به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، مدیرکل هنرهای نمایشی می‌گوید تئاتر استانها باید رونق و فرصت را توامان باهم داشته و برای گروه‌های نمایشی فراهم کند.
شهرام کرمی مدیر کل هنرهای نمایشی با حضور در چهارمین همایش برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استانها، درباره برنامه‌های اداره کل هنرهای نمایشی برای توسعه و رونق تئاتر در استانها گفت: تئاتر در استانها و شهرستان‌های ایران به عنوان پایگاه اصلی تئاتر کشور از دو منظر حائز اهمیت ویژه است، اول تنوع آثار مختلف نمایشی در شهرهای مختلف ایران که از نظر مضمون، شکل و مفاهیم بومی بسیار غنی هستند. دوم استعدادهای متعدد و ناب در میان نسل جوان و آثار باشکوهی که هنرمندان پیشکسوت در شهرهای دیگر تولید می‌کنند اما امکانات ما در شهرهای مختلف، متفاوت است، در بعضی از استانها امکانات خوبی داریم و در برخی دیگر امکانات پایه‌ای، حتی یک سالن نمایش استاندارد هم وجود ندارد.
وی افزود: این مساله ناشی از نگاه سلیقه‌ای و نوع عملکرد مدیران در برخی از استان‌هاست. اداره کل هنرهای نمایشی در دو دهه اخیر با این مشکل اساسی رو به رو بود و تلاش کرد به ایجاد زیرساخت‌ها در شهرهای ایران با پیشبرد طرح‌های مختلف از جمله ایجاد تئاتر شهر، تاسیس پلاتواجراها و ... توجه کند، این طرح‌ها به دلیل کمبود اعتبار یا حمایت نکردن مدیران استانی دچار نقصان است و به همین جهت شدت و ضعف هایی از نظر امکانات در استان‌های ایران وجود دارد.
کرمی تاکید کرد: در دو سال اخیر که من مسئولیت اداره کل هنرهای نمایشی را برعهده داشته‌ام، به جهت تحریم‌ها و کاهش اعتبارات برای اجرای بسیاری از طرح‌ها دچار مشکل شده‌ایم. ما به عنوان اداره کل هنرهای نمایشی نقش تکمیل کننده در فعالیت تئاتر استانها داریم و ادارات کل استانها باید در اتفاقات تئاتری‌شان پیش قدم شوند، این اتفاق با توجه به سلیقه هر مدیر و شرایط هر استان متفاوت است. بنابراین توجه مدیران استانی به حوزه تئاتر مهم‌‌ترین اتفاقی است که زمینه رشد این حوزه را فراهم میکند.
وی ادامه داد: در اداره کل هنرهای نمایشی نمی‌توانیم تمام مشکلات استانها را رفع کنیم، این توقع در بین هنرمندان وجود دارد ولی ما بضاعت انجام این امر را نداریم. ما صرفا می‌توانیم از رویدادهایی چون جشنواره‌های استانی حمایت کنیم یا آغازگر اتفاقاتی باشیم که به رشد تئاتر در استان ها کمک میکند.
دو طرح اداره کل هنرهای نمایشی برای رونق تئاتر در استانها
مدیرکل هنرهای نمایشی با اشاره به اقدامات این اداره در جهت رونق تئاتر کشور، توضیح داد: از ابتدای امسال دو طرح مهم را در استان‌های کشور آغاز کردیم، اول طرح رپرتوار تئاتر شهرهای ایران است که گروه‌های منتخب استانها و تهران را معرفی کردیم تا به صورت چرخشی در کشور به اجرا بپردازند. دوم طرح پویش تئاتر شهرهای ایران است که شامل آموزش تئاتر توسط اساتید حرفه‌ای می‌شود.
کرمی با اشاره به یک ضرورت عنوان کرد: باید به سمتی برویم که تئاتر استانها رونق و فرصت را توامان داشته باشد، برای تحقق این هدف باید ظرفیت‌های خود را بررسی کنیم. نقش انجمن هنرهای نمایشی و مدیران استانها بر رونق تئاتر بسیار جدی است.
وی درباره تاثیر برگزاری همایش برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استانها بر ارتقای سطح تئاتر کشور بیان کرد: این همایش بسیار بر توسعه تئاتر ایران موثر است، چون در مرحله اول یک گردهمایی برای ارتباط هنرمندان منتخب از سراسر کشور است. این ارتباط توام با جلسات مستمر صورت می‌گیرد و امکان تبادل نظر و آشنایی هنرمندان استانها را با هنرمندان تهران فراهم میکند که فرصت بسیار خوبی است. همایش طرح بسیار خوبی است که منجر به انتقال آگاهی و دانش به هنرمندان استان‌های کشور می‌شود.
این نویسنده و کارگردان خاطر نشان کرد: خشنودم که چهارمین دوره این همایش در حال برگزاری است. ما تلاش کردیم تا با استفاده از تجربه برگزاری دوره‌های گذشته، در بخش‌های مختلف تنوع ایجاد کنیم و از ظرفیت هنرمندان منتخب استانی به بهترین نحو استفاده کنیم. من این طرح را به فال نیک می‌گیرم و قطعا در سال‌های آینده این رویه را ادامه خواهیم داد، هنرمندان شرکت کننده باید نظرات و پیشنهادات خود را ارائه کنند تا بتوانیم در دوره‌های آتی برای برگزاری بهتر همایش برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشیم.
جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر یک رویداد تخصصی و حرفه‌ای است
وی با اشاره به تاثیرگذاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در سی و هشتمین دوره برگزاری‌اش گفت: جشنواره تئاتر فجر یک رویداد بین‌المللی معتبر است که به سی و هشتمین دوره خود رسیده است، نقش این جشنواره بر رونق تئاتر ایران غیرقابل انکار است. خوشبختانه روز به روز نقش جشنواره پررنگ‌تر می‌شود اما نباید فراموش کنیم جشنواره تئاتر فجر تنها یک رویداد است، همه تئاتر ایران در جشنواره خلاصه نمی‌شود. این جشنواره یک فرصت برای حضور هنرمندان تئاتری است و ما همواره تلاش می کنیم تا این رویداد را به بهترین نحو برگزار کنیم.
کرمی تاکید کرد: جشنواره شرایط حضور یکسری گروه‌های تئاتری را فراهم میکند اما تمام بضاعت تئاتر کشور در دل این رویداد حضور ندارد. ما باید بتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم اما جشنواره متعدد دیگر تئاتر هم در کشور برگزار می‌شود که هر کدام از نظر موضوعی، تخصصی و مخاطب محور در جریان تئاتر کشور نقش جدی و پررنگ دارند. اعتقاد نداریم تمامی رویدادهای کشور باید جشنواره محور باشد اما جشنواره‌ها فرصتی برای ارتباط بهتر هنرمندان تئاتر و معرفی‌شان هستند. فراموش نکنیم جشنواره تئاتر فجر یک رویداد تخصصی و حرفه‌ای است.
کیانی: جایگاه قصه‌گویی در درام معاصر به شدت تهدید می‌شود
حسین کیانی معتقد است جایگاه قصه‌گویی در درام معاصر به شدت تهدید می‌شود و در حال خطر است.
کارگاه "قصه‌گویی در درام" با حضور حسین کیانی شنبه هفتم دی در همایش برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استانها در سالن مشاهیر تئاتر شهر برگزار شد.
حسین کیانی در ابتدای این کارگاه با اشاره به تعلق خاطر افراد به قصه، گفت: انسان قصه گفتن را دوست دارد، قصه مانند یک سفر پرپیچ و خم، هیجان‌انگیز، نفس‌گیر و خطرناک است که با رسیدن یا نرسیدن به سر منزل مقصود به پایان می‌رسد. در تئاتر هم تماشاچی دوست دارد با نمایش همسفر شود، اگر قرار باشد فقط شاهد یکسری اتفاقات و فعالیت‌های نمایشی روی صحنه باشد، هر لحظه امکان قطع شدن ارتباطش با نمایش وجود دارد و باید به وسیله قصه او را با نمایش همراه کرد.
وی ادامه داد: نحوه قصه‌پردازی به شگرد کارگردان و نمایشنامه‌نویس مرتبط است اما در اینکه تمام مردم جهان قصه را دوست دارند شکی نیست. دیگر موضوعی که باید در یک نمایش برای جلب نظر تماشاچی به آن توجه کنیم ایجاد انتظار در اوست تا برای آگاهی از ادامه قصه هیجان داشته باشد.
این کارگردان با اشاره به جایگاه این روزهای قصه‌گویی در درام، بیان کرد: جایگاه قصه‌گویی در درام معاصر به نظر من به شدت تهدید می‌شود و در حال خطر است، متاسفانه بخش عمده این اتفاق هم از سر ناآگاهی و نبود شناخت صورت می‌گیرد.
کیانی در ادامه این کارگاه، درباره ارتباط قصه و شخصیت، گفت: قصه و شخصیت قابل تفکیک نیستند و نمی‌توان گفت کدام یک مهم‌تر است، هیچ شخصیت ماندگار در ادبیات نمایشی نمی‌بینیم که در یک قصه درجه یک، گیرا و پرمغز حضور نداشته باشد و بالعکس.
وی در پاسخ به اینکه خرده داستان‌ها در شکل گیری قصه و درام تا چه اندازه تاثیرگذار هستند، توضیح داد: خرده داستان تکمیل کننده داستان اصلی است، درامی که شخصیت‌های متعدد دارد نیازمند خرده داستان‌های خوب و نتیجه‌بخش است.
قصه‌نویسی نیازمند ابزار معنوی خاص خود است و بدون آن نمی‌توان نگارش قصه‌ای را آغاز کر، که از آن جمله می‌توان به علاقه‌مندی به موضوعات خاص است، پیدا کردن ایده نمایشی خلاق و... اشاره کرد.
کیانی در بخش دیگر این نشست درباره تعریف ایده در ادبیات نمایشی، بیان کرد: ایده در حقیقت داستانکی از نمایشنامه نهایی است که پس از تعریف آن برای شنونده این پرسش ایجاد شود که بعد آن چه می‌شود؟ نه آنکه مخاطب بپرسد که چی؟ در واقع ایده نمایشی پرسش ایجاد میکند و پرسش روح درام است. یکی دیگر از ویژگی‌های ایده کنجکاو برانگیز بودن است. ضمن اینکه شاخص‌ترین ابزار قصه‌گویی در درام پرداختن به قصه‌ها و اتفاقات پیرامون نویسنده است، همانطور که نویسندگان بزرگ این کار را انجام دادند، ما باید از این ابزار استفاده کنیم.
وی ادامه داد: ایده را باید در قالبی چون پیرنگ، طرح، پلات و ... باز کنیم، طرح و پیرنگ را باید با صبر، حوصله و دقت به نگارش درآوریم و بسیار در نمایشنامه اهمیت دارد و وقتی که صرف آن می‌کنید بسیار مهم است.
این هنرمند همچنین گفت: معتقدم نمایشنامه‌نویسی همواره مانند وارد یک اتاق تاریک شدن است و باید جزییات و عناصر این اتاق را پیدا و کشف کنیم.
جلال تهرانی: هنر برای من با پرسش آغاز می‌شود
جلال تهرانی می‌گوید هنر برای او با پرسش آغاز می‌شود و این پرسش‌ها هستند که تعیین می‌کنند یک نمایشنامه چطور باید جلو برود و ضرورت‌های ساختاری را تعیین می‌کنند.
به گزارش روابط عمومی سی و هشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر، کارگاه "تجربیات صحنه: نمایشنامه نویسی" با حضور جلال تهرانی و با اجرای محسن حسن زاده مدیر روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی شامگاه شنبه هفتم دی در سالن اجتماعات هتل باباطاهر برگزار شد.
جلال تهرانی در ابتدای این پنل درباره رویکردی که در نگارش نمایشنامه‌ها در پیش می‌گیرد، گفت: من همواره توجه می‌کنم درامی که می‌نویسم تازه و نو باشد و خودم و دیگران را در آن تکرار نکنم، به همین دلیل آثاری که نوشته ام با هم تفاوت دارند.
وی ادامه داد: به نظرم واژه تجربه بسیار مهم است و من همواره به دنبال پرسش‌های خود رفتم، نه تنها درام نویسی بلکه اساسا هنر برای من با پاسخ شروع نمی‌شود، بلکه با پرسش آغاز می‌شود. پرسش‌ها تعیین می‌کنند نمایشنامه چطور جلو برود و ضرورت‌های ساختاری را تعیین می‌کنند.
این هنرمند درباره نگاهی که به مخاطب تئاتر دارد، بیان کرد: مخاطب تئاتر باید اهلیت داشته باشد و این موضوع به شغل و پیشه او مربوط نمی‌شود، اهلیت یعنی تا چه اندازه مخاطب متر خود را کنار بگذارد و به سنجش یک نمایش براساس داشته‌هایش بپردازد.
وی با تاکید بر نگاه فنی به مقوله نویسندگی توضیح داد: من همواره با یک نمایشنامه کامل سر تمرین می‌روم، نوشتن برای من یک کار شهودی نیست بلکه یک کار فنی و تخصصی است و به همین دلیل می‌توانم بگویم که هرگز به سیاست و ایدئولوژی در معنای عام فکر می‌کنم.
در بخش دیگر این نشست، تهرانی با اشاره به اینکه تئاتر دارای ریتم است، گفت: همه تئاتر ریتم است و موسیقی کلام هم یکی از ارکان شکل دادن به ریتم است، ریتم الزاما مربوط به موسیقی نیست، همین فضایی که ما در آن نشسته‌ایم دارای ریتم است. نویسنده موقع نوشتن به ریتم فکر میکند تا اثر آرام آرام شکل بگیرد.
این نمایشنامه‌نویس در پاسخ به اینکه کارگردان برای اجرای یک اثر چه رویکردی باید داشته باشد، مطرح کرد: باید ببینیم تا چه اندازه می‌توانیم مخاطب را به واکنش واداریم، مخاطب را باید مجری اجرا در نظر بگیریم، اگر مخاطب تنها یک ناظر منفعل نباشد آرام آرام فضا را درک کرده و با آن ارتباط برقرار میکند.
تهرانی تاکید کرد: از مسیر مکاشفه با تکنیک و فن به سراغ نوشتن نمایشنامه می روم و در تئاترهایم با مخاطب صداقت دارم و اطلاعاتی را نزد خود نگه نمی دارم تا به مخاطب دیرتر ارائه کنم. اگر می‌خواهید مخاطب، شما و اثر را باور کند باید با او صادق باشید.
علی‌اصغر دشتی: متن یک اثر کامل است و با اجرا کامل‌تر می‌شود
علی اصغر دشتی می‌گوید در "طراحی اجرا مستقل از متن" باید درباره چگونگی و فرآیند اجرا اندیشید و برنامه‌ریزی کرد.
کارگاه "طراحی اجرا مستقل از متن" با حضور علی‌اصغر دشتی شنبه هفتم دی در چهارمین همایش برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استانها در پلاتو شماره دوی تئاتر شهر برگزار شد.
علی اصغر دشتی در ابتدای این کارگاه بعد از دریافت نقطه نظر شرکت کنندگان درباره عناصر یک نمایش بیان کرد: تمامی عناصر یک نمایش که از نگاه شما شامل کارگردان، بازیگر، مخاطب و ... می‌شوند و در گذر زمان تغییر کردند یا نه، گروه اجراکنندگان یا سازندگان هستند که در مقابل گروه تماشاکنندگان قرار می‌گیرند.
وی ادامه داد: تئاتر بر اثر ملاقات گروه اجراکننده و تماشاکننده در زمان و مکان معین شکل می‌گیرد، وقتی به این مثلث تئاتر نگاه می‌کنیم یک پدیده به نام کارگردان می‌بینیم. حال باید ببینیم که کارگردان چه ویژگی و امتیازی دارد که به واسطه آن می‌تواند کارگردانی کند. کارگردان به تنظیم مدل ملاقات این دو گروه در مکان و زمان می‌پردازد.
این هنرمند سپس درباره ویژگی‌هایی که یک کارگردان باید از آن برخوردار باشد توضیح داد: در گام نخست کارگردان باید دارای جهان‌بینی باشد و به واسطه آن پویایی یا ایستایی شکل می‌گیرد، گام دوم زیبایی‌شناسی است که وجه تمایز کارگردانان نسبت به هم است. نکته قابل اهمیت این است که تمایز کارگردانان در این موارد به شکل‌گیری جامعه مخاطب متفاوتی برایشان ختم می‌شود. گام سوم استفاده از شیوه‌‌ای برای موثر واقع شدن در جهت ارتباط بین اجراکننده و تماشاکننده است.
وی افزود: هر آنچه کارگردان را در رسیدن به ایجاد ملاقات بین این دو گروه کمک میکند، ابزاری برای رسیدن به اجراست. بیشتر تولیدات نمایشی و هنری دنیا بر متن یا نمایشنامه اتکا دارند، یعنی نقطه مکتوب شده گفتارها و رویدادها که ما سعی می‌کنیم با استفاده از ابزارها آن را ارائه دهیم.
دشتی با اشاره به ارتباط متن و اجرا گفت: متن یک اثر کامل است و می‌خواهد از طریق اجرا کامل‌تر شود، کارگردان باید نمایشنامه را به اجرا تبدیل کند. ما در طراحی اجرا مستقل از متن درباره اینکه نمایشنامه را چطور خلق کنیم حرف نمی‌زنیم بلکه درباره چگونگی شکل گیری فرآیند اجرا صحبت می‌کنیم.
رضا گشتاسب: تئاتر بستر دموکراسی است
پنل "گفت و گوی نسل‌ها" با حضور مهدی لزیری، ناصر ایزدفر، رضا گشتاسب روز شنبه هفتم دی در سالن اجتماعات هتل باباطاهر برگزار شد.
در ابتدای پنل "گفت‌وگوی نسل‌ها" مهدی لزیری هنرمند پیشکسوت تئاتر درباره آغاز فعالیت تئاتری خود گفت: من هنوز به 20 سالگی نرسیده بودم که فعالیت تئاتری خود را در تبریز آغاز کردم، تبریز در آن سال‌ها شاهد اجرای نمایشنامه‌های مهم و مطرح دنیای تئاتر بود. در دبستان با دیدن نمایشنامه شاه عباس به تئاتر علاقه‌مند شدم، در آن دوره مدیران مدارس به فعالیت‌های هنری از جمله تئاتر و موسیقی توجه بسیاری داشتند.
سپس ناصر ایزدفر درباره تاریخ تئاتر قزوین، بیان کرد: قزوین چهارمین شهر پس از تبریز، تهران و گیلان است که در زمان مشروطه تشکیلاتی به نام انجمن پرورش داشته است که اولین نمایش‌ها را در این شهر روی صحنه بردند. ما هم به مانند همه اهالی تئاتر از مدارس فعالیت هنری خود را آغاز کردیم.
در ادامه این پنل رضا گشتاسب هم درباره تجربیات خود در آغاز راه اینچنین گفت: تئاتری که نسل من در آن کار خود را آغاز کرد، آکادمیک نبود. ما از روی دست هم، آموخته‌های اساتید و تجربی تئاتر را آموختیم. تئاتر براساس مناسبات هر زیست بوم شکل می‌گیرد، نسل ما آداب و رسوم شهرمان را به شکل کارت پستالی نشان ندادیم بلکه سعی کردیم با تحقیق و پژوهش آداب و رسوم خود را در قالب یک اثر نمایشی روی صحنه ببریم.
در بخش دوم این نشست لزیری درباره تفاوت‌های نسلی در تئاتر ایران، بیان کرد: زمانیکه ما کار می‌کردیم رشته تئاتر در دانشگاه‌ها و محیط‌های آموزشی تدریس نمی‌شد اما امروز خوشبختانه شاهد آموزش گسترده این هنر در کشور هستیم و به همین دلیل نسل امروز باید بسیار پیشروتر از ما باشد.
ایزدفر در ادامه این پنل با تاکید بر اینکه جامعه امروز ما گفت‌و‌گو محور نیست، توضیح داد: متاسفانه فردگرایی از جمع گرایی امروزه بیشتر مورد توجه است. این مسئله در تئاتر کشور هم وجود دارد و نسل‌ها نمی‌توانند با هم گفت‌و‌گو و تعامل داشته باشند.
گشتاسب هم در این باره، گفت: تئاتر بسیار نیاز به گفت‌و‌گو دارد، تئاتر بستر دموکراسی است. ما به عنوان کارگردان یا نمایشنامه نویس باید در تئاتر به طور مساوی به موافقان و مخالفان خود فرصت اظهار نظر و صحبت بدهیم، به نظرم دلیل شکل گیری این رویکرد توجه بیش از حد ما به سطح و غافل شدن از عمق است.
ایزدفر نیز در پاسخ به اینکه وقتی نسل جدید با نسل او ارتباط و فهم متقابلی ندارد، چه باید کرد، توضیح داد: اگر تئاتر را به شکل مربع ببینیم، هنرمندان، مخاطب، محل اجرا و سیاستگذاران فرهنگی و هنری چهار ضلع آن را تشکیل می‌دهند. وقتی سیاست به شکلی تاثیرگذار در عرصه هنر تاثیرگذار است، دیگر امکان کسب تجربه برای همه فراهم نمی‌شود. هنرمند اهل تئاتر وقتی با مخاطب رو به رو شود و اثرش را به نمایش بگذارد، خیالش آسوده می‌شود اما اگر چنین امکانی برایش فراهم نشود، او را نگران و مضطرب می کند.
چهارمین همایش برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استان‌های کشور تا ۱۰ دی ماه در مجموعه تئاتر شهر و هتل باباطاهر در حال برگزاری است.
سی و هشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی مرند ۱۰ تا ۲۰ بهمن ماه امسال برگزار خواهد شد.
آدرس سایت جشنواره fitf.theater.ir است.