سرویس تئاتر هنرآنلاین، امیرعلی تقی‌زاده گرچه فارغ‌التحصیل رشته مدیریت صنعتی است اما از سال 93 با حضور در کلاس‌های آموزشی مسعود کیمیایی وارد عرصه هنرهای نمایشی و تصویری شده و نزد هنرمندانی نظیر کیمیایی، نسیم ادبی و مسعود آب‌پرور دوره‌های لازم را گذرانده است. او که سابقه تولید و کارگردانی فیلم کوتاه و نمایش را نیز دارد، آذرماه امسال تصمیم گرفت تهیه‌کنندگی تئاتر را هم تجربه بکند که نتیجه آن همکاری با آرش سنجابی در مقام کارگردان و تولید نمایش "مدرسه پینوکیو" شد؛ نمایشی که قرار بود با حضور برخی چهره‌های سرشناس عرصه تئاتر، تلویزیون و فرهنگ و ادب از جمله فرزاد حسنی و نیلوفر لاری‌پور روی صحنه برود، ولی حاشیه‌هایی که با انصراف چهار تن از بازیگران دامن‌گیر نمایش شد، سرنوشت "مدرسه پینوکیو" را به سمت‌وسوی دیگری برد. در همین رابطه گپ‌وگفتی با تقی‌زاده داشته‌ایم:
در آغاز خودتان را کمی بیش‌تر معرفی بکنید.
من کارم را پس از گذراندن آموزش‌های حرفهای در کارگاه‌های استاد مسعود کیمیایی شروع کردم و بلافاصله پس از دوره‌های بازیگری به سمت کارگردانی رفتم و سعی کردم دانشم را بالاتر ببرم که این اتفاق با ساخت فیلم‌های کوتاه تجربه عملی شد. برخی فیلم‌هایی که ساختم به جشنواره‌های خارجی راه پیدا کرد. آخرین فیلمی که ساختم، فیلم نیمه‌بلند "مداربسته" است که صداگذاری و آهنگسازی آن به تازگی تمام شده. در عرصه تئاتر هم کارهای کوچک و کارگاهی و کلاسی فراوانی انجام داده‌ام. سال ٩٧ نخستین اجرای حرفهای خود را در سالن نوفل لوشاتو با نام "غربتی‌ها" روی صحنه بردم که برداشتی آزاد از "غرب مغموم" مارتین مک‌دونا بود. در آن نمایش علاوه بر کارگردانی، مسوولیت‌های نویسندگی، تهیه‌کنندگی و بازیگری را بر عهده داشتم.
چگونه با آقای سنجابی آشنا شدید و در مقام تهیه‌کننده به پروژه "مدرسه پینوکیو" پیوستید؟
توسط یکی از دوستان با آقای سنجابی آشنا شدم و چون می‌دانستم او در تئاتر به حد کافی شناخته‌شده است، همکاری‌مان را شروع کردیم.
تهیه‌کنندگی نمایش "مدرسه پینوکیو" برای شما چه چالش‌ها، امتیاز یا احتمالاً ضررهایی به همراه داشت؟
تولید این نمایش برای من واقعاً چالش‌های بسیاری همراه داشت، از جمله انصراف بازیگران نام‌دار. این کار پس از شب نخست اجرا بود که البته بلافاصله جانشین مناسبی به جای آن بازیگران پیدا کردیم و این نکته برای آنها خیلی سخت و چالش سنگینی بود. از این جهت، تولید "مدرسه ..." ضررهای مالی زیادی برای من داشت، چون کار در شروع اجرا با چالش و حواشی آغاز شد.
آقای تقی‌زاده، مساله تامین هزینه‌های یک نمایش، امروز در وضعیت پرمخاطره تئاتر کشور مساله جدی و مهمی است و بی‌شک ورود تهیه‌کنندگانی مثل شما به این عرصه باید موجب تسهیل شرایط و بهبود اوضاع بشود اما متاسفانه به ندرت چنین اتفاقی می‌افتد. فکر می‌کنید دلیل این رویداد چیست؟ آیا به این خاطر نیست که غالب تهیه‌کنندگان با نیت کسب سود کلان از طریق هنرِ فقیر تئاتر قدم به میدان می‌گذارند و چون شناخت کافی از این امر ندارند، معمولاً شکست می‌خورند؟
به نظرم دلیلش اینست که وقتی نام تهیه‌کننده وسط می‌آید، بازیگرها و دیگر دوستان گروه، آدمی با جیب پرپول و پشتوانه‌ای قوی را می‌بینند که این واقعاً اشتباه است، چون تهیه‌کنندگی تئاتر هیچ سود مالی نخواهد داشت. تهیه‌کنندگان تئاتر باید از دل همین حرفه باشند، چون نمی‌توان تئاتر و تهیه‌کنندگی تئاتر را به عنوان یک کار درآمدزا دانست. کسی که این حرفه را نشناسد، دچار ضررهای مالی و حتی روحی می‌شود.
تهیه‌کنندگی تئاتر طی دهه گذشته با ورودِ بخش خصوصی به این عرصه، موجب پیشرفت‌های اقتصادی و حتی اجرایی در عرصه نمایش بوده و از سویی، به دلیل جذب نام‌ها و چهره‌های مشهور و بفروش در عرصه نمایش موجب کاهش کیفیت آثار اجرایی شده. شما به عنوان یک تهیه‌کننده تازه وارد به این عرصه، آیا با قصد مساعدت در هنر و دغدغه‌های فرهنگی‌هنری سرمایه خود را به جریانِ خطر انداختید یا نگاه‌تان به تهیه‌کنندگی، سودآوری و فروش در گیشه بود؟
همان‌طور که عرض کردم، تئاتر سود مالی چندانی نخواهد داشت و فقط دغدغه و عشق به این حرفه باعث می‌شود که بخواهیم در این حرفه کار بکنیم.
"مدرسه پینوکیو" از سوی برخی بازیگرانِ منتخب در آغازِ راه، با حاشیه‌های فراوانی روبه‌رو شد. نظرتان در این‌باره چیست و چرا طبق گفته چهار بازیگرِ انصرافی نمایش، با آنها قرارداد بسته نشد که کار به حاشیه نکشد؟
واقعاً در این رابطه می‌توانم بگویم تیم تهیه بی‌تقصیرترین گروه در این درگیری‌ها بود، چون ما با آقای حسنی قرارداد داشتیم. با دیگر عزیزان هم قراردادهای شفاهی بسته بودیم و به توافق رسیده بودیم! دلیل انصراف بازیگران به نظرم نوع کار و شیوه و سلیقه کارگردان در اجرا بود. شما اگر از بازیگرانی که گروه را ترک کردند بپرسید، متوجه می‌شوید که من با همه آن عزیزان رفاقت دارم و در ارتباط هستم. خود من هم شاید از نحوه اجرا راضی نباشم و با این که متن بسیار خوبی داشت اما اتفاقی که توقع داشتم روی صحنه رخ نداد اما به هر حال این کار را شروع کرده بودیم و نمی‌شد بین راه، نمایش را رها کرد و به همه ضربه روحی زد.
ارتباط شما و نحوه همکاری‌تان با کارگردان و گروه اجرایی چه‌طور بود؟ به عنوان یک تهیه‌کننده حرفهای، چه‌قدر در اجرای خواسته‌های کارگردان نقش موثر داشتید؟ آیا موردی بود که مثلاً کارگردان یا بازیگران بر آن اصرار داشته باشند و شما با دلایل خود آن را رد کرده باشید؟
ما کاملاً ارتباط خوب و درستی داشتیم. از آنجا که حرفه اصلی من کارگردانی است، شرایط را درک کردم و مطمئن بودم مالک هنری اثر کارگردان است اما در مورد اختلاف نظر که در همه گروه‌ها وجود دارد، برای مثال من با شیوه تئاتر بی‌چیز مخالف هستم و معتقدم تئاتر باید زیبایی‌های صحنه هم داشته باشد! اما نحوه کار این کارگردان تئاتر، بدون صحنه است و ما به خواست او احترام گذاشتیم.
فکر می‌کنید تهیه‌کننده‌های خصوصی می‌توانند هنر نمایش را به سمت‌وسویی ببرند که موجب ارتقای کیفی تئاتر به لحاظ مالی و محتوایی بشود؟ اگر بله، چه‌گونه باید این کار را کرد، و اگر نه، فکر می‌کنید چه عواملی برای رسیدن به این خواستگاه نیاز است؟
ببینید، در واقع اگر تهیه‌کننده از تئاتر سر درنیاورد، نمی‌توان توقع داشت که بتواند کار را به جای خوبی هدایت بکند. عواملی که باعث می‌شود اتفاق خوبی رخ بدهد، دانش تهیه‌کننده و روابط خوب او با آدم‌های این حرفه است.
آیا تا این لحظه موفق به بازگشت اصل پول سرمایه‌گذاری و کسب سود شده‌اید؟
متاسفانه خیر. ما حتی هزینه تولید خود کار را هم درنیاوردیم. کار دچار اتفاق‌ها و حواشی زیادی شد که ما را بسیار عقب انداخت و به فروش‌مان آسیب زد.
عمده‌ترین مشکل و نقطه‌ضعف موجود را در تهیه‌کنندگی تئاتر امروز ایران چه می‌دانید؟
به نظرم در شرایط فعلی کشور، بیش‌تر باید به تهیه‌کنندگان خصوصی توجه کرد و از آنها حمایت کرد. به هرحال کسی که وارد این حرفه می‌شود، باید دست‌کم پولی را که هزینه کرده، دربیاورد تا بتواند باز هم در این حرفه فعالیت بکند.
آیا پس از تجربه "مدرسه پینوکیو" باز هم تمایلی به فعالیت در عرصه تئاتر و به ویژگی نقش تهیه‌کننده دارید؟
با این که "مدرسه پینوکیو" تجربه سختی بود اما بله، صددرصد این کار را انجام می‌دهم. من همیشه کارهای خودم را خودم تهیه‌کنندگی می‌کنم. به زودی یک نمایش دیگر به کارگردانی مسعود ترابی دارم که از اوایل بهمن روی صحنه می‌رود. در سال جدید نمایشی به نویسندگی خودم خواهم داشت و همچنین کارگردانی و تهیه کنندگی آن را بر عهده دارم و قصدم اینست اتفاق‌هایی را به نمایش دربیاورم که شاید برای اولین‌بار در ایران می‌بینید! اما از این پس در کارهایی که فقط به عنوان تهیه‌کننده فعالیت داشته باشم، با دقت بیش‌تری کار ها را انتخاب می‌کنم!
نقد و نظری یا حرفِ ناگفته‌ای اگر دارید، خوش‌حال می‌شویم بشنویم.
از همه عزیزانی که ما را حمایت کردند و همچنین از شما تشکر می‌کنم. امیدوارم در شب‌های باقی مانده از اجرای "مدرسه پینوکیو"، تماشاگران و علاقه‌مندان به تئاتر، از کار ما حمایت بکنند.