سرویس تجسمی هنرآنلاین: گالری سلام همزمان با ماه صفر و ایام اربعین حسینی (ع) این روزها میزبان نمایشگاه "نگاهی به ردپای هنر شبیه‌خوانی در هنر ایران" است. در این نمایشگاه آثار متنوعی در زمینه نقاشی پشت شیشه، شمایل نگاری، نسخ خطی، عکس و... به نمایش درآمده است که بینندگان را با وجوه مختلف هنر آیینی و تاثیرات فرهنگ عاشورایی بر فرهنگ و هنر ایران آشنا می‌کند.
واقعه کربلا یکی از مهمترین نمادهای فرهنگ شیعی است که همواره مورد توجه بزرگان اندیشه و هنر بوده است. این حماسه در طول قرن‌ها دست‌مایه‌ا‌ی برای خلق آثار هنری و ادبی بوده و آثار به وجود آمده با این مضمون به گونه‌ای وارد زندگی مردم ایران شده است که به بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ این سرزمین تبدیل شده‌اند.
نمایشگاه شبیه‌خوانی که توسط احمدرضا نوری گردآوری شده است، نگاهی به رد پای هنر شبیه‌خوانی و فرهنگ عاشورایی در فرهنگ و هنر ایران است و آثاری از گنجینه هنر شبیه‌خوانی و هنرهای سنتی عاشورایی در آن به نمایش درآمده است.
با ورود به گالری نخستین چیزی که توجه بیننده را به خود جلب می‌کند پرده‌های چندمتری است که از سقف آویزان شده و بر روی آنها روایتی تصویری از وقایع گوناگون دیده می‌شود. این پرده‌های قهوه‌خانه‌ای روزگاری جایگاه مهمی در فرهنگ ایرانی داشتند و افراد زیادی پای روایت نقالان می‌نشستند تا روایت آنها از داستان‌های مذهبی یا اسطوره‌ای را بر روی این پرده‌ها ببینند.
در فضای گالری 5 پرده مشاهده می‌شود که توسط نقاشان قهوه‌خانه‌ای به تصویر کشیده شده و در هر کدام یک یا چندین روایت مختلف دیده می‌شود.
مهدی شمس فضای پرده‌اش را به چندین بخش تقسیم کرده است تا صحنه‌هایی متفاوت از یک روایت را در کنار هم به تصویر بکشد. او با آوردن روایت اصلی از فتح سپاهیان اسلام در میان تصویر، فضای اطراف پرده را به کادرهایی مستطیل تقسیم کرده و خرده‌روایت‌هایی را در آنها به تصویر کشیده است.
اثر مهدی شمس
پرده‌ای دیگر به قلم محمدرضا حسینی است و در آن سطح تخت تابلو محلی برای نمایش همزمان تمام حوادث در کنار یکدیگر شده است. در این پرده، صحرای کربلا، شخصیت‌ها و وقایع رخ داده در آن به نمایش درآمده است و در جای جای تصویر، نام شخصیت‌ها یا صحنه‌های داستان، نوشته شده است. بیهوش شدن مسیحی بعد از شنیدن صدای حضرت زهرا (س)، عدم دریافت صدقه شامیان توسط حضرت زینب (س)، پسر حبیب سر پدر را می‌رباید، جن و ملک بر امام حسین (ع) می‌گریند و... جملاتی است که بر روی پرده نوشته شده و شرحی بر تصاویر آن است. حسینی در پرده‌ای دیگر باز هم به همین شیوه عمل کرده و این بار شهر کوفه و شهادت مسلم و فرزندان او را به تصویر کشیده است.
محمدرضا حسینی
عباس بلوکی‌فر، نقاش قهوه‌خانه‌ای و از صاحب‌نظران این هنر بود که از نوجوانی به این کار روی آورد و آن‌را به کمال رساند. پرده‌ای که در این نمایشگاه از بلوکی‌فر به نمایش درآمده است، حضرت ابوالفضل (ع) را در میان تصویر و با ابعادی بزرگ نمایش می‌دهد که مشک آب را در دست دارد و همزمان شخصی از سپاه دشمن را به قتل می‌رساند. در سمت دیگر کادر پیکر تیرخورده حضرت علی‌اکبر (ع) در آغوش امام حسین (ع) دیده می‌شود و بقیه فضای کادر را پیکره‌های کوچکی پوشانده‌اند که خانواده امام حسین (ع)، سپاه یزید، جنیان و... در میان آنها دیده می‌شوند.
اثر عباس بلوکی‌فر
بخش دیگری از نمایشگاه به نقاشی پشت شیشه اختصاص دارد و حدود 50 نقاشی با موضوع عاشورا، اولیا و انبیا در آن دیده می‌شود. این آثار متعلق به خاندان "نقاش" است که از چند نسل پیش تا به حال در عرصه نقاشی پشت شیشه فعالیت دارند. ملاابراهیم نقاش، بهزاد، حبیب و امیر نقاش، خانواده‌ای هستند که سالهاست در دزفول به نقاشی پشت شیشه پرداخته و آثار متعددی با موضوع واقعه کربلا، داستان‌های قرآنی و... خلق کرده‌اند. روی دیوارهای گالری تابلوهای کوچک رنگارنگی دیده می‌شود که گاه یک شخصیت مذهبی را نمایش می‌دهند و گاه با گردآوردن شخصیت‌های مختلف، داستان یا حادثه‌ای را روایت می‌کنند. مرغ گرفتار، کاروان سرا، ضامن آهو، بیابان بلا، مهر پدر، ساقی کربلا، حضرت امیر، شهادت حضرت علی اصغر(ع) و... تعدادی از تابلوهای این مجموعه هستند.
در کنار این تابلوها دستگاه‌های پخش موسیقی قرار گرفته و مخاطبان می‌توانند با استفاده از گوشی، شنونده نوحه‌های کهن و با اصالتی باشند که فضای موجود در تصاویر را برای مخاطب ملموس‌تر می‌کنند.
بخش دیگری از نمایشگاه به تابلوهای نقاشی کوچک و بزرگی اختصاص دارد که باز هم مضامین مذهبی دارند. شمایل نگاری‌های عباس بلوکی‌فر از بخش‌های قابل توجه این مجموعه است و تصاویری مانند شمایل حضرت عباس (ع)، شمایل امام حسین (ع)، شمایل حضرت علی اکبر (ع)، شمایل حضرت قاسم و... در این میان دیده می‌شود. از حسین همدانی تابلویی با نام "سلمان فارسی و امیرالمومنین" به نمایش درآمده است و از جواد عقیلی تابلوهای "گودال قتلگاه" ، "بارگاه مختار" و "نبرد قاسم در ظهر عاشورا" دیده می‌شود. فتح الله قوللر آغاسی نیز تابلوی "دوطفلان مسلم" را به تصویر کشیده است.
بخش دیگر این نمایشگاه به نمایش حدود 20 نسخه خطی مربوط به مجالس تعزیه اختصاص دارد که قدمت آنها 80 تا 200 سال است. پارچه‌های مخمل یا زربفت که روزگاری در لباس‌های تعزیه مورد استفاده قرار می‌گرفت و امروزه به کالایی گران قیمت و دور از دست تبدیل شده‌اند، در یک محفظه به نمایش درآمده است و در بخشی دیگر هم لباس شخصیت‌های مختلف تعزیه دیده می‌شود که هر کدام با رنگ‌های خاص خود نشان دهنده اولیا و اشقیا هستند.
در بخش دیگری از این مجموعه، عکس‌های تاریخی به نمایش درآمده است که از مرکز اسناد کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی به امانت گرفته شده و اجراهای تعزیه در تکیه‌ها و فضاهای شهری دوران قاجار را ثبت کرده است.
در کنار این نمایشگاه، کتابی با عنوان "شبیه‌خوانی" با حمایت موسسه هوم و گالری سلام گردآوری و تنظیم شده که در آن مقالاتی از آیدین آغداشلو، عطاء‌الله کوپال، هادی سیف، علیرضا میرعلینقی، شهاب پازوکی، عاطفه خاص و... با موضوع تاثیر شعائر مذهبی و شبیه‌خوانی بر هنر ایران موجود است و بخش دیگری از کتاب هم به عکس و نقاشی اختصاص دارد.
نمایشگاه نگاهی به ردپای هنر شبیه خوانی در هنر ایران، تا 25 آبان در گالری سلام برپاست. این گالری به نشانی خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک وی، خیابان فیاضی( فرشته)، مجتمع سام سنتر، طبقه 8 قرار دارد.