به گزارش هنرآنلاین، در این نشست هر دو منتقد یعنی رضا آشفته و هومن نجفیان ضمن تایید این اجرا و گروه نمایشی بر گنگ بودن و ابهام بیش از حد و بلاتکلیفی اجرا در یک بیان یکدست خرده گرفتند.

ابهام و بلاتکلیفی

رضا آشفته منتقد و پژوهشگر با اشاره به متن های تمثیلی و استعاری همچون نمایشنامه های «عزاداران بیل»، «چوب به دستهای ورزیل»، «دیکته و زاویه» از غلامحسین ساعدی به حکومت شاه می تازد و «مزرعه حیوانات» و «1984» از جورج اورول که بر اتحاد جماهیر شوروی کمونیستی می تازد، در آثار این دو نویسنده استعاره و تمثیل معلوم است که نسبت به چه نوع سیاستی زاویه گرفته اند، گفت که در این نمایش این زاویه کاملا مشخص نیست و این مساله مندی مشخص نیست چرا و به کدامین تفکر سیاسی است و همین خود نکتۀ بازدارنده ای برای درک و تاثیر مطلوب تر.

این منتقد اما زبان و زیبایی شناسی اجرا را قابل تامل دانست به ویژه در طراحی صحنه که به شکل مینی مالیستی در یک فضای سفید چندین مکان را در هم می تند و در واقع در این سفیدی فضایی با تنالیته های تیره و خاکستری را نمایان می کند که به نوعی پژواکی از روابط حاکم بر فضاست و این خود دلالت بر نکته سنجی رضا کرمی زاده می کند با یک نگاه موجز و مختصر فضای مورد نظرش را بر مخاطب معلوم می سازد. از منظر این منتقد همچنین بازیگری از عناصر کارآمدی است که در آن بازیگران همگی به انسجام و یکدستی قابل ملاحظه ای دست یافته اند بی آنکه ما بتوانیم یکی از آنها را به عنوان بازیگر بهتر از میان جمع جدا کنیم و این خود دلالت بر یک هدایت درست می کند که بنابر تعریف و دستور کارگردان همه بازیگران نه بنابر احساسات برجسته و درشت بلکه با کمترین احساس ممکن و در اتکای بر رفتارهای موجز و مینی مالیستی خود را افشا کنند اما در متن چون پایان بسته است و همه می میرند نمی توان تعریف یک متن مینیمالیستی را به طور کامل در متن رضا گشتاسب پیدا کرد بلکه این متن هم مانند دیگر متون این نویسندۀ یاسوجی در فضای رئالیسم جادویی تعریف پذیر است و ما را علاوه بر یک واقعیت در بستر اتفاقات و کابوس های نامنتظر و متافیزیکانه قرار خواهد داد. اما در نهایت بین این جهان واقعی و آن جریان فراواقع یک توازن و ترازی برای همگن شدن مسائل یافت نمی شود و مخاطب در بلاتکلیفی این یا آن باقی می ماند.

بیگانگی

هومن نجفیان، منتقد با توجه به برداشت رضا کرمی زاده از متن رضا گشتاسب به دوگانه شدن اجرا اشاره کرد که از ابتدا ما با یک متن بکتی همراه می شویم که در ادامه و یک سوم نهایی اجرا این زبان و بیان حالت انقلابی و برشتی به خود می گیرد که چندان سنخیتی با آن شروع و میانه نخواهد داشت. بنابراین باید تکلیف کارگردان با اجرایش مشخص باشد و اگر قرار است که اتفاقی خلاف آمد متن اجرا شود باید در ابتدا از نویسنده بخواهد که این تغییرات را در متن به وجود بیاورد و مثل کاشت، داشت و برداشت می ماند و چون این تغییرات در متن اعمال نشده و کاشتی صورت نمی گیرد پس برداشتی هم در زمان تغییرات به ثمر نمی رسد.

رضا کرمی‌زاده در این نشست، ابتدا مختصرا از رابطه‌ی خود با رضا گستاسب، نویسنده‌ی اسب‌های انباری و گذشته و مسیری که خود و گروه خود در این سال‌ها طی کردند و فراز و نشیب کارنامه‌ی کاری خود و چند و چون سیر هنری‌اش صحبت کرد.

در ادامه کرمی‌زاده در توضیح تفاوت و اختلافات موجود در متن و اجرا این نکته را متذکر شد که داستان رضا گشتاسب در جهت توصیف یک نظام کمونیستی برآمده‌ بود، قشر توده و کارگری که توسط یک سیستم احاطه می‌شوند و... و من برای اجرای خود نظام سرمایه‌داری، سیاسی و کمونیستی را با یکدیگر ترکیب کردم و فاصله‌ی اندک طبقات اجتماعی را که نویسنده برای جامعه خود در نظر گرفته‌بود،افزایش دادم و با نشان دادن خانواده‌هایی که نظام سیاسی با قواعد خاص خود به درون آنها ورود کرده و تاثیرات بارز خود به آن تحمیل می‌کند، قدرت سرمایه و آن نظام والا را به نمایش بگذارم.

در بحث راجع به طراحی صحنه و عناصر آن نیز کارگردان بیان کرد که توجه به جهان تماما سیاه و سفید و تنها دارای دو مؤلفه‌ی رنگی، نان و رژ لب، از جزئیات حائز اهمیت برای او بوده. عناصری که به عقیده‌ی او تمام مناسبات و اتفاقات جهان حول محور همین دو مؤلفه می‌گردد امیدوار است به قدری که مطلوب اوست، نگاه و فکر مخاطب را درگیر خود کند. در ادامه کرمی‌زاده بیان می‌کند که از طرفی کلیت صحنه را خانه‌ای (مرتبه‌ای پس از سیستم و دولت) می‌دیده که هیچ دری ندارد و افرادی در سیستم‌ها را مد نظر قرار می‌دهد که گویی در خانه‌شان "در" وجود ندارد و عبور و مرور آن از پنجره‌ها است. امکانات به آن خانه وارد می‌شود اما شاید زیست اعضای آن به راحتی دیگر افراد جامعه نباشد صرفا محل عبور آن امکانات و زیست روزمره و زنده ماندن اعضای آن باشد.

دوشنبه های نقد تئاتر از سوی کانون ملی منتقدان تئاتر ایران از این پس دوشنبه ها به نقد و بررسی برخی از آثار شاخص خواهد پرداخت که پیشینه این نشست به یک دهه اخیر برمی گردد که به دلیل بیماری کرونا از اسفند 1398 این نشست ها تعطیل شده بود.