به گزارش هنرآنلاین به نقل از ستاد خبری هجدهمین جشنواره نمایشهای آیینی سنتی، این هنرمند و مدرس تئاتر روز چهارشنبه 8 شهریور ماه در بخش اول سمینار نمایشهای آیینی سنتی سخنرانی خود را ارایه کرد.
او که در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر سخن می‌گفت، ابتدا تاریخچه‌ای از شکل‌گیری آیین میر نوروزی و کارکرد آن در دوره کهن بیان کرد و افزود: اساس آیین میر نوروزی، شاه کشی و جوهره آن در ارتباط با طبیعت و کشاورزی است. به این معنا که با کشتن شاه کاهل تن، خون تازه برای باروری بیشتر وارد زمین می‌شد.
صادقی در ادامه به تشریح تفاوت دین و جادو پرداخت و گفت: یکی از راه‌هایی که انسان برای تسریع حوادث زمین به آن دست یافت، مساله جادو است به این معنا که انسان به موازات حرکت اصلی طبیعت، آیین‌هایی را برای تسریع عمل اصلی انجام می‌دهد که در ارتباط با رزق و روزی این جهانی است برخلاف دین که به جهان دیگر توجه دارد.
این کارگردان تئاتر با اشاره به ویژگی‌های دین و تمایز آن با جادو ادامه داد: اعتقاد به غیر در دین وجود دارد و بر اساس همین اعتقاد، انسان‌ها مراسمی را برای تقرب به آن غیر انجام می‌دهند در حالیکه در جادو چنین چیزی وجود ندارد.
صادقی با بیان اینکه هنوز جامعه ما پر از جادوست، خاطرنشان کرد: گاه جادو با دین آمیخته می‌شود و آیین میر نورزی هم یک جادو است برای تسریع بخشیدن به حیات کشاورزی همچنان‌که به استقبال بهار رفتن که فصل رزق و روزی است، نیز خود یک عمل جادویی است.
او با یادآوری اجرای آیین میر نورزی در 5 روز پایانی سال، ابراز تاسف کرد که هیچ از شاعران و مورخان ایرانی، این آیین را توضیح نداده‌اند تا اینکه در قرن نوزدهم پژوهشگری فرانسوی به نام ژاک دمورگان با دیدن اجرای این آیین در کردستان، آن را ثبت و ضبط کرد و اولین کسی است که آن را برای ما باقی گذشته است.
کارگردان نمایشهای "سحوری" و "عادل‌ها" یادآور شد: با اجرای آیین میر نوروزی، تمام امور شهر برای سه روز به دست عده‌ای دلقک می‌افتاد و در واقع راهی برای دیده شدن اقشاری بود که در طول سال دیده نمی‌شدند و به این شیوه، توده‌های مردم و قشرهای انکار شده جامعه، قرائت خود را از قدرت بیان می‌کردند و این یکی از بزرگترین نشانه‌های مدنیت بود که متاسفانه امروزه به دلیل جدایی ما از طبیعت، این آیین ها هم به دست فراموشی سپرده شده است در حالیکه کار کردن بر این آیین‌ها می‌تواند دستمایه نگارش و اجرای درامهای بزرگ شود.
در ادامه، غزال رحمان‌پور مقاله خود را با عنوان "نمایش نگاره‌های جام ارجان با تاکید بر نقوش لایه چهارم" و رامتین شهبازی مقاله خود را با موضوع "ساز و کار بازنمایی تخیل در نقالی بر اساس آرای ژیلبر دوران" ارایه کردند.
در بخش پایانی نوبت صبح، دکتر فرهاد مهندس پور نیز سخنرانی خود را با موضوع "درباره گفتگو در روایتگری ایرانی" ارایه کرد.
او در آغاز توضیح داد که مطالعه او بر بخش "گاهان" که قدیمی‌ترین بخش اوستا است، انجام شده است.
این استاد دانشگاه یادآور شد: ایرانیان مبتنی بر گفت‌وگو یا داستان سرایی هستند و حتی نیایش‌های اوستا نیز شکل گفت‌وگویی دارند. این گفت‌وگو گاه درباره مظاهر طبیعی است و گاه مربوط به پیش از آفرینش مانند گفت‌وگوی زرتشت و اهورامزدا.
به گفته مهندس‌پور، در بن اندیشه اوستا، خاستگاه اهریمن و اهورامزدا یکی است و بر اساس بن اندیشه دوم، هر چیزی به اصل خود باز خواهد گشت که همین بن‌مایه، تمام ایده رستاخیزانه اوستا را می‌سازد.
کارگردان نمایشهای "دیر راهبان" و "روز رستاخیز" اضافه کرد: آنچه را به عنوان فن روایی در اوستا یافته‌ام، فن گسست نامیده‌ام زیرا به جای اینکه منسجم باشد، پاره پاره است و با این شیوه، مفهوم زمانی تازه‌ای می سازد.
مهندس پور خاطرنشان کرد: فن گسست در روایتگری ایرانی، منطق گفت‌وگو را دگرگون می‌کند و این همان ویژگی است که این امکان را فراهم می‌کند تا شرایط گفت‌وگوی رو در روی میان نیکان و بدان فراهم شود.
او با تشریح گفت‌وگوی میان ایزد سروش و یکی از دیوان در اوستا اضافه کرد: در روایتگری ایرانی همیشه کارکترها خود را معرفی می‌کنند و این امکان فراهم می‌شود تا هر کس در مرز خود قرار گیرد اما در عین حال امکان گفت‌وگو برای هر دو طرف فراهم می‌شود.
او با اشاره به اینکه طرفین گفت‌وگو در روایتگری ایرانی باید مرز خود را با طرف مورد گفت‌وگو مشخص کنند، افزود: با این شیوه بین گفت‌وگوکنندگان و موضوع گفت‌وگو فاصله‌ای ایجاد می‌شود.
مهندس‌پور با توضیح گفت‌وگوی میان شمر و ابن سعد در تعزیه و از سوی دیگر گفت‌وگوی میان شمر و حضرت عباس گفت: در این شیوه، شمر و ابن سعد خود را همان طور که هستند، معرفی می‌کنند بدون اینکه ابایی از بیان بدی‌های خود داشته باشند. البته این فن گسست، مربوط به دوره‌ای است که هنوز پدیده‌ها در مرزهای خود ایستاده‌اند اما در گفت‌وگوی میان شیطان و آدم و حوا، که او خود را خیرخواه آنان معرفی می‌کند، از فن بدل پوشی استفاده می‌شود یعنی مرز میان قهرمان و ضر قهرمان مشخص نیست برخلاف شبیه پوشی که در اوستا ریشه دارد.
گفتنی است جایزه ویژه جلال ستاری در مراسم اختتامیه سمینار پژوهشی هجدهمین جشنواره نمایش های آیینی سنتی که فردا پنجشنبه 9 شهریور ماه ساعت 19.30 در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار خواهد شد اهدا می‌شود.