سرویس تئاتر هنرآنلاین: نمایش "تابستان یخی" این روزها با حضور بازیگران شناخته شده‌ای چون ناصر آویژه، بهراد خرازی، مهرداد بهزاد اول، مارال فرجاد و پریسا نقدی‌زاده در سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران به صحنه می‌رود. نمایشی که بر خلاف اکثر نمایش‌های کودک و نوجوان، نگاهی بسیار متفاوت و حرفه‌ای به این آثار و مخاطبان خاص آن داشته است. بر این اساس گفت‌و‌گویی با امین دلپذیر کارگردان و مارال فرجاد بازیگر این اثر داشته‌ایم که می‌خوانید:
چه شد که به سمت دنیای فانتزی کودکان و نوجوانان آمدید؟
امین دلپذیر: حدود ده سال است که تئاتر کودک را به صورت تجربی در پیش گرفته‌ام و اخیراً نیز به صورت آکادمیک درس آن را می‌خوانم. من تئاتر بزرگسال هم کار کرده‌ام اما بیس کارم تئاتر کودک و نوجوان بوده است، چون علاقه زیادی به این نوع تئاتر دارم. انرژی تئاتر کودک مرا جذب می‌کند و به نظرم این نوع تئاتر هیجان فوق‌العاده بالایی دارد، از طرفی من معتقدم که مخاطب کودک، فهیم‌ترین و با انرژی‌ترین مخاطب تئاتر است.
تاکنون در حوزه تئاتر کودک، فعالیت‌های زیادی صورت گرفته و گروه‌های مختلفی تشکیل شده است. اخیراً تئاتر کودک جان گرفته و روی آن کار می‌شود. امروز کم‌کم تئاتر کودک از آن قصه‌های کلیشه‌ای شنگول و منگول و گرگ و روباه فاصله گرفته و فکرهای جدیدی در مورد آن شکل می‌گیرد. به نظرم تئاتر کودک هم باید به مانند تئاتر بزرگسال به مشکلات روز جامعه بپردازد. بر همین اساس ما از اسفندماه سال گذشته تصمیم گرفتیم به سمت یک موضوع اجتماعی برویم که هم خانواده را پوشش بدهد و هم فرزند خانواده را که این فرزند می‌تواند از یک بچه 6 ساله تا یک نوجوان 16،17 ساله باشد. ما سعی کردیم که فانتزی و موسیقی نمایش‌مان علاوه بر این‌که جذابیت بالایی داشته باشد، با پیامی که می‌دهیم هم برابری کند تا شعار نداده باشیم. ما تلاش کردیم که در قالب یک درام، نمایشی را خلق کنیم که جذابیت و فانتزی‌اش برای کودک باشد و پیام آن برای پدران و مادران.
فکر می‌کنید این نمایش بیشتر درباره کودک و نوجوان است یا برای کودک و نوجوان؟
امین دلپذیر: موضوع و تم اصلی نمایش برای کودک و نوجوان است ولی این تئاتر از لحاظ بصری، دراماتیک و اجرایی، تمام جنبه‌هایی که مخاطب کودک را جذب کرده و از آن لذت ببرد را دارد. ما دو طیف مخاطب داریم، یک طیف پدر و مادرها هستند که پیام نمایش را دریافت کرده و به آنها تلنگری وارد می‌شود و طیف بعدی کودکان و نوجوانانی که از دیدن رنگ هیجان، موسیقی، شکل‌های زیبا و فانتزی نمایش لذت می‌برند.
چرا از زبان فانتری برای بیان قصه‌تان استفاده کردید؟
امین دلپذیر: چون موضوع اختلاف والدین و تأثیر آن روی کودک، یک موضوع خاکستری است و در حوزه تئاتر کودک، پرداختن به موضوع خاکستری برای کودکان غمناک بوده و با روحیه آنها سازگار نیست. یکی از شاخصه‌های تئاتر کودک این است که تماشاگر کودک از آن لذت ببرد و سرگرم باشد. بنابراین ما سعی کردیم که از طریق نوع بازی و روایت داستان، تم فانتزی را با تم خاکستری داستان هماهنگ کنیم.
چه شد که برای اجرای نمایش‌تان به سراغ بازیگرانی حرفه‌ای نظیر خانم فرجاد یا آقای خرازی و آویژه رفتید؟
امین دلپذیر: من از مدتی که تئاتر کودک کار می‌کردم، آرزو داشتم نمایشی به روی صحنه ببرم که کیفیتش از همه لحاظ برای خودم تأیید شده باشد ولی این اتفاق به دلایل متعددی رخ نمی‌داد و من معمولا 30 درصد آن‌چه که در تخیلاتم بود را در روی صحنه می‌دیدم. بنابراین برای این تئاتر تمام تلاشم را کردم تا آن‌چه که در ذهنم وجود دارد را روی صحنه تماشا کنم. در نهایت تصمیم گرفتم که چه برای روی صحنه و چه برای پشت صحنه به سراغ عوامل حرفه‌ای بروم و کار کشته‌ترین افراد هر رشته را به کار بگیرم. به هرحال این کار را انجام دادم و حاصل آن یک نمایشی شد که برای اولین بار 80 درصد آن‌چه که در تخیلاتم بوده را روی صحنه هم می‌بینم.
با توجه به دو هفته اجرای نمایش "تابستان یخی" و بازخوردهایی که از مخاطبان گرفته‌اید، فکر می‌کنید که چقدر در کارتان موفق بوده‌اید؟
امین دلپذیر: ما در این مدت واقعاً از تعداد تماشاگر شوکه شدیم چون نسبت به زحمت‌مان این تعداد از تماشاگر راضی کننده نبود. از آن‌جایی که من و گروهم سعی کردیم یک تئاتر از همه نظر با کیفیت به روی صحنه ببریم، تعداد کم تماشاگران اذیت‌مان کرد و انرژی من و گروه را گرفت. این که اثرمان چقدر موفق بوده را باید تماشاگر بگوید ولی ما تمام تلاش‌مان را برای آن انجام دادیم.
تعداد کودکانی که آمدند و نمایش ما را دیدند، محدود بود اما خوش‌بختانه خیلی‌های‌شان چند بار به تماشای نمایش‌مان آمدند. این اتفاق خوشحال‌مان می‌کند چون مطمئناً نمایش برای‌شان جذابیت داشته که یک بار دیگر خواسته‌اند آن را ببینند. همچنین در مورد پدر و مادرها نیز ما آن پیامی که می‌خواستیم بدهیم را به درستی منتقل کردیم چون همه آنها پس از نمایش اولین چیزی که می‌گفتند این بود که نمایش برای‌شان آموزنده بوده و روی آنها هم تأثیر گذاشته است. با این وجود من به چیزی که می‌خواستم رسیدم ولی دوست داشتم که نمایشم بیشتر دیده شود.
به نظرتان با توجه به حرفه‌ای بودن تئاترتان، عدم استقبال از آن به چه دلایلی مرتبط می‌شود؟
امین دلپذیر: ما هنوز در شوک این ماجرا هستیم ولی من احساس می‌کنم که شاید انتخاب سالن اصلی نیاوران یک مقدار انتخاب عجولانه‌ای بود و این کار احتمالاً در تالار هنر که مخاطب هنری دارد، بیشتر می‌فروخت. بنابراین من مسیر سالن و دشواری رفت و آمد خانواده‌ها و همچنین فصل اجرا را علت استقبال کم از نمایش‌مان می‌دانم.
امسال در جشنواره کودک و نوجوان حضور ندارید؟
امین دلپذیر: امسال خیر، ولی سال آینده حتماً حضور خواهیم داشت.
به اجرای مجدد تابستان یخی در یک سالن دیگر فکر کرده‌اید؟
امین دلپذیر: هنوز تصمیم‌گیری در این مورد زود است ولی به نظرم باید این کار را انجام دهیم چون من عمیقاً دوست دارم که نمایشم به هر قیمتی توسط یک طیف وسیع دیده شود و مسئله بازگشت مالی آن برایم مهم نیست.
خانم فرجاد چطور شد که به سمت تئاتر کودک و نوجوان آمدید؟
مارال فرجاد: نمایش تابستان یخی دومین تجربه من در حوزه تئاتر کودک است. من در سال 91 نیز یک تئاتر کودک به نام "الی و رویاهایش" به کارگردانی آقای مرتضی سعیدیان کار کردم ولی پس از آن دیگر تجربه تئاتر کودک را نداشتم تا این‌که پیشنهاد نمایش "تابستان یخی" را دریافت کردم. تئاتر "الی و رویاهایش" خیلی تجربه شیرینی بود و زمانی که آن را پذیرفتم، از نظر روحی اصلاً حالم خوب نبود. آن زمان حس کردم که اگر با بچه‌ها کار کنم، اتفاقات خوبی برایم رخ می‌دهد که واقعاً چنین شد.
در تئاتر "تابستان یخی" من نقش فانتزی پرستو را بازی می‌کنم که به واسطه آن می‌توانم فانتزی‌های درونم و کارتون و انیمیشن‌هایی که در بچگی می‌دیدم را عرضه کنم و بیرون بریزم. از طرفی ارتباط برقرار کردن با بچه‌ها و شنیدن صدای‌شان خیلی شیرین و لذت‌بخش است. البته تئاتر کودک سختی‌های خودش را دارد و مدام باید مراقب باشید که از فضای کودک خارج نشوید ولی این سختی‌ها از جذابیت آن نمی‌کاهد و من واقعاً از آن لذت می‌برم.
نمایش "تابستان یخی" اثری فانتزی است و بازیگران آن در نقش‌هایی غیر از نقش‌های انسانی هم بازی می‌کنند. چنین کاری سختی‌های خودش را دارد چون فرو رفتن در قالب موجوداتی دیگر نمی‌تواند کار ساده‌ای باشد. شما برای این‌که به نقش فانتزی پرستو نزدیک شوید، به چه چیزهایی دقت کردید؟
مارال فرجاد: آقای دلپذیر چندین کارتون به ما پیشنهاد دادند و چند تکه انیمیشن هم به ما دادند که ما همه‌شان را دیدیم. ما اتودهای مختلفی زدیم و سعی کردیم تا جایی که امکان دارد، طنز قضیه را پیدا کنیم. همچنین از آقای آویژه که سابقه زیادی در طنز کودک دارند هم کمک گرفته شد. در نهایت درست است که من نقش یک پرنده را بازی می‌کنم، ولی این کاراکتر دارای یک سری خصلت‌های آدمیزاد هم هست که این خصلت‌ها در ذهن بچه وجود دارد.
پرستو یک پرنده مهربان است که پیام بهاری دارد، ولی در این نمایش پرستو به پرنده‌ای تبدیل شده که منفعت‌طلب است. فکر نمی‌کنید که این تناقص در ابتدای نمایش یک مقدار در ذهن کودک خدشه وارد کند؟
مارال فرجاد: بله این امکان وجود دارد که در ذهن کودک خدشه وارد کند ولی در کارتون‌ها هم معمولاً این اتفاق رخ می‌دهد و خرگوش‌های بدجنس و فرصت‌طلب هم ساخته می‌شود. به هر حال ما قصد غالب کردن شخصیت واقعی حیوانات را نداشتیم، کما این‌که ببر نمایش هم یک ببر خنگ، لاغر و دراز است.
داستان "تابستان یخی" نشان می‌دهد که در خانواده‌هایی که بین پدر و مادرها جنگ و دعوا وجود دارد، بچه‌ها به عروسک‌های‌شان پناه می‌برند و چقدر این اتفاقات می‌تواند سردی را به روح بچه بیاورد. شاید در نسل کودکی ما امکان کنترل روی بچه وجود داشت اما الآن به خاطر وجود فضاهای جدیدی از جمله اینترت، دیگر نمی‌شود بچه را کنترل کرد. به نظرم تئاتر ما این پیام را به پدر و مادرها می‌دهد که با جنگ و دعواهای شما از سر خودخواهی‌تان، بچه به دنیای خودش می‌رود که در آن‌جا می‌تواند سردی و افسردگی به وجود بیاورد و حتی می‌تواند به چیزهایی که برای او مخرب است، پناه ببرد. شاید ما هم نمادی از اینترنت هستیم که می‌تواند آسیب بزند، حتی من هم موقعیت‌طلب هستم که می‌خواهم به جهت منافعم، ذهن بچه را برای خودم کنم.
در واقع شما نشانه‌هایی هستید از تخریب ذهنی و اجتماعی کودک.
مارال فرجاد: که می‌تواند از طریق اینترنت باشد. گرچه در دهه 60 و 70 این‌گونه نبود. دهه‌های 80 و 90 دهه‌های اینترنت، دوست‌های بد، افسردگی، درس نخواندن و ناامیدی برای آینده است.
الآن که چند روز از اجرای‌تان گذشته و بازخورد بچه‌ها و پدر مادرهای‌شان را دیده‌اید، به نظرتان چقدر در زمینه رساندن پیام نمایش‌تان موفق بوده‌اید؟
مارال فرجاد: به نظرم پیام اصلی ما برای پدر و مادرها است که حواستان به آسیب‌های پیش روی فرزندان‌تان باشد. در مورد بچه‌ها هم علاوه‌بر فضای شادی که برای‌شان ایجاد می‌کنیم، پیامی به آنها می‌دهیم که محبت‌شان را نسبت به پدر و مادرشان حفظ کنند.
بنابراین نمایش تابستان یخی بیشتر درباره کودک و نوجوان است یا برای والدین کودکان و نوجوانان؟
مارال فرجاد: تربیت بچه‌ها در رابطه با پدر و مادرها.
پس از اتمام نمایش تابستان یخی، حضور در تئاتر کودک و نوجوان را ادامه خواهید داد یا پس از آن به سمت تئاتر رئالیستی باز خواهید گشت؟
مارال فرجاد: من بازیگر هستم و بازیگری را به شدت دوست دارم، بنابراین هر کجا که به من یک نقش خوب پیشنهاد شود، صد در صد حضور خواهم یافت و این پیشنهاد خوب فرقی نمی‌کند که از طرف سینما، تلویزیون، تئاتر رئالیستی یا تئاتر کودک باشد. تئاتر کودک خیلی کار سختی است و شاید من در "تابستان یخی "حدود 10 درصد توانستم از عهده آن بر بیایم. امیدوارم در ادامه در تئاترهای دیگر بتوانم توانم را بالفعل کرده و از آن استفاده بیشتری ببرم.