سرویس تجسمی هنرآنلاین: دو حراج ساتبیز و کریستیز در ماه اکتبر (آبان) با رویکرد هنر مدرن و معاصر خاورمیانه، برگزار شدند و آثار 20 هنرمند ایرانی در این رویدادهای بین‌المللی به فروش کلی 2 میلیون و 915 هزار دلار، معادل 9 میلیارد و 500 میلیون تومان دست پیدا کردند.
این دو حراج جمعا 9,657,000 دلار فروش داشتند که هنرمندان ایرانی یک سوم سهم این فروش را به خود اختصاص دادند و از هنرمندان خاورمیانه، جهان عرب و ترکیه در جایگاه بالاتری قرار گرفتند.
در حراج ساتبیز که در روز 23 اکتبر (اول آبان‌ماه) در لندن با عنوان حراج آثار قرن بیستم خاورمیانه برگزار شد؛ 57 اثر عرضه شد که 20 اثر از 16 هنرمند معاصر ایران در این حراج چکش خوردند. این حراج جمعا با مبلغ فروش کل 2,745,000 دلار به پایان رسید و سهم فروش کل هنرمندان ایرانی 1,580,000 دلار بود که بیش از 60 درصد فروش کل حراج به آثار هنرمندان ایرانی اختصاص داشت.
اما در بیست و سومین حراج خاورمیانه کریستیز که 25 اکتبر (سوم آبان) برای اولین بار در شو روم اختصاصی کریستیز در لندن برگزار شد؛ 57 اثر هنرمندان خاورمیانه عرضه شد که 14 اثر از 12 هنرمند ایرانی در این حراج چکش خوردند. این حراج با فروش کل 6,912,500 دلار به پایان رسید و سهم هنرمندان ایرانی 1,335,000 دلار بود که یک پنجم از فروش کل به آثار ایرانی تعلق گرفت.
از نکات قابل توجه در این دو حراج فروش 5 اثر سهراب سپهری، بهمن محصص، حسین زنده‌رودی، پرویز تناولی و فرهاد مشیری بالای 200 هزار دلار و 7 اثر، سهراب سپهری، علی بنی صدر، منیر فرمانفرماییان، منوچهر یکتایی و فرهاد مشیری بالای 100 هزار دلار بود که نقش تعیین‌کننده‌ای در بالا رفتن فروش کلی آثار هنرمندان ایرانی داشتند.
اثر سهراب سپهری رکوردار حراج ساتبیز شد
سهراب سپهری چهره اصلی حراج‌های بین‌المللی خاورمیانه
آمار تفکیک شده هنرمندان ایرانی در این دو حراج بین‌المللی اما همچنان نشان دهنده این موضوع است که سهراب سپهری همچنان چهره اصلی حراج‌های خاورمیانه است. در این دو حراج آثار 20 هنرمند ایرانی به فروش رسید که یک هنرمند 4 اثر، دو هنرمند 3 اثر و پنج هنرمند 2 اثر داشتند.
بر این اساس سهراب سپهری با دو اثر در حراج ساتبیز و یک اثر در حراج کریستیز فروشی معادل 550 هزار دلاری داشته است. این هنرمند که با اثر 360 هزار دلاری خود از مجموعه "تنه درختان" رکوردار این دوره حراج ساتبیز شد، اثری دیگری از او نیز در این حراج به مبلغ 74,250 به فروش رفت. همچنین در حراج کریستیز اثر این هنرمند 115,750 دلار چکش خورد تا سهراب سپهری بیش از سایر هنرمندان ایرانی سهم بازار بین‌المللی هنر ایران را به خود اختصاص دهد.
اما دومین هنرمندی که سهم قابل توجهی در فروش‌های پاییز هنر ایران داشت؛ فرهاد مشیری است که با 4 اثر، فروش 462 هزار دلاری را برای خود ثبت کرد. این مبلغ در حالی به نام این هنرمند ثبت شد که یکی از آثار او در حراج کریستیز فروش نرفت. دو اثر فرهاد مشیری در ساتبیز هر دو 115,500 و اثر دیگر او در حراج کریستیز 231 هزار دلار چکش خوردند.
پرویز تناولی نیز با دو اثری که در حراج کریستیز داشت در میان هنرمندان ایرانی در جایگاه سوم قرار گرفت و به فروش 310 هزار دلاری دست یافت. دو اثر این مجسمه‌ساز در کریستیز به مبلغ 264 هزار دلار و 46 هزار دلار چکش خوردند.
بهمن محصص دیگر چهره بین‌المللی هنر ایران با اینکه اثر او در حراج کریستیز فروش نرفت اما اثری از او که در ساتبیز به مبلغ 280 هزار دلار چکش خورد، او را در جایگاه چهارم هنرمندان پرفروش پاییزی هنر ایران قرار داد.
منوچهر یکتایی نیز با 3 اثر در دو حراج کریستیز و ساتبیز، فروش کلی 277 هزار دلاری داشت. آثار این هنرمند در ساتبیز 115,500 و 38 هزار دلار و دیگر اثرش در کریستیز 123,500 دلار چکش خوردند.
حسین زنده‌رودی نیز از جمله هنرمندانی بود که آثارش در این دو حراج بین‌المللی حضور داشتند، اثر او در ساتبیز 264 هزار دلار فروش رفت و با توجه به فروش نرفتن اثر او در کریستیز اما این چهره بین‌المللی هنر ایران در جایگاه ششمین قرار گرفت.
منیر فرمانفرماییان نیز از دیگر هنرمندانی بود که در این دو حراج حضور داشت و اثر او در ساتبیز 57,750 دلار و در کریستیز 148,500 دلار چکش خوردند تا او با فروش کلی 206,250 دلار از چهره‌های تاثیرگذار هنر ایران در حراج‌های بین‌المللی باشد.
علی بنی صدر با یک اثر در کریستیز به مبلغ 198 هزار دلار و نصرالله افجه‌ای و رضا درخشانی هر دو با فروش 82,500 دلار در حراج کریستیز 10 هنرمندی هستند که سهم قابل توجهی در فروش کلی هنرمندان ایرانی داشتند.
جایگاه‌های بعدی نیز به اثر کوروش شیشه‌گران در حراج کریستیز با 43 هزار دلار اختصاص دارد. اما سایر هنرمندان در حراج ساتبیز نیز رکوردهای خوبی به دست آوردند. بهجت صدر با دو اثر در حراج ساتبیز 30,500 ، حسین خسروجردی با یک اثر به مبلغ 29,700، طلا مدنی 24,750، ناصر عصار 19,800، عذرا حقیقی بخشایش 18,150 ، رکنی حائری‌زاده 13,200، حسین کاظمی 9,900 و پرویز کلانتری و اردشیر محصص هر دو با 6,600 دیگر هنرمندانی هستند که در ثبت این رقم برای هنر ایران نقش داشتند. اما باید فرامرز پیلارام و قاسم حاجی‌زاده را دو ناکام حراج‌های بین‌المللی پاییز دانست که آثار آنها در کریستیز و ساتبیز به فروش نرسیدند.
رکوردها دست مدرنیست‌ها
اما نگاه با آمار حضور هنرمندان و فروش آثار آنها در حراج‌های بین‌المللی نشانگر این موضوع است که هنر ایران نیز تابع نگاه جهانی اقتصاد هنر است و همچون دیگر حراج‌های بین‌المللی که در آمریکا، اروپا و آسیای شرقی برگزار می‌شود این هنرمندان مدرنیست هستند که جایگاه اقتصادی تثبیت شده‌تری دارند.
نگاهی گذرا به آثار فروش رفته در این دو حراج نشان می دهد که سهم هنرمندانی همچون، سهراب سپهری، پرویز تناولی، بهمن محصص، حسین زنده‌رودی، منوچهر یکتایی، منیر فرمانفرماییان و... بیش از 2 میلیون دلار و آثار نقاشی معاصر هنرمندان ایرانی همچون فرهاد مشیری، رضا درخشانی، علی بنی صدر، حسین خسروجردی، طلا مدنی، رکنی حائری‌زاده کمتر از 900 هزار دلار است.
آثار هنرمندان ایرانی در حراج ساتبیز لندن
آثار هنرمندان ایرانی در حراج کریستیز لندن