گروه سینما هنرآنلاین: هنر همواره ماندگار و پاینده است؛ اما هنرمند می‌تواند روزی در مرکز توجه باشد و روزی کنج عزلت گزیند. این آفت عرصه فرهنگ و هنر در کشور ماست. رویدادهای فرهنگی و هنری‌ای که در این عرصه هنوز فعال هستند و نفس می‌کشند، همواره در تلاش بوده‌اند تا هنرمندانمان را در اوج نگاه دارند و به شناخته شدن و دیده شدن آنها کمک کنند. در گزارش قبلی به بازیگران مردی که در 10 دوره اخیر جشنواره فیلم فجر سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول گرفته‌اند اشاره داشتیم و در ادامه، بع بازیگران زنی که صاحب این عنوان شده‌اند، خواهیم پرداخت.
هانیه در گیر و دار حاشیه!
هانیه توسلی صاحب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن در سی‌ویکمین جشنواره فیلم فجر است. این دوره از جشنواره در سال 91 برگزار شد و توسلی در این سال، دو فیلم «دهلیز» و «به خاطر پونه» را در جشنواره داشت اما تنها یکی از این فیلم‌ها یعنی «دهلیز» در بخش رقابتی جشنواره حاضر بود و این بازیگر به واسطه همان فیلم برنده سیمرغ شد. او با همین فیلم در دو رویداد دیگر نیز برای جایزه‌ای مشابه نامزد شد و در نهایت از دست یافتن به جایزه ناکام ماند. همچنین پس از آن نامزدی‌ها، یک مرتبه دیگر با «سوءتفاهم» در فجر سی‌وششم و یک مرتبه هم با «کلمبوس» نامزدی برای بهترین بازیگری نقش اول زن را تجربه کرد اما این بار هم دستش به جایزه دیگری نرسید تا سیمرغی که برای «دهلیز» گرفته بود تنها سیمرغ کارنامه هنری‌اش باقی بماند.
هانیه توسلی پس از این سیمرغ همچنان پرکار و فعال در عرصه بازیگری سینما به فعالیت خود ادامه داد و در 20 فیلم بلند سینمایی نقش آفرید. او که دو سه سالی پیش از این سیمرغ برای آخرین بار با «شمس‌العماره» در قاب تلویزیون دیده شد، دیگر به سمت تلویزیون نرفت اما در عوض در سریال‌های نمایش خانگی حضور پررنگی داشت و در فصل سوم «قلب یخی»، «شاهگوش»، «ابله»، «گیسو»، «زخم کاری» و «آکتور» به ایفای نقش پرداخت. او طی دهه اخیر در حوزه تئاتر نیز فعالیت‌های معدودی داشته و در چهار نمایش روی صحنه رفته است.
این بازیگر اما به همان اندازه که در حوزه هنر فعالیت‌های قابل توجهی داشته، از حواشی غیرهنری نیز بی‌نصیب نیست و به تازگی حکم 6 ماه حبس تعزیری او بابت نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی صادر شده است. وی پیش از این هم در جریان التهابات اجتماعی سال گذشته در پی انتشار برخی مطالب در صفحه شخصی‌اش، یک شب را در بازداشت به سر برده بود. با این اوصاف، در حال حاضر آینده هنری این بازیگر در وضعیت بلاتکلیفی قرار دارد.
مستمر مثل مریلا
مریلا زارعی برنده دوره بعدی سیمرغ بهترین نقش اول زن فجر است. او در سالی که دو فیلم «چ» و «شیار 143» را در جشنواره فجر داشت، با «شیار 143» به این جایزه دست یافت. زارعی با همین فیلم در جشنواره فیلم آسیا پسیفیک استرالیا نیز یک جایزه ویژه برد. این بازیگر طی ادوار بعدی جشنواره فجر نیز حضور مستمری این جشنواره داشت؛ در دوره بعدی با «ماهی سیاه کوچولو» به جشنواره آمد که البته دست خالی برگشت؛ سال بعد از آن در فجر سی‌وچهارم برای «دختر» نامزد بهترین بازیگر نقش مکمل زن شد و باز هم از سیمرغ جا ماند؛ اما فجر سی‌وپنجم درخشش دیگری برای این بازیگر به همراه داشت که در ادامه به آن اشاره خواهیم داشت.
بازیگر «کوچه بینام» هنوز نامدار است
در سی‌وسومین جشنواره فیلم فجر، باران کوثری بود که جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را کسب کرد. «کوچه بینام» عنوان فیلمی بود که کوثری را صاحب این سیمرغ کرد.وی در همین سال دو فیلم دیگر به نام‌های «جامه‌دران» و «خانه دختر» نیز در جشنواره داشت اما نقشش در «کوچه بینام» بود که به چشم داوران آمد. کوثری سه سال بعد هم با «عرق سرد» برای همین سیمرغ نامزد شد اما این بار ناکام ماند. نقشی که او در «عرق سرد» بازی کرد، اگرچه در جشنواره فجر تنها دستاوردش نامزدی بود ولی در جشنواره فیلم دوبلین جایزه هیئت داوران و در جشن نوزدهم دنیای تصویر، جایزه بهترین بازیگر زن را به کارنامه‌اش افزود.
وی از زمان درخشش در «کوچه بینام» تاکنون، در 20 فیلم سینمایی دیگر هم بازی کرده که هم‌اکنون سه مورد از آنها در حال اکران است: «گیجگاه»، «عامه‌پسند» و «چرا گریه نمی‌کنی؟». او در این سالها همواره حضور خود در سینما را پررنگ نگه داشته اما به این عرصه بسنده نکرده است. او از همان سال 93، پا به عرصه نمایش خانگی نیز گذاشت. سریال «دندون طلا» آغاز این حضور بود و سریال‌های «ملکه گدایان»، «آفتاب‌پرست» و «شبکه مخفی زنان» ادامه‌دهنده این مسیر بودند که مورد آخر پس از کش‌وقوس‌ها و توقیفی کوتاه‌مدت، هنوز هم در مرحله انتشار است. باران کوثری از سال 1385 تاکنون، دیگر با تلویزیون همکاری‌ای نداشت. در حوزه تئاتر اما تا همین چند سال پیش نیز همچنان فعالیت‌های جسته و گریخته‌ای داشت و آخرین باری که روی صحنه تئاتر رفته، سال 1397 بوده است. این هنرمند البته هنرمند بی‌حاشیه‌ای نبوده و در مراسم ترحیم حسام محمودی، بدون حجاب در ملاء عام حاضر شده است. فیلم‌هایی که او پیش از این درآنها نقش‌آفرینی کرده‌اند، هم‌اکنون در حال اکران هستند و مشکلی برای نمایش ندارند ولی مشخص نیست این کشف حجاب برای کارنامه هنری این بازیگر چقدر آب بخورد!
جرقه در تلویزیون، درخشش در سینما
در دوره بعدی جشنواره فیلم فجر، صاحب سیمرغ بهترین نقش اول زن پریناز ایزدیار بود. نقش ماندگار و مشهور سمیه در «ابد و یک روز» بود که پریناز ایزدیار را به این جایزه رساند. اینجا و این سیمرغ، نقطه عطفی در کارنامه هنری ایزدیار و او پس از آن، در جشنواره‌های گوناگون و در نقش های گوناگون بارها و بارها درخشید و جایزه گرفت. وی در دوره بعدی جشنواره فیلم فجر، با «تابستان داغ» در همین بخش نامزد شد؛ اما آخرین نامزدی‌اش در فجر نبود و فجر سی‌وهشتم نیز این بازیگر را با «سه کام حبس» به عنوان نامزد نقش اول زن شناخت. پس از آن، پریناز ایزدیار اگرچه باز هم برای «ملاقات خصوصی» به فجر آمده اما جایزه‌ای در این جشنواره نگرفته است. درخشش ایزدیار را نباید به فجر منحصر دانست. او پس از اولین سیمرغش -که با «ابد و یک روز» گرفت، در فستیوال‌های متعدد داخلی از جمله جشنواره بین‌المللی فیلم شهر، جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت و... همینطور خارجی اعم از جشنواره فیلم ایماگو ایتالیا، جشنواره فیلم داکا و... برنده جایزه بهترین بازیگر زن یا نامزد آن شد.
پریناز ایزدیار زاده سینما بود اما دیده شدنش به اوایل دهه 90 و چند سریال تلویزیونی‌ای که در این سالها بازی کرد، برمی‌گردد. «زمانه»، «پنج کیلومتر تا بهشت» و «مثل یک کابوس» سریال‌هایی بودند که عمده فعالیت‌های تلویزیونی این هنرپیشه را نشان می‌دهند و غیر از آنها، به جز چند تله‌فیلم چیزی در کارنامه تلویزیونی ایزدیار نمی‌یابیم. وی در نمایش خانگی نیز با دو اثر از حسن فتحی، یعنی «شهرزاد» و «جیران»، خوش درخشید. ایزدیار اگرچه به اتفاقات و ناآرامی‌های پارسال واکنش‌هایی داشت اما همواره و در طول سالیان کار حرفه‌ای خود، تمرکز خود را بیش از هر چیز بر هنر خویش معطوف داشته و ثمره این تمرکز نیز در کارنامه‌اش عیان است.
مریلا و لیلا؛ نصف، نصف!
دوره سی‌وپنجم جشنواره فیلم فجر دو بازیگر زن را حائز بهترین نقش اولی دانست. لیلا حاتمی با نقشش در «رگ خواب» یکی از این دو بازیگر بود. حاتمی این سیمرغ را در دورانی گرفت که به پختگی نسبی در حرفه خویش رسیده بود؛ درخشش‌هایش را پشت سر گذاشته بود و به عنوان یک بازیگر موفق نه فقط در سطح ایران بلکه در سطح بین‌المللی مطرح بود. سیمرغی که در سال 95 با «رگ خواب» به لیلا حاتمی رسید، جزو آخرین جوایز وی تاکنون بود و این بازیگر پس از آن، گزیده‌کار بودن را انتخاب کرد و دورانی جدید را در زندگی حرفه‌ای خود آغاز کرد. حاتمی در 7 سال اخیر، 10 فیلم بازی کرد. حاتمی سال گذشته داوری بخش بین‌الملل جشنواره فیلم ونیز را هم تجربه کرد.
آخرین فیلم اکران‌شده او «تصور» است و احتمالا فیلم بعدی که از او روی پرده می‌رود نیز «قاتل و وحشی» حمید نعمت‌اله باشد؛ اما این بار خارج از کشور! شرایط خاص، خشونت بالا، سر تراشیده لیلا حاتمی در این فیلم و... دلیل محدود بودن اکران آن به اکران خارجی است.
اما دومین کسی که در سال 95 و در فجر سی‌وپنجم سیمرغی مشابه لیلا حاتمی گرفت، یک نام تکراری در دهه اخیر بود: مریلا زارعی. زارعی این بار برای دومین مرتبه در دهه اخیر، با «زیر سقف دودی» سیمرغ بهترین نقش اول زن را گرفت. وی پس از آن 5 فیلم دیگر بازی کرد که آخرین آنها «هناس» است که در آن زارعی نقش همسر شهید هسته‌ای داریوش رضایی‌نژاد را ایفا می‌کند. او همواره هنرمندی دغدغه‌مند و متعهد بوده و علاوه بر انتخاب دقیق نقش‌هایی که بازی می‌کرده، در واکنش به اتفاقات روز و دفاع از مظلوم خصوصا مردم بی‌دفاع فلسطین نیز بارها صحبت‌هایی در مجامع هنری داشته است.
مریلا زارعی اگرچه پس از سال 91 و «کلاه پهلوی» دیگر در تلویزیون دیده نشد، اما در شبکه نمایش خانگی حضوری کم‌تعداد داشت و با «مانکن»، «جیران» و «نوبت لیلی» وی را بار دیگر جلوی دوربین سریال دیدیم. فصل جدید مانکن نیز به تازگی مججوز ساخت خود را دریافت کرده اما هنوز نام بازیگران آن اعلام نشده و مشخص نیست زارعی هم در جمع بازیگران فصل جدید حاضر باشد یا خیر.
سارا؛ استاد نامزدی‌های متوالی!
فیلم سینمایی «دارکوب» در سی‌وششمین دوره فیلم فجر، سارا بهرامی را شایسته دریافت سیمرغ بلورین بهترین نقش اول زن نمود. «دارکوب» برای بهرامی جوایز بسیاری را به ارمغان آورد و وی را به عناوین بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم مالزی، بهترین نقش اول زن در جشنواره فیلم‌های ایرانی استرالیا و... رساند. سال 96 که سارا بهرامی برای «دارکوب» سیمرغ گرفت، دومین سال متوالی نامزدی او در این بخش بود. وی پس از «دارکوب» هم طعم نامزد شدن را چشید و در دو دوره اخیر جشنواره فجر یعنی دوره چهلم و چهل‌ویکم، باز هم دو سال متوالی نامزد این بخش شد و توانست به ترتیب با فیلم‌های «علفزار» و «جنگل پرتقال»، نظر نسبی داوران فجر را جلب کند.
وی پس از «دارکوب» 11 فیلم دیگر نیز بازی کرد که از بین آنها، «جنگل پرتقال» در حال حاضر روی پرده است. فراق سارا بهرامی و تلویزیون از سال 93 و پس از پخش «پرده‌نشین» تاکنون ادامه یافته است اما این بازیگر از همان سال 96 تا به امروز با بازی در 9 سریال حضور قابل‌توجهی در شبکه نمایش خانگی داشته است. «شریک جرم» تازه‌ترین اثر سارا بهرامی است که به تازگی پخش خود را از پلتفرم نماوا آغاز کرده است.
الناز و کارنامه‌ای رو به افول
الناز شاکردوست برنده سیمرغ بهترین نقش اول زن در دوره بعدی جشنواره بود و با فیلم «شبی که ماه کامل شد» به این عنوان دست یافت. وی در پنج سال اخیر نه در تلویزیون، نه در نمایش خانگی حضوری نداشته و صرفا در حوزه سینما به فعالیت پرداخته است. وی پس از این سیمرغ، در «مطرب» یک گیشه موفق را تجربه کرد؛ در «من می‌ترسم» بار دیگر در همین بخش نامزد دریافت سیمرغ شد و دستش از جایزه کوتاه ماند؛ در «تی‌تی» و «ابلق» بار دیگر زوج هنری هوتن شکیبا شد و برای دومی باز هم نامزد نقش اول زن فجر شد؛ در «آخرین تولد» دغدغه‌مند اما باورناپذیر و مصنوعی ظاهر شد و مورد اقبال مخاطب قرار نگرفت؛ در «یادگار جنوب» هم میزان نقشش به قدری نبود که بخواهد خودی نشان دهد و دیده شود و باز هم یک حضور کم‌فروغ را تجربه کرد.
الناز شاکردوست همچنین امسال با نمایش «آواز عاشقانه دختر دیوانه» بازگشتی به عرصه تئاتر داشت و روی پس از سالها روی صحنه حضور یافت.
سیمرغ‌دار گوشه‌نشین
فجر سی‌وهشتم نازنین احمدی را با «ابر بارانش گرفته» مستحق دریافت سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن دانست. این بازیگر، پس از آن فیلم، دیگر در عرصه هنر ظاهر نشد. او که پیش‌تر با فیلم‌های کوتاه به این عرصه وارد شده بود و معدود کارهای بلند سینمایی نیز داشت، پس از «ابر بارانش گرفته» محو شد و دیگر در عرصه هنر فعالیتی نداشت.
سال‌های بازنشستگی رویا
در دوره بعدی جشنواره فجر، رویا افشار با فیلم «مامان» سیمرغ بهترین نقش اول زن را از آن خود کرد. «مامان» تا به این لحظه آخرین فعالیت سینمایی افشار به حساب می‌آید. رویا افشار پس از این تجربه، فقط و فقط در یک سریال نمایش خانگی به نام «آنتن» حضور یافت و این تنها فعالیت هنری او در سه سال اخیر بود.
طلای ناب سینما
طناز طباطبایی، که در سال 98 با «شنای پروانه» سیمرغ بهترین نقش مکمل زن را گرفته بود، در سال 1400 با «بی‌رویا» سیمرغ بهترین نقش اول زن را گرفت تا کلکسیون جوایز سینمایی خود را تکمیل کند. این ستاره سینما پس از «بی‌رویا» دیگر در سینما فعالیتی نداشت اما در شبکه نمایش خانگی با سریال «یاغی» محمد کارت درخشید. شخصیت طلا در «یاغی» آخرین تصویری است که از طناز طباطبایی در اذهان مخاطبانش نقش بسته ولی به نظر می‌رسد این بازیگر، علی‌رغم کم‌کاری و گزیده‌کارتر شدنش، هنوز در دوران اوج خویش به سر می‌برد و قله‌های فتح‌نشده بسیاری پیش روی خود دارد.
نمایش خانگی: بازگشت!
آخرین دوره برگزارشده جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین خود را به پردیس پورعابدینی برای بازی در فیلم «غریب» داد. پردیس پورعابدینی جزو چهره‌های نوظهور عرصه هنر ایران است. او را سال 98 با سریال «آقازاده» در نمایش خانگی برای نخستین بار دیدیم. پس از آن، چهار فیلم سینمایی هم بازی کرد که «غریب» آخرین آنهاست. وی حالا بار دیگر به شبکه نمایش خانگی، زادگاه هنری خویش، بازگشته و در سریال «گناه فرشته» با شهاب حسینی و امیر آقایی همبازی شده است که حاصل این همکاری به زودی از پلتفرم فیلیمو به پخش می‌رسد.
