«سید عباس صالحی» در سومین روز از اجلاس مدیران ستادی و استانی ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور طی سخنانی اظهار کرد: کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور فرصت‌هایی را در اختیار دارند که اگر نگوییم بی نظیر اما کم نظیر است لذا باید از این فرصت استفاده شود چراکه از مصادیق شکر؛ شناخت نعمت است و بعد از شناخت باید تلاش شود تا بهره‌وری از نعمت شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در گستره نهادها و دستگاه‌های کشور کمتر نهادی را با این گستره شاهد هستیم که به اندازه کانون‌های مساجد ابعاد فرهنگی داشته باشد و شهرها و روستاها را نیز پوشش دهد؛ کانون‌های مساجد در واقع گستره جغرافیایی ایران را در برداشته و همانطور که اشاره شد کمتر نهاد عمومی و دولتی داریم که تا این اندازه پوشش در سطح کشور داشته باشند.
وی گفت: از سوی دیگر کانون‌های فرهنگی هنری از لحاظ گستره مذهبی؛ مساجد شیعیان و اهل سنت را در بر می‌گیرند و از این نظر نیز کمتر مجموعه‌ای را در سطح کشور داریم که این چنین خصیصه‌ای داشته باشد؛ ضمن اینکه از جنبه طبقات اجتماعی شاهد حضور و فعالیت کانون‌های مساجد در نقاط مختلف از شمال تا جنوب شهرها هستیم که همه این موارد دامنه‌ای از گستردگی سطح فعالیت‌ها را نشان می‌دهد و طبعاً هر چه قدر بر این ظرفیت اضافه شود چشم انداز پیش رو روشن‌تر خواهد شد.
صالحی تصریح کرد: نکته دیگر تنوع فعالیتی کانون‌ها است که دامنه وسیعی را در بر می‌گیرد؛ این تنوع قدرتی را ایجاد می‌کند؛ برای مثال در رویداد بچه‌های مسجد با دوازده رواق شاهد این تنوع فعالیتی و مخاطبان جامعه هدف بودیم، لذا می‌توان برش‌های متعددی را به اعتبار جامعه مخاطب برنامه‌ریزی کرد.
وی ادامه داد: با توجه به ترکیب گسترده و تنوع فعالیتی می‌توان عرصه‌های متعددی را برای کانون‌های مساجد از لحاظ شبکه سازی ایجاد کرد برای مثال گروه‌های سرود اهل سنت؛ شبکه سازی برای مخاطبان کودک و نوجوان و بستری از گستره‌های دیگر چراکه این ترکیب سازی ها است که قدرت سیالیت یک سازمان محسوب می‌شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اکنون دو فرصت و ظرفیت جدید به ظرفیت‌های سابق کانون‌های مساجد اضافه شد که باید به آنها توجه داشته باشیم؛ نخست بحث قرارگاه ملی مسجد و حضور وزارت ارشاد در این قرارگاه و دبیرخانه‌های استانی است که در این عرصه فعالیت دارند؛ در واقع در قرارگاه مسجد کاری شروع شده بود و همانطور که اشاره کردم با افزوده شدن وزارت ارشاد و نمایندگی وزارت در دبیرخانه استانی؛ عملاً فرصت هم افزایی برای کانون‌های مساجد پدید آمد؛ اکنون قرارگاه ملی مسجد در نقطه آغازین فعالیت‌هایش است و ما در این قرارگاه نقطه اتصال کانون‌ها با دولت و قوه مجریه هستیم، طبیعتاً هم هر مقدار که کانون‌های مساجد در قرارگاه حضور یابد تأثیرگذاری بیشتر می‌شود.
صالحی گفت: از سوی دیگر ظرفیت جدیدی که افزوده شده است نگاه و نگرش رئیس جمهور به محله محوری و این موضوع است که مسجد کانون محله است؛ این مسأله به طور خاص بر روی ظرفیت‌های کانون‌های مساجد نیز متمرکز می‌شود؛ باید توجه داشته باشیم که وقتی چیزی پر تکرار می‌شود و در محافل خاص مطرح و پیگیری هم می‌شود مشخص می‌شود که ذهن آن مسؤول درگیر مسأله است؛ غرض اینکه در ذهن دکتر پزشکیان مسأله محله محوری و توجه به مسجد به عنوان کانون محله بسیار مشهود است و اکنون به عنوان یکی از راهبردهای ذهنی ایشان مطرح است به گونه‌ای که در محافل عمومی و خصوصی هیأت دولت این مسأله را مطرح می‌کنند و از طرفی پیگیری‌های ویژه ای دارند لذا به نظرم رویکرد ایشان می‌تواند فرصت جدیدی برای کل حوزه مسجد باشد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: همه ما از شرایط فعلی مساجد شادمان نیستیم؛ مسجد از ابتدا کانون تمدن سازی و جامعه سازی بوده است اما اکنون بین آنچه که هست و آنچه باید باشد فاصله وجود دارد؛ اینکه پیامبر (ص) در نقطه آغازین جامعه سازی و تمدن سازی اول مسجد را تشکیل داد نشان دهنده این است که جامعه سازی و تمدن سازی چه نسبتی با مسجد دارد؛ وجود این نگاه در ذهن رئیس جمهور جدی است لذا این فرصت است و باید تلاش کنیم با همه محدودیت‌ها و مزایا تلاش‌هایی شود که حداکثر مقدورات را در خدمت اهداف مسجد قرار دهیم.
صالحی با اشاره به سند اقدامی کانون‌های مساجد گفت: یکی از مواردی که حجت الاسلام والمسلمین ملانوری مورد توجه قرار داده این مسأله است که باید برخی مسائل را به تفاهم عام تبدیل کنیم تا بعدها به تعامل و هم افزایی تبدیل شود، این نگاه درستی است که سبب می‌شود بدانیم نگاه‌ها در چه عرصه‌ای و باید به چه سویی باشد و کجا محور برای هم افزایی است.
وی گفت: در برنامه‌هایی که از سوی وزارت فرهنگ به مجلس ارائه کردیم چهار کلان برنامه ارائه شد که از جمله آنها مردمی سازی و عدالت فرهنگی، کاربست فناوری‌های نوین؛ توسعه اقتصاد فرهنگ و صادرات محصولات فرهنگی و پاسداشت هویت اسلامی ایرانی بود؛ در این راستا در حوزه اول یعنی مردمی سازی و عدالت فرهنگی برای کانون‌های مساجد نظراتی دارم به ویژه که کانون‌ها در سه عرصه هنر، رسانه و کتاب فعالیت دارند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: در حوزه کتابخانه ها یکی از سوابق قدیمی در حوزه تمدن اسلامی همین کتابخانه عمومی است، خش بزرگی از این کتابخانه ها در کنار مساجد بودند، با توجه به این مسأله اگر مسجد را پیشران جامعه سازی میدانیم این دو باید با یکدیگر تعامل گسترده ای داشته باشند چراکه تمدن اسلامی را با هم شکل دادند و از همان قرن اول و به ویژه از قرن دوم به بعد این مسأله گسترش یافت؛ در دوره معاصر ما مرحوم آیت‌الله بروجردی مسجد اعظم را ساخت و به سرعت کتابخانه آن را نیز تأسیس کرد چراکه کتابخانه برای ایشان اهمیت ویژه داشت.
صالحی افزود: خوشبختانه از رویکردهای خوب در کانون‌های مساجد در گستره کتابخانه ها بوده است؛ اکنون بیش از دوازده هزار کتابخانه در مساجد داریم اما سوالی که مطرح می‌شود آن است که چه طور می‌شود بین این کتابخانه های موجود نسبتی را با نگاه مردمی سازی و عدالت فرهنگی برقرار کرد؟ کتابخانه چند رکن دارد از جمله منابع، کتابدار و کتابخوان؛ باید بررسی کرد که این سه رکن با حوزه مردمی سازی عدالت فرهنگی چه ارتباطی برقرار می‌کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: باید روی مردمی سازی کتابخانه ها کار کنیم؛ در این عرصه ایده‌های ملی و استانی وجود دارد؛ اینکه چه طور می‌شود در حوزه کتاب فعالیت کرد تا کتاب از احتکار خانه‌ها خارج شود و در فضای عمومی‌تر ارائه شود؛ باید به گونه‌ای فرهنگ‌سازی کنیم تا کتاب تبدیل به ملک عمومی شود لذا در این راستا ایده‌های که می‌تواند برای اهدای کتاب، نذر کتاب‌های مصرف شده باشد مفید است؛ از سوی دیگر با توجه به اینکه ما می‌خواهیم منابع خودمان را در حوزه‌های مختلف با نگاه مردمی پیش ببریم دقیقاً در همین نقطه است که هم افزایی رسانه‌های فرهنگ خود را نشان می‌دهد؛ اینکه چه طور به این سمت رویم که منابع عمومی را به سمت کتاب و کتابخانه افزایش دهیم.
صالحی گفت: حوزه دیگر کتابداران هستند؛ اساساً وقتی در عرصه مردمی سازی و عدالت فرهنگی صحبت می‌کنیم باید به این نکته نیز توجه شود کتابدارانی که اکنون در کتابخانه های مسجد فعالیت دارند و پنج هزار نفر هستند باید از نظر آموزش بروز باشند، پس در اینجا نیز بحث مردمی سازی و عدالت فرهنگی نیز مطرح است؛ نکته دیگر اینکه وقتی از تعامل و هم افزایی وزارت فرهنگ و ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد در حوزه کتاب صحبت می‌کنیم باید این مسأله را مورد توجه قرار دهیم که بر فرض کتاب آوردیم و منابعی هم بود اما وقتی کتابخوان نباشد این موارد چه درد می‌خورد؟ در این عرصه نیز باید به مردمی سازی و به ویژه مردمی سازی کتابخوان ایده‌های خود را ارائه کنیم.
وی تصریح کرد: در دوره‌های قبل این مبحث مطرح بود که چه طور می‌توانیم کاری کنیم که خود مردم مروج کتابخوانی و حلقه‌های کتابخوانی گسترده‌تر باشند؛ همچنین این مسأله که در حوزه کتاب و کتابخوانی چه طور می‌توانیم در سه حوزه منابع، کتابدار و حوزه مخاطب و کتابخوان مردمی سازی کنیم و عدالت فرهنگی در این عرصه رخ دهد؛ همچنین این موضوع که آموزش کتابدار فقط در شهر نباشد بلکه به آن کتابدار روستایی هم توجه شود؛ لذا در این سطوح باید تحقق بحث عدالت فرهنگی بررسی شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: حوزه دیگر رسانه است که در کانون‌های مساجد باید تعلق خاطری به ویژه با توجه به قرارگاه ملی مسجد در این عرصه وجود داشته باشد؛ ضرورت دارد که این عرصه به این مسأله توجه کنیم این است که رسانه‌ها تقسیم بندی‌های دارند از جمله رسانه‌های رسمی و رسانه‌های غیر رسمی؛ رسانه چاپی و غیر چاپی؛ رسانه سراسری و غیر سراسری؛ رسانه استانی، منطقه‌ای و محله‌ای؛ این اهمیت دارد که توجه داشته باشیم که ما سابقه رسانه محله محور را در کشور داریم برای مثال در شهرک اکباتان به مدت سی سال نشریه‌ای در این قالب منتشر می‌شد؛ تجربه دیگر همشهری محله در تهران بود که هفته‌ای یک روز منتشر می‌شد و محل انتشار آن مناطق ۲۲ گانه تهران بود و تا سال ۹۹ منتشر می‌شد که این موارد سابقه قابل توجهی محسوب می‌شوند.
صالحی گفت: به نظر می‌آید که شاید یکی از این ایده‌ها می‌تواند رسانه محله محور الکترونیک و فراهم کردن زیرساخت آن در کانون‌های مساجد در راستای عدالت فرهنگی باشد تا بتواند ناظر بر یک محله ورود کند؛ شناسایی ظرفیت‌ها و استعدادهای محلی و تلاش برای رفع آنها؛ ایجاد تعلق به محله و آموزش‌های محلی که برای آن محله لازم است از جمله کارکردهایی است که رسانه‌های محله محور می‌توانند داشته باشند؛ یا از جنبه دیگر اساساً در این عرصه سوال این است که چه طور می‌توان از این رسانه محله محور برای شرایط مدیریت بحران استفاده کرد و در فضای بحران طبیعی و غیرطبیعی یک خط رسانه‌ای و منطقی محله محور شکل داد؛ در این قالب رسانه‌ای مثل خبرگزاری شبستان معنای دیگری پیدا می‌کند؛ در واقع نسبتی که میان رسانه‌های محله محور و رسانه‌های دیگر می‌توان در این سیر ایجاد کرد سبب می‌شود که رسانه‌های دیگر نیز به سمت رسانه شما بیایند.
وی ادامه داد: مزیت کانون‌های مساجد با ویژگی‌های که اشاره کردم این است که اگر به رسانه‌های محله محور برسد و این ظرفیت را تقویت کند و از سوی دیگر خبرگزاری شبستان چ به آن حوضچه خبری از ناحیه رسانه‌های محله محور تبدیل شود در آن صورت رسانه‌های دیگر نیز حس می‌کنند که به کانون‌های مساجد نیاز دارند و می‌توانند بخشی از مسائل و شناخت‌ها را از طریق این رسانه به دست بیاورند؛ از نظر من ذیل یکی از کلان برنامه‌های وزارت فرهنگ یعنی مردمی سازی و عدالت فرهنگی در این قاب می‌تواند قابل مطالعه باشد و آنچه که مطرح شد به مردمی سازی رسانه کمک می‌کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: حوزه سوم که کانون‌های مساجد فعالیت دارند عرصه هنر است؛ در این گستره نیز شاهد سابقه قدیمی حضور کانون‌ها هستیم، به نظر می‌رسد در شاخه‌های مختلف هنر ظرفیت‌های بسیاری در نسبت بین هنر و مردمی سازی وجود دارد؛ یکی از این حوزه‌ها در عرصه هنرهای نمایشی است؛ در دهه پنجاه در مساجد ناگهان حرکتی شکل گرفت مثلاً در برخی مساجد یک سری نمایش‌های مذهبی را اجازه می‌دادند اجرا شود اما بعد از انقلاب یکباره شاهد جهش تئاتر مسجد بودیم؛ ویژگی تئاتر مسجد آن است که به جز اینکه در مکان خاص دینی است باعث اجرای نمایش‌های کوتاه بین دو نماز توسط نوجوانان و جوانان می‌شود؛ به هر روی جریان تئاتر مسجد ادامه یافت و تجربه‌ای با پیشینه قابل مطالعه و ارتقا است؛ تئاتر مسجد حدود سال‌های ۷۲ بود که از شهر مقدس قم آغاز شد و بعد دوباره به تهران برگشت و مدت طولانی متوقف شد و اکنون دوباره راه افتاده است و اختتامیه آن آبان ماه در مشهد برگزار می‌شود.
صالحی گفت: در نسبت هنرهای نمایشی کانون‌های مساجد در این حوزه حداقل در برداشت اولیه من بیشتر از آنچه که اکنون شاهد هستیم ظرفیت داریم؛ بازسازی ظرفیت‌های مردمی اوایل انقلاب در هنر مسجد امکان‌پذیر است به ویژه اینکه اکنون حجم قابل توجهی از متون نمایشی قابل اجرا در فضای مسجد را داریم و در نتیجه باید بررسی کنیم که چگونه می‌توانیم به متونی برسیم که در قالب اجرای نمایش امکان ارائه را دارند.
وی افزود: ما همواره انتقادمان به حوزه هنر مدرن کشور بوده است اما مسأله این جاست که وقتی جریانی که به عنوان هنر بچه مسلمان‌ها شکل گرفته بود امتداد نمی‌یابد طبیعی است که وضعیت متفاوت می‌شود؛ اکنون بیشتر مساجد ما در این عرصه‌ها فعال نیستند و مقصر امثال ما هستیم که نقطه اتصال را پدید نیاوردیم؛ معتقدم باید در حوزه مردمی سازی هنر از فرصت‌هایی که هست استفاده کنیم.؛ در این گستره هنر نمایشی قدرت فراوانی دارد؛ حوزه دیگری که به نظر می‌آید در عرصه هنر فرصت است فیلم کوتاه است؛ یک زمان بود کسی که می‌خواست سراغ فیلمسازی برود به تجهیزات لازم و آموزش‌های مختلف نیاز داشت اما اکنون با تلفن‌های همراه هوشمند و دوربین‌های در دسترس، به تدریج به سمت این چشم انداز می‌رویم که همه می‌توانند این کار را انجام دهند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: جشنواره طنین نیز در گستره فیلم کوتاه فعالیت مؤثری داشت، به هر روی اساساً جریان فیلم کوتاه جریان قابل توجهی است که با مردمی سازی ارتباط ایجاد می‌کند؛ به ویژه آنکه نسل «زد» و نسل‌های بعد رویکرد تصویری دارند، قطعاً نسلی که از طریق تصویر ارتباط برقرار می‌کند؛ حوزه فیلم کوتاه می‌تواند عاملی برای جذب او قلمداد شود، بنابراین فیلم کوتاه می‌تواند حوزه قابل توجهی برای مردمی سازی باشد و باید تلاش کنیم که این فضا را مردمی کنیم.
صالحی افزود: حوزه دیگر بحث سرود است که تأثیر بسزایی در گستره عدالت فرهنگی در سطح کشور دارد و به این بخش کمک می‌کند؛ در این حوزه توجهات ویژه ای در کانون‌های مساجد وجود دارد، به نظرم در زیرشاخه مردمی سازی و عدالت فرهنگی باید این هم افزایی با وزارتخانه وجود داشته باشد و برنامه و اقدام قابل عمل و اجرایی داشته باشیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه تصریح کرد: پیشنهاد می‌کنم «باشگاه کانونی ها» تشکیل شود و بانک اطلاعاتی از افرادی که سال‌ها قبل عضو کانون بودند و اکنون دیگر عضو نیستند تهیه و از تجارب این افراد استفاده شود؛ حسن مسأله اینجاست که انسان هرگز اولین‌ها از خاطرش نمی‌رود و اساساً اولین کارها همیشه به یادش می‌ماند چون شروع به کار فرد است؛ قطعاً کانون‌های مساجد در طول این سه دهه افرادی را دارند که با نیت‌ها و فضای نوجوانی و جوانی وارد فعالیت‌های کانونی شدند و تجربه آنها می‌تواند مؤثر باشد.
بر پایه این گزارش: در پایان این نشست از پوستر «پویش نذر نور» با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی شد، این پویش در راستای تحقق مأموریت کانون‌های مساجد در گستره (هر مسجد یک پایگاه قرآن) برگزار می‌شود و طی آن افراد با مراجعه به سامانه مربوطه با انتخاب نیت و خریداری قرآن، اقدام به اهدای آن می‌کنند.
همچنین علاوه بر این از تندیس طرح ملی سه شنبه‌های تکریم نیز با حضور وزیر فرهنگ رونمایی شد.