سرویس معماری هنرآنلاین: چندی پیش دیوان عدالت اداری به خروج این خانه تاریخی از فهرست آثار ملی تحت حفاظت و نظارت میراث فرهنگی رای داد و مالک اثر با بهره‌گیری از این رای و ظاهرا بی‌آنکه موافقت مراجع ذی‌صلاح در شهرداری و میراث فرهنگی را کسب کند، این اثر تاریخی را ویران کرد.
مسئله اینجاست که تا امروز مقامات میراث فرهنگی استان خراسان رضوی و شهرستان نیشابور در این زمینه سکوت اختیار کرده‌اند ولی این نخستین باری نیست که دیوان عدالت اداری، رایی مبنی بر خروج منازل تاریخی را از فهرست آثار ملی داده که نمونه اخیر آن صدور رای خروج چهار منزل تاریخی در سبزوار از فهرست آثار ملی بود.
مالکان دو اثر تاریخی سبزوار با صدور این آرای قطعی، نسبت به تخریب ملک خود اقدام ولی مالکان دو اثر دیگر از تخریب آنها به رغم وجود حکم مرجع عالی قضایی صرف نظر کردند.
بر می‌گردیم به سال 1391 و اخباری که در آن زمان درباره خانه تاریخی امیری منتشر شد.
در آن زمان گفته می‌شد مالک خانه تاریخی امیری قصد دارد خانه‌اش را حفظ کند ولی شهرداری منطقه 8 مشهد چندبار آن را پلمپ و بحث تخریب بنا را مطرح کرد.
مالک خانه امیری در گزارش‌های آن دوره گفته بود: شهرداری مشهد برای سومین بار با پلمپ کردن خانه و به بهانه طرح تعریض و نوسازی اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) قصد تخریب آن را دارد.
این خانه با متراژی بیش از 360 متر مربع قرار بود به مدت سه سال برای مرمت در اختیار اداره میراث فرهنگی باشد و بخشی از این کار از سال 89 آغاز شد.
در همان سال ها از دل دیوارهای خانه یک شومینه هم یافت شد که پیش از این مالکان آن اطلاعی از آن نداشتند، اما فرصت بررسی آن پیدا نشد. این خانه که سی سال بدون استفاده مانده بود، بی اجازه مالک آن به انبار کارگران شهرداری و رفتگران محله تبدیل شده بود. خانه امیری چهار ورودی داشت که همه این درها توسط کارگران شهرداری از بین رفته بود.
در سال 90 نیز شهرداری خانه را پلمپ می کند و کار مرمت آن نیمه کاره می ماند. در سال 91 مرمت خانه از سر گرفته می شود و بخش هایی که سال گذشته انجام شده بود دوباره کاری می شوند در این سال نیز یک بار دیگر مرمت خانه نیمه کاره می ماند و شهرداری در آن را پلمپ می کند.
مالک خانه در سال 91 به خبرگزاری ایسنا گفته بود: از اواخر سال گذشته شهرداری مشهد چندبار درخواست خرید خانه را به مبلغ 950 میلیون تومان مطرح کرد ولی امسال بعد از سومین بار که این خانه را پلمپ کرد، اعتباری را که برای خرید خانه پیشنهاد می دهند 750 میلیون تومان است.
او تاکید کرد: با توجه به تخریب‌هایی که در خانه‌های اطراف رخ داده، مشخص است که این کار برای اجرایی کردن طرح نوسازی محدوده‌ی اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) انجام می‌شود.
حال چه شده که مالک تصمیم گرفته است خانه تاریخی امیری را از ثبت ملی خارج کند؟
این تخریب در حالی صورت گرفته که رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیشابور سه ماه پیشتر اعلام کرده بود: تعداد کل خانه‌های تاریخی شناسایی شده در نیشابور 10 مورد است که از این تعداد 5 خانه، ثبت آثار ملی شده است.
اکنون با تخریب خانه امیری تنها چهار خانه ثبت آثار ملی ایران در نیشابور برجای مانده که احتمال به خطر افتادن آنها نیز در صورت عدم اجرای طرح مشارکتی با سازمان‌های متولی اجرای کاربری این بناها و بهره‌گیری از توان بخش خصوصی با استفاده از طرح های عملیاتی اقتصادی وجود دارد.
دادن مشوق و تسهیلات به مالکان خانه‌ها تاریخی تا حدودی می‌تواند مشکلات این بخش را رفع کند و شرایط طوری ایجاد شود که داشتن خانه تاریخی جذاب شود. اینک خانه‌های تاریخی همراه با بافت قدیم که گاهی ویژگی فرسوده نیز بر آنها بار می‌شود، روز به روز به تک افتادگی فرو می‌روند و اگر دست مخرب انسان این بناهای لرزان را فرو نریزد، گذر زمان و فراموشی، تیشه بر ریشه آنان می‌زند.
شهرداری نیشابور پس از این حادثه لایحه ای را به شورای شهر تقدیم کرده تا عدم دریافت عوارض خانه های تاریخی که به بناهای گردشگری تبدیل می شوند مادامی که به همان کاربری باشند را تصویب نماید.
خانه محمد امیری، که پیشینه آن به دوره پهلوی می‌رسد، در جبهة شرقی باغ امین اسلامی در خیابان امام خمینی شهر نیشابور قرار گرفته است. خانة امیری دارای باغ و ساختمان است که در نمای ساختمان، تزئینات آجری ویژه و زیبایی دیده می‌شود. این بنا در تاریخ 09/11/1384 و به شماره 14003 در فهرست آثار ملی ایران، ثبت شده بود.
این ملک، متعلق به خانم پری قوامی بوده که در سال 1340 بناهای جدیدتری به بنای اصلی و محوطه الحاق شده است.
گفته می‌شود، عناصر تزئینی بنای خانه امیری، در زمره تزئینات دوره پهلوی اول است. قسمت بالای دیوار ضلع غربی در محوطه به صورت زنجیره‌ای ساخته شده. در قسمت جنوبی، بعد از درب ورودی، حوضی ساخته شده که در زمان خود کارآیی ویژه‌ای داشته است. در داخل بنا، چند کمد دیواری و طاقچه‌هایی (با عمق کم و ارتفاع کوتاه) به عنوان دکور فضاهای نشمین بهره‌برداری می‌شده است.
تزئینات بنا، بیش‌تر در نمای بیرونی آن دیده می‌شود. نمای بیرونی ساختمان دارای تزئینات آجری برجسته بود که در بالای پنجره‌ها و همچنین لچکی رخ بام در سرتاسر ساختمان اجرا گردیده است. پنجره‌های قسمت قدیمی از چوب ساخته شده که در ضلع‌های شرق و شمال ساختمان، به شکل مستطیل و در ضلع جنوبی، به شکل مستطیل و قسمت بالای آن به صورت قوس‌های تزئینی بوده است.
البته این توصیفات در تاریخ می ماند و امروز دیگر از این بنا اثری باقی نمانده است جز یاد و خاطره اش.
انتهای پیام/