سرویس تئاتر هنرآنلاین: همواره جنگ، موضوعات و داستان‌هایش دستمایه آثار بسیار بزرگ و ارزشمندی در طول تاریخ تئاتر جهان بوده است و مهم‌ترین انقلاب‌های هنری نیز به واسطه و متأثر از آن در جامعه و هنر اتفاق افتاده است.
جنگ موضوع بسیار مهمی است و کمتر نویسنده و هنرمند تئاتری را می‌توان یافت که به آن نپرداخته باشد. اما وقتی صحبت از دفاع مقدس به میان می‌آید دیگر این جنگ نیست که با همه پتانسیل‌اش برای تئاتر شدن در ایران مورد استفاده قرار گیرد. بلکه موضوع دفاع و سلحشوری، ایثار و شهادت، انقلابی را در ادبیات نمایشی به پا می‌کند که با وجود آنکه سیاهی جنگ بر کسی پوشیده نیست اما روشنی دلاورمردی‌ها و ازخودگذشتگی‌ها در این دفاع غرورآمیز بر آن سیاهی چیره می‌شود. هنری که بجای اینکه به سیاهی و تلخی جنگ بپردازد؛ روشنی و شیرینی مفاهیم بزرگی چون ایثار، شهادت و شهامت را سرمشق خود قرار داده است. و از این بابت به یک ژانر در ادبیات نمایشی و تئاتر ایران تبدیل شده است و در این نقطه، ایران است که از دیگر کشورهای جهان پیشی گرفته و سردمدار ایجاد فرهنگ صلح و ارزش‌گذاری بر دفاعی مقدس در جهان است. از این رو و به مناسبت بزرگداشت هفته دفاع مقدس با سه تن از فعالان این عرصه به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
تئاتر نیازمند یک برنامه‌ریزی و چشم‌انداز است
حسین پارسایی در خصوص استفاده از ظرفیت‌های موجود در تئاتر برای تقویت ارزش‌های تئاتر دفاع مقدس به خبرنگار تئاتر هنرآنلاین گفت: درست است که ما چندین برابر از طول دفاع مقدس از آن فاصله گرفته‌ایم، اما پرداخت به جبهه انسان‌ساز که انسانیت را صاحب معرفت می‌کند و دورانی است که به عنوان دانشگاه انسان‌سازی از آن یاد می‌شود. این وظیفه است که به زندگی و ایثار کسانی بپردازیم که امروز باعث افتخار ما هستند.
کارگردان نمایش "من که دا نیستم" همچنین با تأکید بر اینکه دستگاه‌های فرهنگی دولتی و نظامی که فعالیت هنری انجام می‌دهند و ارتباط مستقیمی با مفهوم رشادت، شهادت و دفاع مقدس دارند باید ضمن پرهیز از موازی کاری به این حوزه وارد شوند و از این آثار حمایت کنند، ادامه داد: این آثار و نمونه آن نباید واقعاً محدود به چند اجرا و در یک بازه زمانی مشخص و تنها در هفته گرامی داشت دفاع مقدس باشد؛ چراکه نیروی جدید و جوان تئاتر وقتی پتانسیل حمایتی این ارگان‌ها را ببیند قطعاً به سوی تولید آثار ارزشمند جذب خواهد شد.
کارگردان تئاتر "این فصل را با من بخوان" خاطرنشان کرد: این روحیه در نسل جوان ما وجود دارد که از جنگ و از دفاع مقدس بدانند و ما باید با نگاهی کاملاً امروزی و با توجه به ظرفیت‌ها و نیاز جامعه به این حوزه بپردازیم. بر این اساس نمایش‌های محیطی را می‌توان متناسب با زمان و مکان برای مردمی که فرصت تهیه بلیت ندارند تا برای تماشای نمایش به سالن بروند، تولید کرد.
این کارگردان تئاتر همچنین تأکید کرد: تعداد زیادی علاقه‌مند در این حوزه وجود دارد که نسل جوان هستند که قصد حرفه‌ای کار کردن را دارند و می‌خواهند حرفی نو متناسب با جامعه امروزی خودشان بزنند. این گروه‌ها پایبند به اصول، ارزش‌ها و آرمان‌های این جامعه که 8 سال ایثار و حماسه در آن آفریده شده است هستند. به عبارتی دارای نگاهی خلاق و فراگیر هستند. آنان ضمن اینکه در حال کسب تجربه هستند به بازتاب و به بازنشر این آثار می‌پردازند. کما اینکه این اتفاق در سایر رشته‌ها نیز چون سینما، هنرهای تجسمی و... می‌افتد. به طور کلی ما در حوزه تئاتر نیازمند یک برنامه‌ریزی و چشم‌انداز هستیم تا این حوزه دارای استمرار باشد.
مدیرعامل سابق بنیاد فرهنگی رودکی ادامه داد: اکنون وقت آن است که در یک نگاه تحلیلی و تفسیری نسبت به آنچه اتفاق افتاد و مورد ستایش همه ما در جامعه ایران بوده است و تطبیق آن با جامعه و نیازهای فکری مخاطب امروز به تولید حتی در ابعاد جهانی آن فکر کنیم. حال که دیگر با سال‌های جنگ فاصله گرفته‌ایم نباید صرفاً نگاه ایرانی داشته باشیم بلکه باید تلاش کرد تا این دستاورد عظیم در سطح جهانی عرضه شود.
پارسایی متذکر شد: این‌ها خلأ‌هایی است که باید در دستگاه‌های فرهنگی ذی‌ربط به آن توجه شود. اگر همه ما همسو به نقطه متعالی این موضوع فکر کنیم شاید ظرف مدت 10 سال آینده، تئاتر در جایگاهی قرار گیرد که هم‌اکنون موضوع تئاتر مقاومت در دیگر کشورها قرار گرفته است. در حال حاضر در کشورهایی چون روسیه چند فستیوال بین‌المللی تئاتر با موضوع مقاومت برگزار می‌شود که امروز به‌عنوان جریان تئاتر حرفه‌ای دنیا به حساب می‌آید و هنوز می‌بینیم که موضوعات مربوط به جنگ جهانی مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.
دفاع مقدس در همه ابعاد زندگی ما تأثیرگذار است
حسین مسافر آستانه نیز در خصوص بزرگداشت هفته دفاع مقدس در گفت‌وگو با هنر آنلاین گفت: اجرای نمایش‌های دفاع مقدس نباید منحصر به یک زمان خاص باشد و فرهنگ دفاع مقدس باید در طول سال فراگیر باشد، طبیعتاً هفته دفاع مقدس زمانی است که ما شاهد تبلور بسیاری از هنرهای مختلف و فرهنگ رسانه‌ای خاص در بزرگداشت هفته دفاع مقدس هستیم، اما هنرمندان در طول سال نمایش‌هایی را با موضوع دفاع مقدس کار می‌کنند و حیف است که این نمایش‌ها فقط در این ایام اجرا شوند.
کارگردان نمایش "تمام صبح‌های زمین" گفت: این وظیفه است که به زندگی و رشادت‌های سردارانی بپردازیم که امروز باعث فخر ما هستند. همانطور که ارزش‌های دفاع مقدس متعلق به همه ملت ایران است، پرداخت به این ارزش‌ها نیز به همه هنرمندان تعلق دارد.
مدیرکل اسبق اداره هنرهای نمایشی تأکید کرد: ای‌کاش فرهنگ دفاع مقدس همانطور که با عنوان فرهنگ از آن یاد می‌کنیم در طول سال در فعالیت‌های هنری ساری و جاری باشد و تنها هفته دفاع مقدس را صرفاً برای ارائه و بروز این آثار تلقی نکنیم چراکه دفاع مقدس در همه ابعاد زندگی ما تأثیرگذار است. ما امروز شاهد قصه‌ها و اتفاقاتی در تئاتر دفاع مقدس هستیم که تنها به آن دوران نمی‌پردازد و مسئله بیشتر آن‌ها بررسی بخشی از زندگی امروزی است بر این اساس ما باید به دنبال جایگاه فرهنگ دفاع مقدس در زندگی‌مان باشیم.
حوزه فرهنگ هنوز روزآمد نشده است
محمدرضا الوند نمایشنامه‌نویس و فعال در حوزه خاطره‌نگاری دوران دفاع مقدس در گفت‌وگو با هنرآنلاین عنوان کرد: سالیانی است که ما هفته دفاع مقدس را گرامی می‌داریم و در تولیدات هنری از اتفاقات و موضوعات آن دوران استفاده می‌کنیم. اما اشکالی که وجود دارد این است که هرچقدر از دوران دفاع مقدس فاصله می‌گیریم به لحاظ نشانه‌ای درک محتوای آثار دور از دسترس شده است و مردم نمی‌توانند با این آثار و نشانه‌هایشان ارتباط برقرار کنند.
نویسنده نمایشنامه "خیزران چشم‌ها " ادامه داد: ما با استفاده از نشانه‌های ساده‌تر و قابل فهم‌تر می‌توانیم ارتباط بهتر و بیشتری با مردم برقرار کنیم و نمایش باید از جنس خود مردم باشد، مردمی که در هشت سال دفاع مقدس سهیم هستند و وظیفه ملی‌شان را به بهترین شکل ممکن انجام دادند. در انجام این وظیفه ملی اقلیت‌های دینی ایرانی هم درگیر بودند و این نظام و فرهنگ در جهان هم تسری پیدا کرده است.
الوند عنوان کرد: مردم کشور عراق را در نظر بگیرید، ما سال‌ها به خاطر وجود رژیم بعث با آن‌ها در حال جنگ بودیم اما اکنون آن‌ها به ما پناه آورده‌اند و درون مملکت ما زندگی و رفت‌وآمد می‌کنند. دیگر دیوارهایی بین ما وجود ندارد و جهان عرب نگاه تازه‌ای پیدا کرده است. اما همه این مسائل در حوزه فرهنگ ما و در کشور ما هنوز روزآمد نشده است.
وی در ادامه تأکید کرد: متأسفانه ما نتوانسته‌ایم جریانی به وجود آوریم که هنرمندان ایران به صورت خودجوش و به‌طور شاخص روی موضوع‌های متناسب با روز، دفاع مقدس کار کنند. هنوز نتوانسته‌ایم کاری بکنیم که بدون سفارش از سوی نهاد و ارگانی این اندیشه‌ها تولید شوند. یعنی اگر الان هفته دفاع مقدس نبود شاید ما الان شاهد نمایشی با موضوع دفاع مقدس نبودیم.
این هنرمند ادامه داد: چرا در طول سال این جنس کارها تولید و اجرا نمی‌شوند، چرا در پرداخت و حمایت از این جنس نمایش‌ها تئاتر را تهرانی و شهرستانی می‌کنیم. مگر شهرستان‌ها در این موضوع سهم کمتری دارند، مگر کم شهید داده‌اند یا کم جانباز دارند. اگر این تئاترها برای مردم ایران در همه نقاطش برنامه‌ریزی و اجرا شود آیا مردم ارتباط نمی‌گیرند.
او افزود: مردم ما از تئاتر یک انتظارهایی دارند و انتظارشان هم این است که مصادیق خودشان را در این نمایش‌ها ببینند نه چیزهایی که حدیث نفس شخصی من هنرمند است. ما امروز در تئاترمان که در حال اجراست بیشتر آن حدیث نفس‌ها را می‌بینیم و مسائلی که شخصی هستند و ربطی به عموم ندارند و یا شکل‌های عجیب و غریبی که سعی می‌کنند خیلی هنرمندانه به قول خودشان اجرا کنند!
این نمایشنامه‌نویس گفت: به نظر من این یک درد است که ما نتوانسته‌ایم در حوزه فرهنگی آنچنان که باید و شاید حداقل به خاطر خون شهدا هم که شده کار شایسته و بایسته‌ای انجام دهیم. من سال‌هاست در این حوزه کار می‌کنم و قبل از اینکه وارد تئاتر بشوم در خصوص خاطره نگاری‌ها، جمع‌آوری آن خاطرات و تصحیح و نشر آن‌ها فعالیت کرده‌ام و می‌بینم که امروز این حوزه رها شده است و تنها به تشریفات و با مناسبات برگزار می‌شود.
او متذکر شد: اگر این هفته دفاع مقدس هم تمام بشود ما تا سال آینده و دوباره با همین مناسبت اثری از این آثار نمی‌بینیم. پس تئاتر بعد از انقلاب باید به چه چیزهایی اقتدا کند؟ ما این حلقه‌ها را گم کرده‌ایم و فکر نمی‌کنم اگر سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی درستی انجام شود هنرمندان از این موضوعات فراری باشند. هنرمند ایرانی به این مفاهیم نزدیک است و خیلی خوب آن را با رگ و پی درک می‌کند تا آثار درخشانی هم تولید کند.
اکبر حسنی