گروه موسیقی هنرآنلاین: سریال «ولایت عشق» به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده سال ۱۳۷۹ از شبکه یک سیما روی آنتن رفت و با استقبال خوب بینندگان مواجه شد. فخیم‌زاده در این مجموعه به بخشی از زندگی امام رضا(ع)، از فشار مأمون تا پذیرش ولایت‌عهدی و شهادت ایشان پرداخته است.
فارغ از برخی ویژگی‌هایی سریال که آن سال‌ها توانست مخاطبان بسیاری را جذب کند، به گفته کارشناسان یکی از عوامل اصلی موفقیت موسیقی بابک بیات بود. به مناسبت هفته کرامت و همچنین سالروز تولد این موسیقیدان فقید، به بررسی موسیقی منن سریال «ولایت عشق» پرداختیم که در وصف امام هشتم شیعیان(ع) ساخته شده است.
زنده‌یاد بیات موسیقی آثار برجسته بسیاری چون «مرگ یزدگرد»، «قرمز»، «کشتی آنجلیکا» و... را خلق کرد ولی آخرین ساخته او در حوزه سریال آهنگسازی برای مجموعه «ولایت عشق» با صدای محمد اصفهانی بود که او را بین مردم شهره کرد. علاوه بر این کارشناسان بسیاری ماندگارترین اثر او را موسیقی این مجموعه معرفی کرده‌اند. نسخه اصلی این آلبوم ۱۵ قطعه دارد که چهار قطعه آن با صدای محمد اصفهانی ضبط شده است.
تلفیق موسیقی تعزیه با کرال کلیسا
بیات سال‌ها قبل درباره موسیقی سریال «ولایت عشق» این طور توضیح داده است: «اگر شما به سریال‌های مهم دیگر که مورد توجه واقع شده نگاهی بیندازید، می‌بینید موسیقی آن سریال یک ترانه دارد و چیز دیگری از موسیقی آن در یاد و خاطره‌تان باقی نمانده است. ولی در سریال «ولایت عشق» ترانه در درجه اول کار نبوده است. من موسیقی مجموعه امام رضا(ع) را با استفاده از موسیقی مذهبی جهانی کار کردم. یعنی تعزیه خودمان را با کرال کلیسا تلفیق کردم و تم این مجموعه را درآوردم که بیشتر کرال با صدای انسان‌ها اجرا می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد: «در قرون وسطی معتقد بوده‌اند صدای انسان نماد پاکی‌هاست. به همین خاطر فقط اجازه می‌داده‌اند در کلیسا از صدای انسان استفاده شود، دقیقا مثل تعزیه خودمان. در دوره قاجاریه سازهایی هم با تعزیه تلفیق شد و در گام‌ها و دسته‌های مختلف تعزیه، موسیقی‌مان را سینه به سینه حفظ کردیم.»
بابک بیات تحت تأثیر سریال ولایت عشق ریش گذاشت
خشایار اعتمادی، خواننده موسیقی پاپ درباره چگونگی ساخت این ملودی توسط بابک بیات و ویژگی‌های حرفه‌ای این هنرمند فقید گفته است: « جدا از تأثیرگذار بودن ملودی و موسیقیِ متن بابک بیات، در واقع محمد اصفهانی سهم بزرگی در تأثیرگذار بودن تیتراژ مجموعه ولایت عشق به خصوص ترانه‌های آن سریال دارد. تیتراژهایی که اصفهانی برای ابتدا و انتهای سریال اجرا کرد، شاید در آن مقطع کمتر خواننده‌ای می‌توانست آن‌ها را بخواند. معمولا به بابک بیات پیشنهاد می‌دادند برایشان آهنگسازی کند و یک اثر بسازد اما به یاد دارم که سر آن مجموعه بود که استاد بیات پیشنهاد داد و از محمد اصفهانی خواست برای این اثر بخواند. به‌حق هم محمد اصفهانی آن چیزی را که باید، ادا کرد.»
وی ادامه می‌دهد: «بابک همیشه صورتش شش‌تیغه بود. اما به یاد دارم در آن ایام به اندازه‌ای تحت تأثیر سریال ولایت عشق قرار گرفته بود و درگیر سریال و موسیقی شده بود که اندازه ریش‌هایش به بالای سینه‌اش رسیده بود. به عبارت دیگر از همان سریال ولایت عشق محاسن خود را گذاشت، او خیلی تحت تأثیر بود. بیات جزو معدود آهنگسازانی بود که چه در قالب ترانه، تحت تأثیر شعر قرار می‌گرفت چه در قالب موسیقی، متن تحریرها را خوب می‌شناخت و برای ساختن ملودی‌ها دستش باز بود.»
قرار نبود آلبوم «ولایت عشق» منتشر شود...
محمد اصفهانی نیز در مصاحبه‌ای درباره آلبوم مجموعه «ولایت عشق» این طور توضیح می‌دهد: «در سریال «ولایت عشق» یک تیتراژ ابتدایی و یک تیتراژ انتهایی داشتیم و چند قطعه عربی و کوتاه برای وسط سریال که در لحظات حساس -نظیر صحنه شهادت امام رضا(ع)- پخش می‌شد. قرار نبود آلبوم «ولایت عشق» منتشر شود اما آقای بابک بیات تصمیم گرفتند که قطعات باکلام این مجموعه را به همراه موسیقی متن در یک آلبوم قرار دهند و خدا را شکر، از این مجموعه استقبال خوبی به عمل آمد.»
وی همچنین درباره همکاری با بابک بیات می‌گوید: «همه کارهایی که با مرحوم بابک بیات انجام دادم، برای من تغییرات مثبتی به دنبال داشت. هر وقت هم کارهایی که آقای بیات برای من ساختند می‌شنوم، حس می‌کنم آن آثار را به شکل دیگری خوانده‌ام. احساس می‌کنم آن تیپ، تیپ خوانندگی تنها خود من نبود و آقای بیات آن شخصیت را به من القا کردند. آقای بیات خواننده بزرگی بودند ولی هیچ‌وقت کاری با صدای خودشان منتشر نکردند. چند مرتبه به ایشان گفتم با این صدا و تجربه و لحنی که دارید، چرا نمی‌خوانید؟ اما همیشه می‌خندیدند و می‌گفتند که من آهنگسازم. یعنی شأن آهنگسازی خودشان را از شأن خوانندگی خود بالاتر می‌دانستند.»
اصفهانی ادامه می‌دهد: «زمانی که «ولایت عشق» را خواندم، رفتار مردم با من متفاوت و احترام و محبت‌شان دوچندان شد. قبل از آن هم مردم به من اظهار لطف می‌کردند و افتخار می‌کنم که بگویم من را دوست داشتند؛ اما پس از «ولایت عشق»، شکل و اندازه این محبت تغییر کرد و هنوز هم ادامه دارد. وقتی با دوستان به جایی می‌رویم، به من می‌گویند که مردم چه‌قدر دوستت دارند و یک شکل متفاوتی رفتار می‌کنند. گاهی به دوستان نزدیکم می‌گویم -و اگر به زبان هم نیاورم، از دلم می‌گذرد- که این محبت مخصوص را حس می‌کنم و می‌دانم که از کجا است.»
بابک بیات ۲۳ خرداد سال ۱۳۲۵ در تهران متولد شد. او از سن ۱۹ سالگی در اپرای تهران زیر نظر استادانی همچون ثمین باغچه‌بان با موسیقی کلاسیک و جهانی آشنا شد. این هنرمند در ادامه فعالیت خود آثار ماندگاری را در موسیقی پاپ کشور خلق کرد و به خاطر ساخت موسیقی فیلم‌های «عروس»، «سرزمین خورشید» و «مردی شبیه باران» برنده سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شد.
بیات پس از سال‌ها فعالیت مستمر در موسیقی، پنجم آذرماه سال ۱۳۸۵ در حالی که تنها ۶۰ سال سن داشت، به علت نارسایی کبدی دار فانی را وداع گفت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
در ادامه می‌توانید به موسیقی سریال «ولایت عشق» با مطلع «بنگر که از هفت آسمان/ جایی فراسوی زمان» گوش دهید: