما کتابهایی در حوزه تخصصی تولید و راهی بازار نشر می‌کنید.
ما امسال دومین سال بود که در نمایشگاه کتاب حضور داشتیم و نسبت به سال قبل مخاطبان از آثار نشر بسیار بیشتر استقبال کردند. یکی از کتابهایی که مورد استقبال قرار گرفت کتاب «بیست و هفت روز و یک لبخند» بود که با موضوع زندگی شهید بابک نوری تولید شده بود. افراد با سلیقه‌های مختلف برای خرید این کتاب به غرفه مراجعه می‌کردند. برخی کتاب‌های دیگر هم در چاپ اول با استقبال خوبی روبرو شده‌اند. کتاب «من‌نامزدگلوله هستم» اثر آقای سرهنگی هم علی‌الرغم برخی حاشیه‌ها با استقبال بسیار خوبی روبرو شد. در واقع این اثر حاصل چند دهه تجربه ایشان است که تولد و شهادت حاج قاسم را با یک نثر ویژه و زیبا به تصویر کشیده و نوجوان و بزرگسال می توانند آن را بخوانند و لذت ببرند. ما نیاز داریم که مخاطبان بتوانند با این سوژه ها درگیر شوند و آن‌ها را بفهمند و برای نوشتن این آثار چه کسی بهتر از امثال آقای سرهنگی و آقای رحیمی. ما اگر عین حقیقت همان طور که هست نشان دهیم، بدون هیاهو و شعار با استقبال مخاطب روبرو می‌شود.
در فضای حوزه نشر و جهاد چه چالش‌هایی وجود دارد؟
ما همه در یک جبهه هستیم و هدف مشترک داریم. اما بایستی عنوان کرد ما دچار عدم درک درست در مورد مسئولیت خود پیرامون موضوع کتاب هستیم. بزرگترین دغدغه ما این است که دوستانی می‌آیند و در راس کار قرار می‌گیرند که به موضوع واقف نیستند. ما از نظر حضور نیروهای منطقه‌ای و نظامی درخشان عمل کردیم. کاری که حاج قاسم برای کشور انجام داد کار بزرگی بود. حتی اگر از زاویه ملی‌گرایی به موضوع نگاه کنیم و به نظام و انقلاب هم حتی دلبستگی نداشته باشیم به این کارها افتخار خواهیم کرد. اما یک سری مدیران میانی کارنابلد می‌آیند و آزموده‌ها را خطا می‌کنند و درصد نارضایتی را بالا می‌برند، که قسمت موفق نظام هم دیده نمی‌شود. البته ما نیاز داریم به جوانگرایی اما جوانگرایی نیاز به اصولی دارد. ما در انتشارات «خط‌مقدم» از اساتید مبرز استفاده می‌کنیم اما در کنار این اساتید، جوان‌ها هم حضور دارند که این خود باعث ساختار‌سازی می‌شود. متاسفانه در موضوع فرهنگ این گونه است که برخی مدیران قضیه فرهنگ را به خوبی نمی‌شناسند و مشاوران خوبی هم در کنار خود قرار نمی‌دهند یا اینکه برخی جوانهایی بر سر کار می‌آیند که تجربه کافی ندارند. اگر در موضوع جمع شدن کتاب آقای سرهنگی در نمایشگاه کتاب، مدیر کاربلدی بر سر کار بود همچنین اتفاق تلخی نمی‌افتاد. مرتضی سرهنگی شخص بسیار مهمی در ادبیات مقاومت این کشور است و ادبیات مقاومت این کشور با آقای سرهنگی زاییده شده. ادبیات مقاومت، ابتدا با حضور ایشان در دفتر ادبیات و فرهنگ مقاومت به وجود آمد سپس سایر بخش‌ها در این حوزه شکل گرفت. خود سرهنگی یک متر و معیار است و می‌تواند همه کتاب‌های حوزه مقاومت و جهاد را کارشناسی کند، حال چه کسی می‌خواهد کتاب ایشان را ارزیابی و کارشناسی کند. باید کسی بر سر کار باشد که خاک خورده این حوزه باشد یا مشاورانی داشته باشد که به او بگویند در چه جایگاهی قرار گرفته است. نه این که مدیریت‌های فرهنگی محل آزمون و خطای مدیران جوان باشند. من اعتقادم این است که هنوز هم نیروهای دلسوز بسیار بیشتر از نیروهایی هستند که فقط آمده‌اند تا از این جایگاه استفاده کنند. اما دغدغه‌ی ساختار وجود ندارد. باید بخش‌های دولتی کمک می‌کردند و به عنوان متولی کار را دست کاردان و اهلش می سپردند. این طور نباشد صرفا حرف مدیر باشد بلکه باید بخش‌های تخصصی را به کسانی واگذار کرد که امتحان خودشان را پس داده باشند.
بنده سالها به در حوزه روزنامه‌نگاری و کتاب دفاع مقدس فعال بوده‌ام و مشکلات این حوزه را درک کرده‌ام و عضو شورای مرکزی مجمع خبرنگاران و نویسندگان حوزه مقاومت و دفاع مقدس و عضو هیئت مدیره انجمن روزنامه نگاران دفاع مقدس هستم و سالهای گذشته هم بوده‌ام. به عقیده بنده همیشه مشکلمان این بوده است که مدیرانی بر سر کار بوده‌اند که فهم درست فرهنگی نداشته و به جای این که کمک کننده باشند جلوی کارهای خوب را می‌گیرند. اگر پشتیبانی‌های حضرت آقا نبود این حوزه این مقدار رشد نمی‌کرد و چه بسا تعطیل میشد. گاهی اوقات به خود من می‌گویند دفاع مقدس تمام شده است، دفاع مقدس تمام نشده، ما اصلا برای خط مقاومت و جهاد کاری نکرده‌ایم به قول حضرت آقا باید نهضت صد برابری راه بیاندازیم. البته این مشکلات باعث نمی‌شود ما کار نکنیم بلکه وظیفه خود را با قدرت انجام می‌دهیم.
اگر مخاطب موضوع آثار تولیدی شما را ببیند، تصور نمی‌کند که «خط مقدم» یک نشر خصوصی است، آیا نشر شما یک انتشارات خودگردان است؟
بله نشر «خط مقدم» کاملا خودگردان است، کتابهایی که تولید می‌کنیم، فروش خوبی دارد و هیچ بودجه‌‌ی دولتی از جایی نداریم. در ارتباط با شبکه پخش هم بخش بازرگانی ما به عنوان یک بخش مهم در انتشارات، فعال است و زمینه پخش مناسب آثار را فراهم می‌کند. فکر می‌کنم این نشر با پیشینه پنج ساله بسیار خوب پیش رفته و با توجه به برنامه‌ریزی‌ها چشم‌اندازی خوبی برای آن متصور است. هر سال نقشه راه سال بعد را ترسیم می‌کنیم. بخش‌هایی داریم که در کنار کار راه انداخته‌ایم و در همین راستا اکنون دفتر رمان و دفتر کودک و نوجوان داریم. هسته اصلی انتشارات آنقدر در این مسیر تجربه لازم را دارند که می‌دانند قرار است چه کنند. نقشه دقیقی ریخته و مرحله به مرحله اجرا می‌کنند.
اگر بخواهید کتاب‌های خاص و برجسته خود را معرفی کنید، از کدام کتابها نام می‌برید؟
پاسخ به این سوال برای بنده بسیار سخت است، زیرا هر کدام از کتاب‌های چاپ شده توسط انتشارات «خط‌مقدم» ویژگی خاص خود را دارند و آثار بسیار خوبی در موضوعات متنوعی تولید شده است. به عنوان مثال بعد از مدت‌ها کتابی از خاطرات امیر سید حسام هاشمی با عنوان «سفر به روزهای جنگ» چاپ شد که بسیار قابل اعتنا است. کتاب‌های بسیار خوبی مثل «نامزد گلوله‌ها» از آقای سرهنگی، «سفر به روزهای جنگ» اثر سعید علامیان، «سرباز قاسم سلیمانی»، «حاج قاسمی که من می‌شناسم»، «شبه»، «بدون مرز» «میاندار» اثر آقای امیر خانی، از کتاب‌های بسیار شاخص نشر هستند. یا برای کتاب «بادهای سرکش هندوکش» جواد‌افهمی نویسنده کتاب در سخت‌ترین شرایط مصاحبه‌ها را در سوریه انجام داد تا کتاب مذکور تولید شود. بعد از انجام پژوهش‌ها هم کتابها توسط بهترین کارشناس‌ها ارزیابی و بررسی شده است. در پایان به شما بگویم که شاید اگر به عقب برگردیم، کتاب های اولیه را چاپ نکنیم، زیرا کیفیت برای ما بسیار مهم است و توقع خودمان هم از نشر بسیار بالا رفته است.
جناب آقا میرزایی رسالت بزرگی دارید و امیدواریم در انجام این وظیفه توفیق روز افزون داشته باشید و با تربیت نسل های بعدی، حرکت شما در تولید آثار با موضوع حماسه و جهاد مستدام باشد.
* محمد حسین خدایی