گروه فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: حسن بن علی بن محمد(ع) مشهور به امام حسن عسکری، فرزند امام هادی(ع) و پدر امام زمان(عج) هستند. ایشان هشت ربیع‌الثانی سال ۳۲۲ هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشودند.
امام حسن عسکری(ع) در سنین کودکی (سال۲۳۳ یا ۲۳۶ قمری) به‌همراه پدرشان توسط حاکم وقت به عراق فراخوانده شدند و در شهر سامرا تحت‌نظر قرار داشتند. ایشان بیشتر عمر خود را در این شهر به سر بردند و به مدت ۶ سال امامت شیعیان را عهده‌دار بودند.
لقب‌های ایشان را «هادی»، «نقی»، «زکی»، «رفیق» و «صامت» ذکر کرده‌اند. برخی از مورخان لقب «خالص» را هم گفته‌اند. «ابن الرضا» نیز لقبی است که امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) به آن شهرت یافته‌اند. لقب «عسکری» نیز مشترک میان امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع)، است زیرا هر دو ایشان در شهر سامرا اقامت اجباری داشتند. «عسکر» عنوان غیرمشهوری برای سامرا بوده است.
امام عسکری(ع)، با وجود همه فشارها و مراقبت‌های بی‌وقفه حکومت عباسی، یک سلسله فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و علمی را در جهت حفظ اسلام و مبارزه با افکار ضد اسلامی انجام می‌دادند که می‌توان آن‌ها را این‌گونه خلاصه کرد: «کوشش‌های علمی»، «ایجاد شبکه ارتباطی با شیعیان»، «فعالیت‌های سری سیاسی»، «حمایت و پشتیبانی مالی از شیعیان»، «تقویت و توجیه سیاسی عناصر مهم شیعه»، «استفاده گسترده از آگاهی غیبی» و «آماده‌سازی شیعیان برای دوران غیبت».
زندگی امام یازدهم شیعیان، آکنده از تلاش و جهاد در راه تبلیغ معارف دینی بوده است و شاگردان بسیاری در مکتب او تربیت یافته‌اند. ایشان علاوه‌بر تربیت شاگردان و تشویق نویسندگان، خود نیز دست به قلم برد‌ه‌اند و کتاب‌ها و نامه‌های فراوانی را برای توسعه علم و دانش و هدایت و راهنمایی جامعه از خود به یادگار گذاشته‌اند که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود:
۱- «تفسیر القرآن» که حسن بن خالد برادر محمد بن خالد آن‌را نقل کرده است. امروزه کتابی با عنوان «تفسیر الامام العسکری(ع)» موجود است که عالمان رجال و حدیث بر آن نقدها دارند و آن را غیر از نوشته اصلی می‌دانند.
۲- کتاب «المنقبه» که مشتمل بر بسیاری از احکام و مسایل حلال و حرام است.
۳- نامه‌ها.
آثار متعددی پیرامون زندگی یازدهمین اختر امامت نوشته شده و به چاپ رسیده است؛ معرفی ۱۵ عنوان کتاب:
۱- «دیدار شیرین؛ گزیده‌ای از زندگانی امام حسن عسکری علیه السلام» مسلم ناصری، تهران، پیام آزاد
۲- «داستان‌هایی از امام هادی و امام حسن عسکری علیه السلام»، قاسم میرخلف‌زاده، قم، مهدی یار
۳- «در آستانه غیبت؛ زندگانی امام حسن عسکری علیه السلام» محمد دشتی و مهدی صادقی، تهران، فیض کاشانی
۴- «با خورشید سامرا؛ تحلیلی از زندگانی امام حسن عسکری علیه السلام» محمدجواد طبسی‌حائری، ترجمه عباس جلالی، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم
۵- «ذکری مولد الامام الحسن العسکری علیه السلام» گروهی از نویسندگان، نجف، مطبعة الغری
۶- «راز بزرگ» مهدی رحیمی، تهران، بنیاد بعثت
۷- «زندگانی امام حسن عسکری علیه السلام» منصور کریمیان، تهران، اشرفی
۸- «زندگانی حضرت امام حسن عسکری علیه السلام»، گروهی از علمای لبنان، ترجمه حمیدرضا کفاش، تهران، عابد
۹- «آفتاب در زندان» سعید آل رسول، تهران، بنیاد بعثت
۱۰- «زندگی و سیمای امام حسن عسکری علیه السلام» محمدتقی مدرسی، ترجمه محمد صادق شریعت، تهران، انصارالحسین علیه السلام
۱۱- «زندگانی امام حسن عسکری علیه السلام» عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، نسل جوان
۱۲- «زندگانی عسکریین و تاریخچه سامرا» ابوالقاسم سحاب، تهران، کتابفروشی اسلامیه
۱۳- «آخرین خورشید پیدا» نگرش کوتاه بر زندگانی امام حسن عسکری علیه السلام، واحد تحقیقات مسجد مقدس جمکران
۱۴- «آشنایی با معصومین» معصوم سیزدهم امام حسن عسکری علیه السلام، مهدی آیت اللهی، تهران، جهان آرا
۱۵- «زندگانی حضرت امام حسن عسکری علیه السلام» رضا استادی، قم، دفتر نشر برگزیده
همچنین اشعاری در مدح و ستایش ولادت امام حسن عسکری(ع) سروده شده است؛ نمونه چند شعر:
آنقدر آمدند و گرفتارتان شدند
خاک شما شدند و هوادارتان شدند
زیباترین اهالی دنیای عشق هم
یوسف شدند و گرمی بازارتان شدند
لطف شماست اینکه تمامی انبیا
بالاتفاق سائل دربارتان شدند
آن‌ها که پای منت چشم کریمتان
بی سر شدند تازه بدهکارتان شدند
این بال‌هایی که زیر بت عشق سوختند
خاک تبرک در و دیوارتان شدند
نفرین به آنکه مهر تو را سرسری گرفت
یا آنکه حاجت از حرم دیگری گرفت
ای جلوه خدایی بی‌انتها حسن
خورشید روشن سحر سامرا حسن
بی تو عبودیت به خدا بت‌پرستی است
نور خدا مکمل توحید ما حسن
امشب عروج زخمی بال مرا ببر
تا سامرا، مدینه، نجف، کربلا؛ حسن
در بین خانواده زهرای مرضیه
باید شوند تمام علی زاده‌ها؛ حسن
زنجیره محبت زهراست دین من
با یک حسین و چار علی و دوتا حسن
سوگند می‌خوریم خدا لشگری نداشت
روی زمین اگر حسن عسکری نداشت
آنکه مرا فقیر حرم می‌کند تویی
یک التماس پشت درم می‌کند تویی
آنکه در این زمانه بی‌اعتبارها
با یک سلام معتبرم می‌کند تویی
آنکه برای پر زدن سامرایی‌ام
هر شب دعا برای پرم می‌کند تویی
آنکه مرا برای خودش خانه خودش
با یک نگاه، در به درم می‌کند تویی
آنکه تو را همیشه صدا می‌کند منم
آنکه مرا همیشه کرم می‌کند تویی
شکرخدا گدای امام حسن شدم
خاکی‌ترین کبوتر باغ حسن شدم
تو کیستی که سائل تو جبرئیل شد
دسته فرشته پای ضریحت دخیل شد
تو کیستی که جد نجیب پیمبرت
مهر تو را به سینه گرفت و خلیل شد
تو کسیتی که حضرت موسی عصا به دست
ذکر تو را گرفت اگر مرد نیل شد
اصلی که پا گرفت بدون تو فرع فرع
فرعی که پا گرفت کنارت اصیل شد
تنها خدا به خانه تو آفتاب داد
بعدا تمام زندگی‌ات نذر ایل شد
امشب دعا کنید ظهوری کند مرا
تا اینکه میهمان حضوری کند مرا
امشب دعا کنید بیاید نگار ما
آیات روشنایی شب‌های تار ما
امشب دعا کنید بیاید در این خزان
فصل گلاب فاطمه فصل بهار ما
امشب دعا کنید بیاید گل خدا
تا اینکه این بهار بیاید به کار ما
امشب دعا کنید بیاید ز راه دور
مرکب سوار آل‌علی تک سوار ما
آنکه اگر نبود دلم فاطمی نبود
حتی نبود سجده سجاده یار ما
زهرا هنوز دست به پهلو کند دعا
زهرا کند دعا که بیایی کنار ما
علی‌اکبر لطیفیان
زمین چشم تماشا شد امام عسکری آمد
بهشت آرزو‌ها شد امام عسکری آمد
هوای سامره گل‌پوش از عطر نفس‌هایش
گل ایمان شکوفا شد امام عسکری آمد
سروش هاتف غیبی بشارت داد «هادی» را
گره از کار دل وا شد امام عسکری آمد
حسن خویش حسن رویش حسن بویش حسن مویش
تمام حسن پیدا شد امام عسکری آمد
چنان پیچید در صبح ازل گلبوی لبخندش
که عقل از شوق، شیدا شد امام عسکری آمد
صفا دارد سرور اهل دل در عالم معنا
بساط سور بر پا شد امام عسکری آمد
تجلی کرد در برق نگاهش هیبت حیدر
طلوع مهر زهرا شد امام عسکری آمد
صدای پای او در کوچه باغ زندگی پیچید
حضورش عالم آرا شد امام عسکری آمد
زمان، امشب «کمیل» از شوق سر از پای نشناسد
که خلقت باز معنا شد امام عسکری آمد
کمیل کاشانی آسمان در طلوع یک خورشید
می‌کند روز‌های خود تمدید
این چه نوریست در افق پیدا
این چه نوریست نور عشق و امید
در سحر جلوه‌اش که می‌گوید
نور او فاطمی‌ست بی‌تردید
در میان سکوت سرد حجاز
گوش دل یک صدای ناز شنید
خبری آمد از سرادق عرش
گل بریزید فاطمه خندید
پدرش دور خانه می‌گردد
بر لبش ان یکاد یا توحید
چشم در چشم کودکش دائم
می‌نماید خدای خود تمحید
تا که دستی برد به گیسویش
هر چه دلداده را کند تهدید
دیدگان حدیث روشن شد
تا که نور جمال او را دید
جبرئیل آمد و تبرک کرد
بال خود را به صورتش مالید
مثل گردونه زمین و زمان
با ملائک به دور او چرخید
او که باشد امیر انس و جان
سومین نسل حضرت سلطان
قاسم نعمتی
یازده بار جهان گوشه زندان کم نیست
کنج زندان بلا گریه باران کم نیست
سامرائی شده‌ام، راه گدایی بلدم
لقمه نانی بده از دست شما نان کم نیست
قسمت کعبه نشد تا که طوافت بکند
بر دل کعبه همین داغ فراوان کم نیست
یازده بار به جای تو به مشهد رفتم
بپذیرش به خدا حج فقیران کم نیست
زخم دندان تو و جام پر از خون آبه
ماجرایی است که در ایل تو چندان کم نیست
بوسه جام به لب‌های تو یعنی این بار
خیزران نیست ولی روضه دندان کم نیست
از همان دم پسر کوچک‌تان باران شد
تا همین لحظه که خون گریه‌ی باران کم نیست
در بقیع حرمت با دل خون می‌گفتم
که مگر داغ همان مرقد ویران کم نیست
حمیدرضا برقعی
یاری که از رخسار او، قدر ثریا بشکند
برخاست کز بالای او، مقدارطوبا بشکند
از مشرق عشق و هنر تابیده خورشیدی دگر
ماهی که نور طلعتش هر ظلمتی را بشکند
آمد امام عسکری، باجلوه‌های داوری
کز او طلسم ساحری، در دست اعدا بشکند
نامش حسن، رویش حسن، فرزند چندین بت شکن
کاو همچو جد خویشتن، سد ستم‌ها بشکند
روشنگر راه بشر، در مرتبت هادی عشر
هر قدرتی را منطقش سرافکند پا بشکند
اینست فرزند نبی، کز شوکت میلاد او
آب از سماوه سر زند ایوان کسرا بشکند
این ست فرزند علی کز هیبت شمشیر او
امواج دل‌ها می‌تپد افواج اعدا بشکند
سر‌ها همه در بند او مهدی بود فرزند او
کز عزم بی‌مانند او بت‌های دنیا بشکند
در جمع ارباب سخن، پیران ادیان و ملل
هر جا که او لب وا کند بازار آن‌ها بشکند
در مکتب تفسیر او بانطق عالمگیر او
در دست هر دانشوری، کلک گهرزا بشکند
تفسیر قرآنش ببین، میزان عرفانش ببین
حکام عصر خویش را با علم و تقوا بشکند
گر او نمیدادی تبر، درکف خلیل‌الله را
کی می‌توانست آن نبی یک‌باره بت‌ها بشکند؟
گر او نگفتی لاتخف، موسی کلیم‌الله را
می‌دیدی از وحشت عصا در دست موسا بشکند
بشمارد ار نعمای خود بر انبیا و اولیا
در زیر بار منتش، پشت مسیحا بشکند
علی نبینا و آله و علیه السلام
یا رب مبادا تا به او، گردد زلیخا روبه رو
چون قیمت یوسف دگر پیش زلیخا بشکند
علی نبینا و آله و علیه السلام
ای کعبه امید دل، ای روی تو خورشید دل
از بارش سنگ فتن، تا کی سر ما بشکند؟
دل بر شما بستیم ما، بر عهد خود هستیم ما
عهد میان ما و تو، یا رب مبادا بشکند
تا سر نهم بر پای تو، دارم سر سودای تو
تا منزل عشقت شود، خواهم دلم تا بشکند
من با همه آلودگی، بر درگهت رو کرده‌ام
مگذار در پای دلم، خار تمنا بشکند
آمد «موید» سوی تو، شاید ببیند روی تو
امروز بشکست از غمت، مگذار فردای بشکند
سیدرضا موید
لشکر شادی گرفت ملک جهان را
کرد مسخر همه کون و مکان را
برد به یک حمله دل پیر و جوان را
داد به جسم وجود روح و روان را
خیز و بپایش فدا کن سرو جان را
داری اگر کن نثار خوب‌تر از جان
وجد و سرور و شعف گشته عبادت
مهر فلک داده با خنده شهادت
آمده بر شیعیان دور سیادت
دور سیادت مگو صبح سعادت
صبح سعادت مگو روز ولادت
ولادت حجت قادر منان
یازدهم اختر برج ولایت
ماه محمد جمال شمس هدایت
ابر کرم فلک جود بحر عنایت
قصه فضل ورا نیست نهایت
کار نمی‌آید از شعر و حکایت
لال در اینجا بود منطق انسان
عروس زهرا حدیث قرص قمر زاد
هشتم ماه ربیع پاک پسر زاد
بهر امام دهم نور بصر زاد
از شجر احمدی طرفه ثمر زاد
بلکه برای همه خلق پدر زاد
خلق به خاک درش در خط فرمان
او که به صلبش بود مصلح عالم
او که به خاکش بود چهره آدم
او که ثنایش کنند آدم و خاتم
او که مدیحش بود ذکر دمادم
جنت بی جلوه‌اش خانه ماتم
دوزخ در سایه‌اش روضه رضوان
اهل ولا سرخوش از ساغر اویند
خلق خدا جمله در محضر اویند
جن و ملک سر به سر عسگر اویند
پیر و جوان، چون گدا بر در اویند
خیل نبیین ثنا گستر اویند
بلکه خدا وصف او گفته به قرآن
غلامرضا سازگار