سرویس موسیقی هنرآنلاین: از ابتدای نیمه دوم سال 97 تا پایان اسفندماه، حوزه موسیقی شاهد برگزاری چند جشنواره مهم، میزبانی از چند گروه موسیقی بین‌المللی، برگزیده شدن یک ایرانی در جایزه گرمی و متأسفانه درگذشت تعدادی از هنرمندان این عرصه بود. در ادامه گزارش مروری بر مهم‌ترین اتفاقات موسیقی کشور در 97 خواهیم داشت.
افتتاح نمایشگاه سازخانه در خانه هنرمندان
افتتاحیه دومین نمایشگاه سازهای ایرانی دوشنبه 21 آبان ماه با حضور چهره‌های شناخته‌شده موسیقی در خانه هنرمندان برگزار شد. این نمایشگاه با هدف ارائه توانمندی سازندگان سازهای موسیقی ایرانی روز گذشته با عنوان "سازخانه" با حضور جمعی از هنرمندان موسیقی و سازندگان ساز در خانه هنرمندان گشایش یافت.
اجرای گروه برزیلی در نیاوران
کنسرت موسیقی "شورو لیوره" از کشور برزیل دوشنبه 21 آبان در سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران با حضور سفیر این کشور در ایران برگزار شد. در این برنامه اعضای گروه "شورو لیوره" به اجرای موسیقی "شورو" پرداختند.
شورو" سبکی در موسیقی برزیل است که سابقهای بیش از 150 سال دارد. این سبک یکی از سبکهای محبوب و نمادی از شخصیت ملی کشور برزیل است. این گونه موسیقی، آمیزهای از هارمونیهای اروپایی، موسیقی روستایی برزیل، موسیقی محلی و تمپوی آفریقایی است.
شجریان در فستیوال بین‌المللی موسیقی‌های مردمی استانبول
کنسرت همایون شجریان با حضور تهمورس و سهراب پورناظری در فستیوال بین‌المللی موسیقی‌های مردمی استانبول در مجموعه "جمال رشید ری" دوازدهم آذرماه (سوم دسامبر) برگزار شد. در اولین فستیوال بین‌المللی موسیقی‌های مردمی استانبول که با حمایت نهاد ریاست جمهوری ترکیه برگزار شد، علاوه بر هنرمندان ایرانی، هنرمندانی چون پاکو پنیا، عزیزا مصطفی زاده و چهره‌های بین‌المللی دیگری از کشورهای اسپانیا، کره جنوبی و جمهوری آذربایجان نیز حضور داشتند. نمایندگان ایران در این کنسرت آثاری را از آلبوم‌های "نه فرشته‌ام، نه شیطان"، "خداوندان اسرار" و "آیینه‌ها" اجرا کردند. در این اجرا همایون شجریان به‌عنوان خواننده، تهمورس پورناظری (تار، سه‌تار و تنبور)، سهراب پورناظری (کمانچه و تنبور)، حسین رضایی‌نیا (دف)، آیین مشکاتیان (سازهای کوبه‌ای)، مهیار طریحی (سنتور)، آزاد میرزاپور (بربط) و آرین کشیشی (گیتار باس) به‌عنوان نوازنده حضور داشتند.
اولین کنسرت گروه ترکیه‌ای تکسیم در ایران
کنسرت گروه موسیقی ترکیه‌ای تکسیم شامگاه 18 دی‌ماه در دو سئانس در برج میلاد برگزار شد. کنسرت گروه بین‌المللی موسیقی تکسیم که یک گروه موسیقی بی‌کلام در ترکیه است، با استقبال خوب مخاطبان در ایران همراه شد. این گروه موسیقی استانبولی در حالی در تهران به اجرای برنامه پرداخت که تاکنون اجراهای زیادی را در سراسر جهان روی صحنه برده است. اعضای این گروه، هوسنو شان‌اندریجی (کلارینت)، آیتاچ دوغان (ساز قانون) و اسماعیل تونچبیلک (باغلاما) بودند.
یک ایرانی در میان برندگان جایزه گرمی
پس از کیهان کلهر و کمانچه جادویی‌اش، این بار حمید سعیدی با ساز سنتور به‌عنوان یک هنرمند ایرانی برنده جایزه گرمی سال 2018 شد. درست دو سال پس از جایزه گرمی کلهر که آن را با همراهی یویو ما، نوازنده نامی ویولنسل آمریکایی چینی‌تبار و اعضای گروه "راه ابریشم" به دست آورد، یک نوازنده ایرانی دیگر موفق شد همراه با گروهش جایزه گرمی را کسب کند؛ اتفاقی غافلگیرکننده که خود ایرانی‌ها هم از آن بی‌خبر بودند. آلبوم "افیون ماه" بر اساس اشعار حافظ و مولانا ساخته شده است. سعیدی در این رابطه می‌گوید که او و سه عضو دیگر آنسامبل "افیون ماه" به اسطوره‌های کهن و اشعار شرقی علاقه‌مندند و راجع به شعر و بخصوص شعرهای ایرانی بسیار با هم حرف می‌زنند.
جشن صدسالگی هنرستان موسیقی تهران
جشن صدسالگی هنرستان موسیقی تهران پنجشنبه 27 دی ماه در تالار وحدت برگزار شد. این نکوداشت با حضور سید عباس صالحی وزیر ارشاد، سید محمد مجتبی حسینی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی‌اصغر کاراندیش معاون حقوقی امور مجلس و استان‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی ترابی مدیرکل دفتر موسیقی، احمد مسجد جامعی عضو شورای شهر تهران، علی مرادخانی مدیر موزه موسیقی، مهدی افضلی مدیرعامل موسسه توسعه هنرهای معاصر و... برگزار شد.
سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر
سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر از 24 الی 30 بهمن‌ماه در تهران و شهرستان‌ها برگزار شد. تالار وحدت، تالار رودکی، فرهنگسرای نیاوران و برج میلاد در دو سئانس و برج آزادی، ایوان شمس و سالن سوره حوزه هنری میزبان هنرمندان موسیقی در تهران بودند.
امسال علاوه بر تهران، 14 استان دیگر با همکاری ستاد برگزاری سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر میزبان گروه‌ها و هنرمندانی بودند که از تهران برای اعزام آن‌ها هماهنگی شده بود. در این دوره جشنواره آنسامبل آتلاس از دانمارک، تریو امئل از اسلوونی، ماری دوالا از ایرلند، ثقیل از ازبکستان و موقام از آذربایجان افراد و گروه‌های خارجی شرکت کننده را تشکیل دادند. از دیگر برنامه‌های امسال جشنواره موسیقی فجر، می‌توان به برگزاری نشست‌های تخصصی چهل سالگی انقلاب که از طریق رادیو گفتگو پخش شد اشاره کرد.
کنسرت مشترک شهرام ناظری و دولتمند خالف در لندن
شهرام ناظری در اجرایی ویژه به همراه دولتمند خالف موسیقیدان و خواننده سرشناس تاجیک 24 فوریه (5 اسفندماه) در لندن روی صحنه رفت. این اجرا به مناسبت آغاز به کار پروژه جهانی "زبان عشق" و روز جهانی زبان مادری در سالن باربیکن برگزار شد. پروژه پژوهشی "زبان عشق" با هدف معرفی جایگاه بی‌بدیل شعر و ادب فارسی در آگاهی‌سازی، بیان و انتقال مفاهیم بلند "عشق، صلح و وفاق اجتماعی" به انجام رسید. این پروژه از دیدگاهی متفاوت و متکی بر کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو (٢٠٠٣)، به معرفی 30 تن از مشاهیر و مفاخر پارسی‌سرا در هزاره اول شعر پارسی از بایزید بسطامی تا بیدل دهلوی، و در گستره جغرافیایی یازده کشور آسیایی از سوریه تا هند پرداخت و نقش برجسته آن‌ها را در حفظ هویت فرهنگی پارسی‌زبانان نمایان کرد.
کنسرت موزیسین آلمانی برای نخستین بار در تهران
پروژه موسیقیایی "رزونانس" در سومین دوره فعالیت خود میزبان سباستین پلانو آهنگساز آلمانی بود. این پروژه در قالب کنسرت "درمیان دو جهان" طی روزهای ۱۶ و ۱۷ اسفندماه در تالار اندیشه حوزه هنری روی صحنه رفت. سباستین پلانو از جمله هنرمندانی است که طی چند سال اخیر مورد تحسین اهالی موسیقی و منتقدان به‌ویژه در آلمان و اروپا قرار گرفته است.
فینالیست شدن علی پهلوان از بین ۱۹ هزار آهنگساز
در اواخر سال 97 تک آهنگ "ناب" با شعر، آهنگ و اجرای علی پهلوان، در مسابقه‌ی بین‌المللی آهنگسازی سال ۲۰۱۸ آمریکا به مرحله نهایی رسید. در مرحله نهایی این مسابقه، داوران که ترکیبی از هنرمندان موسیقی (مانند: آدام لمبرت و مارک آنتونی) و مدیران صنعت موسیقی هستند، آهنگ‌های برتر هر سبک را معرفی می‌کنند و قطعه "ناب"، در بخش موسیقی دنیا (آثار غیر انگلیسی‌زبان) شرکت کرده است. آهنگی که رأی بیشتری داشته باشد، برنده بخش "صدای مردم" خواهد شد که برندگان این مسابقه در نیمه ماه آوریل سال جاری میلادی (اوایل فروردین 98) معرفی خواهند شد. قطعه "ناب" از علی پهلوان، در مسابقه آهنگسازی دیگری نیز با نام Music City SongStar از بین هزاران شرکت‌کننده به مرحله نیمه‌نهایی راه یافته است.
اولین اجرای کنسرت موسیقی تریو کلاسیک ایتالیا
تریوی زهی برونو مادرنا پس از اجرای کنسرت‌های متعدد در ایتالیا و اروپا برای اولین بار در ایران به صحنه رفت. کنسرت موسیقی تریو کلاسیک ایتالیایی با همکاری آموزشگاه موسیقی سازینه روز دوشنبه 21 اسفند در سالن اصلی برج آزادی به روی صحنه رفت.
تریوی زهی برونو مادرنا متشکل از استادان کنسرواتوار برونو مادرنا شهر چزنا در کشور ایتالیا است و نوازندگان آن مدرس ویولن، ویولا، ویولنسل و گروه نوازی هستند. هر کدام از اعضای این تریو دارای پشتوانۀ عظیمی از تجربه در فعالیت در گروه ها و ارکسترهای برجسته مانند تکنوازان وِنِتو (Solisti Veneti)، کوارتت فونه (Quartetto Foné) و ارکستر ملی رادیو و تلویزیون ملی ایتالیا است.
رپرتوار این گروه شامل آثار کلاسیک و رومانتیک، و آثار آهنگسازان معاصر به سفارش همین گروه و همین طور قطعات تنظیم شده برای تریوی زهی است که همواره مورد استقبال مخاطبان و منتقدین موسیقی قرار گرفته است.
درگذشتگان عرصه موسیقی
همچنین در شش ماه پایانی سال تعدادی از هنرمندان این عرصه را از دست دادیم:
فرهاد گرگین‌پور
فرهاد گرگین‌پور از استادان پیشکسوت موسیقی قشقایی روز چهارشنبه نهم آبان ماه پس از مدت‌ها مبارزه با بیماری سرطان در بیمارستان نمازی شهر شیراز دار فانی را وداع گفت. زنده‌یاد گرگین پور متولد سال ۱۳۲۷ فرزند حبیب‌خان گرگین پور از بزرگان موسیقی قشقایی بود که فراگیری موسیقی را از کودکی آغاز کرد و بعد از سال‌ها آموختن در محضر استادان بزرگ موسیقی، عمده تمرکز خود را روی نوازندگی آکاردئون بنا نهاد و در این سال‌ها آن‌چنان این ساز را در موسیقی قشقایی به کار گرفت که نوازندگی این ساز جزوی از فرهنگ موسیقایی قشقایی شد.
بیژن سمندر
بیژن سمندر ترانه‌سرا و آهنگساز شیرازی که با ترانه "گل سنگم" در اذهان شناخته شده است، پس از سال‌ها تحمل درد و رنج ناشی از بیماری، 18 دی‌ماه در سن ۸۱ سالگی درگذشت. این هنرمند در سال ۱۳۱۶ در شیراز متولد شد. او تحصیلات ابتدایی تا لیسانس را در شیراز گذراند و مدرک دکتری خود را در رشتهٔ ادبیات در خارج کشور کسب کرد. او با توجه به علاقهٔ بسیار به هنر، دکتری معماری خود را در شهر واشنگتن دریافت کرد. سمندر بنیان‌گذار سرودن شعر به گویش شیرازی بود و آثار گران‌بهایی در این حوزه خلق کرد. از کتاب‌هایش با گویش شیرازی می‌توان از مجموعه شعر و تفسیر با عنوان‌های شعر شیراز و شعر شهر نام برد، که هر دو اثری تحقیقی و کاوشگرانه در فرهنگ عامیانه مردم شیراز است. شعر معروف "شیرازو میگن نازه واسِی آفتُو جِنگش" از سروده‌های بیژن سمندر در وصف شیراز است.
کاوه دیلمی
کاوه دیلمی هنرمند گیلانی خواننده موسیقی ایرانی آثاری چون "یاد یار مهربان" ساخته فرهاد فخرالدینی روز چهارشنبه 10 بهمن‌ماه در سن ۷۶ سالگی درگذشت. این خواننده در سال ۱۳۱۹ در شهر رشت متولد شد. پس از چند سال به همراه خانواده به تبریز رفت و در دوران جوانی برای ادامه تحصیل به انگلستان سفر کرد و با درجه کارشناسی مدیریت فارغ‌التحصیل شد و سال ۵۴ به ایران بازگشت. دیلمی نوازندگی تار را از هوشنگ ظریف آموخت و در زمینه آواز شاگرد غلامحسین بنان بود.
علی اصغر خسروی کتولی
استاد حاج علی اصغر خسروی کتولی پیشکسوت موسیقی مقامی کتولی یکشنبه ۱۲ اسفند در سن ۸۱ سالگی به دیار حق شتافت. این هنرمند معروف به اصغرِ اِستا غلام سال ۱۳۱۶ در روستای پیچک محله کتول در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد. از همان جوانی به خواندن آوازهای منطقه کتول روی آورد و در نواختن سازهای نی، سرنا، شمشاد و دوتار نیز تبحر داشت.