سرویس سینمایی هنرآنلاین: الیویا دی هاویلند بازیگر زیبا، باوقار و آخرین ستاره بازمانده فیلم کلاسیک "بربادرفته" که در دوران بازیگری خود پنج بار نامزد اسکار شد و بعد از یک پیروزی قانونی تاریخی بر سیستم استودیویی هالیوود در دهه 1940، دو بار این جایزه را دریافت کرد، روز یکشنبه از دنیا رفت. او 104 ساله بود.
دی هاویلند که متولد 1916 بود، به مرگ طبیعی در خانه خود در پاریس درگذشت، جایی که بیش از 60 سال در آن زندگی می‌کرد. او بیشتر از هم‌دوره‌های خود زندگی کرد، ازجمله رقیب و خواهر کوچکش جون فونتین، دیگر بازیگر برنده اسکار که رابطه‌ای پرفراز و نشیب با او داشت.
دی هاویلند و فونتین (که 15 ماه از الیویا کوچک‌تر بود) در توکیو، ژاپن متولد شدند. پدرشان وکیل بود و مادرشان بازیگر تئاتر. مادر الیویا با نام مستعار لیلیان فونتین در دنیای تئاتر مشهور بود و خواهر کوچک‌تر الیویا، نام فامیلی خود را از مادرش وام گرفت. دی هاولیند اولین بار در 1933 در نمایش "آلیس در سرزمین عجایب" روی صحنه رفت. و اولین نقش مهمش بازی در "رؤیای نیمه‌شب تابستان" بود. این نمایش در سال 1935 تبدیل به فیلمی سینمایی شد که اولین حضور دی هاولیند بر پرده سینما بود.
دی هاویلند با بازی مقابل ارول فلین در فیلم‌های ماجرایی چون "کاپیتان بلاد" (1935) و "ماجراهای رابین هود" (1938) به شهرت رسید، اما ماندگارترین نقش او در فیلم "بربادرفته" (1939) رقم خورد، فیلمی که با حساب نرخ تورم همچنان پول‌سازترین فیلم تاریخ هالیوود است. شخصیت شیرین و آرام ملانی با بازی او به نظر آن‌قدر خوب بود که نمی‌توانست واقعی باشد، اما در برابر شخصیت آتشین اسکارت اوهارا خود را حفظ کرد.
جالب این که ابتدا جون فونتین برای بازی در "بربادرفته" نزد جرج کیوکر، کارگردان فیلم رفت، اما کیوکر با بازی فونتین در نقش اصلی موافقت نکرد و به او نقش ملانی را پیشنهاد داد، اما فونتین کلاً از بازی در فیلم منصرف شد، در عوض کیوکر با دی هاولیند به توافق رسید تا نقش ملانی را بازی کند و دی هاولیند برای این نقش نامزد جایزه اسکار بازیگر زن نقش مکمل شد.
دی هاویلند دهه‌ها تنها بازیگر در قید حیات نقش‌های اصلی فیلم "بربادرفته" بود. کلارک گیبل (رت باتلر)، ویویان لی (اسکارلت اوهارا) و لسلی هوارد (اشلی) دیگر بازیگران اصلی این فیلم معروف سال‌ها پیش از او از دنیا رفتند.
الیویا دی هاویلند در نقش ملانی در فیلم "بربادرفته"
دی هاویلند اغلب نقش قهرمانان همدل و در اصطلاح "خانم" را بازی می‌کرد، اما خارج از پرده سینما، یک مبارز بود که ماهرانه در نقش‌های سخت ظاهر می‌شد و در یک نبرد قانونی دشوار برابر یک استودیو بزرگ پیروز شد و این پیروزی بعد از 70 سال همچنان در هالیوود طنین‌انداز است.
دی هاویلند دو بار برنده اسکار بهترین بازیگر زن شد - برای "هر کس مال خودش" (1946) و "وارثه" (1949) - و این اتفاق بعد از رهایی از نقش‌های به‌زعم دی هاویلند بی‌ارزش که شرکت برادران وارنر به او پیشنهاد می‌کرد، روی داد. بعد از این که برادران وارنر سعی کرد قرارداد دی هاویلند را هفت سال تمدید کند، او در 1943 از این شرکت شکایت کرد و درنهایت در دادگاه پیروز شد.
برابر با سیستم قدیمی قرارداد، استودیوها در برابر بازیگران، قدرت زیادی داشتند و آن‌ها را وادار به پذیرش نقش‌ها می‌کردند و اگر نمی‌پذیرفتند، بدون پرداخت دستمزد آن‌ها را معلق می‌کردند. پرونده دی هاویلند کمک کرد قدرت از استودیوهای بزرگ آن زمان به چهره‌های بسیار معروف و موسسه‌های استعدادیابی پرقدرت منتقل شود.
بازی در فیلم "حفره مار" در 1948 یک نامزدی اسکار دیگر برای دی هاویلند به ارمغان آورد. این فیلم اولین حضور دی هاولیند در نقش شخصیتی با مشکل روانی بود. دی هاویلند در دهه 1960 در فیلم‌های معدودی نقش‌آفرینی‌های خیره‌کننده داشت؛ از جمله در "بانو در قفس" (1964) که نقش بیوه‌ای را بازی کرد که در آسانسور گرفتار می‌شود.
دی هاولیند در دهه 1970 و 1980 نیز به بازیگری ادامه داد، هرچند بیشتر در تلویزیون فعال بود و در 1986 برای بازی در سریال کوتاه "آناستازیا: راز آنا" برنده جایزه گلدن گلوب و نامزد جایزه امی شد.
دی هاولیند چند روز پیش از تولد 101 سالگی خود از شبکه اف‌ایکس و رایان مورفی پروداکشن، به خاطر آنچه از او در سریال "دشمنی" تصویر شد، شکایت کرد. داستان این سریال متمرکز بر دعوای پشت صحنه دو ستاره بزرگ سینما در دوران خود یعنی جون کرافورد و بت دیویس است که نقش آن‌ها را سوزان ساراندون و جسیکا لنگ بازی کردند. کاترین زیتا-جونز در "دشمنی" نقش دی هاولیند را ایفاء کرد. شکایت ستاره کهنه‌کار به جایی نرسید و دادگاه تجدید نظر در مارس 2018 علیه او رأی داد.
دی هاولیند در فیلم‌های زیادی ازجمله "من به دنبال عشق هستم" (1937)، "زندگی خصوصی الیزابت و اسکس" (1939) و "در این زندگی ما" (1942) در کنار دوست خوبش بت دیویس نقش‌آفرینی کرد. او در 1964 در تریلر "هیس، هیس، شارلوت عزیز" جایگزین جون کرافورد شد. کرافورد با این ادعا که حالش خوب نیست، پروژه را ترک کرد.
ماجرای دشمنی و رقابت دی هاولیند و خواهرش فونتین نیز سال‌ها مورد بحث مطبوعات و رسانه‌ها بود. فونتین در 1942 در حالی برای فیلم "سوءظن" ساخته آلفرد هیچکاک برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر زن شد که دی هاویلند هم آن سال برای فیلم "سحر را عقب بینداز" در این بخش نامزد بود. چارلز هایمن نویسنده زندگی‌نامه فونتین نوشت وقتی او به طرف سن حرکت می‌کرد تا جایزه‌اش را دریافت کند، خواهرش سعی کرد او را در آغوش بکشد، اما فونتین خود را کنار کشید که این کار باعث دلخوری دی هاویلند شد. فونتین در 1978 کتاب زندگی‌نامه خود به‌تفصیل درباره اختلافاتش با دی هاویلند توضیح داد. او در دسامبر 2013 در 96 سالگی از دنیا رفت.
الیویا دی هاویلند و خواهرش جون فونتین
دی هاولیند از اواسط دهه 1950 با همسر فرانسوی خود پی‌یر گالانت که یک خبرنگار بود، در پاریس و دور از هالیوود و چهره‌های سرشناس زندگی می‌کرد. او جایی گفت: آدم‌های معروف حس می‌کنند که همیشه باید روی موج باشند و درک نمی‌کنند که این بر خلاف قوانین زندگی است. نمی‌توانید همیشه در صدر باشید. این طبیعی است.
او و گالانت در 1955 ازدواج کردند و تا 1979 که گالانت از دنیا رفت با هم بودند. دی هاولیند پیش از آن در 1946 با مارکس کوریچ فیلمنامه‌نویس و رمان‌نویس ازدواج کرد و در 1953 از او جدا شد. دی هاولیند یک دختر به نام ژیزل دارد.
دی هاولیند یک کتاب طنزآمیز به نام "هر فرانسوی یکی دارد" نوشت که در 1962 منتشر شد و روایتی خودزندگی‌نامه‌ای از تلاش‌های او برای کنار آمدن با زندگی فرانسوی است. دی هاولیند در 1965 اولین زنی شد که ریاست هیئت داوران جشنواره فیلم کن را به عهده گرفت.
او در 2010 در پیامی ضبط‌شده فیلم "آینه تیره" (1946) را که در آن نقش خواهران دوقلو، یکی اهریمنی و یکی خوب را بازی کرد، برای نمایش در آکادمی معرفی کرد. دی هاولیند در فوریه 2011 در جوایز سزار فرانسه شرکت کرد که با تشویق ایستاده حاضران همراه بود. این یکی از آخرین حضور دی هاولیند در انظار عمومی بود.
دی هاولیند در مستند "ملانی به یاد می‌آورد: تأملات الیویا دی هاویلند" (2004) توضیح می‌دهد که چرا در حالی که همه در هالیوود دنبال نقش اسکارلت اوهارا بودند، او می‌خواست نقش ملانی را بازی کند.
او گفت: ویژگی‌ها و ارزش‌های تحسین‌برانگیز ملانی که بسیار برای او و برای من اهمیت داشت، بیش از همه من را مجذوب این شخصیت کرد. می‌خواستم این ارزش‌ها را برای همیشه ثبت کنم. و البته بهترین راه برای این کار بازی در نقش ملانی بود.
دی هاویلند در سال‌های اخیر بارها ثابت کرد که یک بازمانده عادی هالیوود نیست. به لحاظ سن و سال در باشگاه صد ساله‌ها، رقیب مرد اصلی او کرک داگلاس بود که فوریه 2020 در 103 سالگی از دنیا رفت. این در حالی است که دی هاویلند یک دهه پیش از داگلاس وارد دنیای بازیگری شد.
علی افتخاری